Дрэва вечнасці

Сочаць хай за паядынкам і вядуць здабычы лік».

Загадаў ён паляўнічым: «Аб'язджайце луг і поле,

Выганяйце нам насустрач зграі дзікія звяругі»

У паход сабрацца войску — абвясціў ён тут жа волю.

Скончан баль і разамкнуўся весялосці шумны круг.

ЦАР РАСТЭВАН І АЎТАНДЗІЛ НА ПАЛЯВАННІ

Віцязь зграбны, як лілея, ў царскі двор пад'ехаў рана.

Як рубін, гарэлі вусны, крышталём свяціўся твар.

У адзенні пурпуровым, у парчы залататканай,

На кані сняжыста-белым ён чакаў, каб выйшаў цар.

Неўзабаве цар са світай прыскакалі ў стэп квяцісты,

Ачапілі ўсю прастору паляўнічыя наўкруг,—

Гон пачаўся ўрачысты з крыкам, гіканнем і свістам,

Паляцелі шпарка стрэлы ў спалоханых звяруг.

Выбраў цар дванаццаць лоўчых, быць пры ім сказаў сярдзіта:

«Падавайце лукі, стрэлы, каб не траціў час дарма,

І сачыце пільным зрокам, колькі звера кім забіта»,

Паляўнічыя тым часам панагналі звера шмат.

Назбягалася ад страху безліч рознае дзічыны —

Лані, сарны і алені, і куланаў табунок.

Цар і віцязь пасылалі стрэлы шпаркія няспынна,

Не стамляліся ў іх рукі, не слабеў арліны зрок.

Пыл, падняты капытамі, захінуў праменне хмарай,

Кроў гарачая лілася ў здратаваным мурагу,

Слугі стрэлы падавалі, зноў валіліся ахвяры,

Звер падбіты ратаваўся ў прырэчным трыснягу.

Праімчаліся праз поле, ўсю дзічыну разагналі,

Прагнявілі бога ў небе, арасіўшы кроўю дол.

Крыкі радасці будзілі ўстрывожаныя далі,—

Райскім дрэвам Аўтандзіла называлі ўсе вакол.

Поле скончылася. Скалы прыпынілі гон шалёны

Там, дзе беглі па каменні хвалі шпаркае ракі,

Дзе змаглі звяры схавацца, што ўцалелі ад пагоні,

Дзе спыніліся ў знямозе два сапернікі-стралкі.

Выхваляліся з усмешкай, паўтаралі: «Я адолеў!»,

Побач ехалі павольна, жартавалі хто як мог.

Слуг паклікалі нарэшце, паслухмяных царскай волі.

«Вы скажыце,— цар спытаўся,— хто каго з нас перамог?»

«Уладар! — сказалі слугі.— Слухай праўды наша слова:

Аўтандзіл — адважны віцязь — пераможца твой цяпер.

Тут нічым мы не паможам, хоць карай ты нас сурова:

Ад яго дакладных стрэлаў не ўцалеў ніводзін звер!

Сто разоў па дваццаць вамі ўсяго звяроў забіта,

Ды забітых Аўтандзілам больш на дваццаць штук было.

Без прамашкі віцязь цэліў, а тваіх — не будзь сярдзіты! —

Стрэл нямала неслухмяных на зямлю дарма лягло!»

Весткай гэтай быў усцешан цар, нібы гульнёй ў нарды,

Перамозе выхаванца ад душы быў рады ён,

Бо любіў яго, як ружу салавей у час прынадны;

І з вачэй нядаўні смутак ён развеяў, быццам сон.

Злезлі з коней, селі ў засень, дзе шапталі ціха травы,

Пачало збірацца войска, быццам безліч каласоў,

І прыйшлі дванаццаць лоўчых, самых спрытных, самых жвавых,

І ўглядаліся на рэчку і на сіні цень лясоў.

ЯК АРАБСКІ ЦАР УБАЧЫЎ ВІЦЯЗЯ Ў ТЫГРАВАЙ ШКУРЫ

Раптам глянулі: паблізу віцязь плакаў каля рэчкі,

Быў адзін той леў-асілак з вараным канём сваім,

Белы жэмчуг упрыгожваў і даспехі і вуздэчку,

Слёзы шэранню застылі на абліччы маладым.

Шкурай тыгравай стракатай стан прыгожы быў убраны,

З той жа самай шкуры шапка прыкрывала галаву,

У руцэ трымаў нагайку з рукаяткаю чаканнай.

Цар здзівіўся: што за дзіва, скуль ён, віцязь, чым славут?

І паслаў слугу дазнацца, ў чым прычына горкай долі,

Ды з паніклай галавою віцязь вочы не падняў,—

З-пад агатаў веек чорных дождж крыштальны падаў долу.

Падышоў слуга — ні слова той яму не адказаў.

Забаяўся раб спытацца, ад чаго ў гароце віцязь,

Доўга моўчкі ён вагаўся, покуль страх не перамог,—

Падышоў, сказаў нясмела: «Цар загадвае з'явіцца!»

Ды не бачыў яго віцязь і пачуць яго не мог.

Так ні слова не пачуў ён, безуважны і пануры,

Нават гоман тлумны войска, што было непадалёк.

У агні смылела сэрца, у грудзях кіпелі буры,

І з крывёй зліліся слёзы, нібы гаць прарваў паток.

Ён лунаў крылатай марай дзесь далёка ў іншым краі,

І калі, царом пасланы, паўтарыў слуга загад,

Віцязь нават не азваўся, ўвесь ахоплены адчаем,

Ружы вуснаў пабялелі, нібы іх крануўся град.

І, адказу не пачуўшы, ў царскі стан слуга вярнуўся

І сказаў: «Відаць, не хоча з вамі знацца ён зусім.

Хараством, як сонца бляскам, страціць зрок мяне ён змусіў;