Дрэва вечнасці

— Я так і ведаў, што мне не давядзецца перапісваць сваю «Князёўну» ў зялёных колерах. Хаця, магчыма, і варта было б…

2000

notes

Заўвагі

1

Кічэра — бязлесная гара (аўт.).

2

Царынка — абгароджаная сенажатка недалёка ад хаты (аўт.).

3

Астрыва — сухая яліна з галінамі, на якіх сушыцца сена (аўт.).

4

Чугайстыр — міфічная істота, добры лясны дух.

5

Флаяра — гуцульская дудка, якая, як і сапілка, выразаецца з дрэва і нагадвае беларускую жалейку.

6

Чэрас — полая скураная дзяга, у якой носяць грошы.

7

Табіўка — скураная сумка, якую носяць цераз плячо на рэмені.

8

Гугля — верхняе суконнае адзенне накшталт каўказскай буркі.

9

Дзёбня — суконная сумка, якую носяць цераз плячо на шлейцы.

10

Капчуры — від зімовых штаноў у гуцулаў.

11

Паланіна — высакагорны луг.

12

Варынне — агароджа з драўляных жэрдак (аўт.).

13

Стая — драўляны шалаш, у якім жывуць аўчары і робяць сыр (будз, брынзу) (аўт.).

14

Струнка — паветка, дзе дояць авечак (аўт..).

15

Козар — казіны пастух (аўт.).

1

Ад выдавецтва. Мы даручылі кіраўніку нашага выдавецтва праверыць паданае тут аб Зямельчыцу, які даў нам такую спраўку: «Сказанае аб Зямельчыцу вядома немаль усім старасвецкім пісьменнікам: Herodotus IV, 93, 94; Arian expedit Aleksandri lib I; Hellanikus (etymolog. magn. voce; Pomp. Mela II, 2; Strabon VII, 2977). Аб славянскім народзе (...) гаворыцца, што гэта наймужнейшы і найсправядлівейшы народ спаміж славянаў; вераць, штопа смерці ідуць да свайго бога Zamolxisa, які лічыцца імі за тую ж істоту, што і Gebeleisis (Herodot). Некаторыя грэкі даводзілі, што Zamolxis — Зямельчыц быў Піфагоравым нявольнікам і піфагораўскую навуку аб загробным жыцці пашырыў паміж сваіх аднапляменцаў — гетаў (Strabon). Што, безумоўна, памылкова, бо Зямельчыц жыў куды раней за Піфагора, найменш сто ці паўтараста гадоў. Памылкова такжа сцверджанне Герадота,што геты Gebeleisisa (Найвельшага — Optimus) мелі за адну і тую ж асобу з Зямельчыцам, які пашыраў навуку аб адзінай першапрычыне. а знача быў толькі абагомленым чалавекам. З навейшых пісьменнікаў аб Зямельчыцу (Zamolxis) пісалі: de Brosse i d'Anville ў memoires de l' acad. des inscript. T.XXXV et XXV ды Ernest Gotfried Grodeck у развагах, de immortalitatis quam Getis persuasisse dicitur Zamolxo ratione; а так-жа ў яго: Graecorum de Zamolxide fabule.

2

Ад выдавецтва. З пісьменніка Меандра (323 г. да Н.Х.) даведваемся, што Зямельчыц пашыраў навуку вельмі падобную, у агульных рысах, да будызму, але вынікаўшую з недраў мыслі дака-гецкага племя.

3

Kronos (грэц.) — час. Кон — круг, круг гадавы; як нямецк. Gott — год.

19

Атрамант (уст.) — тое, што і чарніла.

20

Саят-Нова (сапр. Аруцюн Саадзян; 1712—1795) — армянскі паэт, буйнейшы прадстаўнік армянскай свецкай сярэдневяковай паэзіі.

21

Вуаль — лёгкая празрыстая тканіна.

22

«Сатырыкон» — штотыднёвы часопіс сатыры і гумару ліберальна-буржуазнага кірунку; выдаваўся ў 1908—1914 гг.

23

Гэты і два наступныя куплеты песні ў арыгінале апавядання даюцца па-польску (рэд.)

24

Мая віна, мая вялікая віна (лац.).