Дрэва вечнасці

Загадаў адразу ж ехаць ён паслу да Парсадана,

Перадаць яму: «Уладар мой, зычу век у славе жыць.

Прызнаю тваю магутнасць і над Індыяй ўладанне,

І, як верны твой падданы, я хачу табе служыць».

Цар бясконца быў шчаслівы незвычайным тым здарэннем,

Адказаў: «Я, цар краіны, сёння славіць бога рад,

Што прыняў, са мною роўны, ты мудрэйшае рашэнне,—

Прыязджай — і ты мне будзеш госць найпершы, родны брат!»

Атрымаў мой бацька царства разам з чынам амірбара,

Амірбар жа ў індыйцаў разам з тым і спасалар.

Кіраваў і жыў шчаслівы, меў усё, аб чым ні марыў,

Толькі кесарам не быў ён — а ў астатнім той жа цар.

Парсадан сябе паводзіў з бацькам так, як роўны з роўным;

Гаварыў: «Найлепшы ў свеце амірбар дастаўся мне!»

Быў ён першы ў паляванні, з перамогай вёў ён войны,

Да яго я непадобны, як ніводзін да мяне.

Цар з царыцай гаравалі — пераемнік не радзіўся,

І народ увесь і войска гаравалі горам тым.

Хай пракляты дзень той будзе, калі я на свет з'явіўся!

Цар сказаў: «Не маю сына — будзе сынам ён маім».

Стаў я жыць у іх палацы. Мудрацы мяне вучылі,

Дзе быць добрым і ласкавым, дзе выказваць царскі гнеў,

Каб, дарослым стаўшы, быў я ўладаром у поўнай сіле.

Так і рос я, смелы й горды, тварам — сонца, станам — леў.

Сведкай будзь, Асмат, я праўду ані словам не парушыў:

Быў я хлопчыкам прыгожым, пунсавеў, як ружа, твар:

Забаўляючыся, тыграў я душыў, як дробных птушак,

Любаваўся кожны мною, задаволены быў цар.

Ты, Асмат, пацвердзіць можаш, як марнею я з адчаю;

Быў яснейшы я за сонца, як за ноч яснейшы дзень.

Мне, зайздросцячы, казалі: «Зграбны, як таполя раю».

Ад таго, кім быў раней я, зараз бачыш толькі цень.

Пяць гадоў было мне. Раптам зацяжарала царыца.

Неўзабаве ж нарадзіла і наследніцу цару...»

І самлеў. Яго ў прытомнасць прывялі вадой з крыніцы.

Ён дадаў: «Я ўбачыў змалку ў ёй бліскучую зару.

За пісьмом ляцелі пісьмы: нарадзілася царэўна!

За ганцом ганец імчаўся вестку гэту расказаць.

Сонца з месяцам ад шчасця асвятлялі дол нядрэмна.

Ахапіла ўрачыстасць двор і войска, люд і знаць.

Хараство яе ўславіць не знайду я слоў прыгожых.

Парсадан у гонар свята пышны баль апавясціў.

Папрыходзілі з дарамі і цары і іх вяльможы.

Цар жа ўласнымі дарамі шчодра ўсіх узбагаціў.

Мы выхоўваліся разам з той дзяўчынкай-чараўніцай.

Трэцяй часткай бляску сонца ўжо тады яна была.

Абаіх, як роўных родных, нас любілі цар з царыцай.

Назаву цяпер я тую, з-за якой згарэў датла».

І, сказаўшы гэта, віцязь паў, самлелы, долу ніцма;

Аўтандзіл заплакаў следам,— жаль у сэрцы забуяў.

Тут Асмат яму на грудзі ўзліла вады з крыніцы.

Апрытомнеўшы, сказаў ён: «Блізка, мабыць, смерць мая!

Дараджан-Нестан дзяўчынка называцца хутка стала,

Сем гадоў было, а розум віўся казачным руном,

Месяц ясны ёй зайздросціў, сонца нават раўнавала.

Не стрымаць разлукі сэрцу, хоць алмазам будзь яно!

Стала дзева ўжо дарослай, я ж хадзіў на подзвіг ратны,

Цар заўважыў, што царэўна ўжо царыцай можа быць,

І вярнуў мяне да бацькі. Я ж да гульняў вельмі здатны,

Мог хадзіць на паляванне, як ката, ільва забіць.

Безааравую вежу па загаду Парсадана

Для красуні збудавалі ў квітнеючым садку,

Дзе журчалі несціхана каляровыя фантаны,

Дзе пад шатамі царэўна спачывала ў халадку.

У курыльніцах курыўся мірт пахучы. Птахі пелі.

То сядзела ў вежы дзева, то гуляць ішла ў сад.

А Давар — сястра царова, што ў Каджэці аўдавела,

Мудрай мудрасці вучыла, берагла ад чорных звад.

Аксаміт залататканы пры ўваходзе быў заслонай,

Каб ніхто яе не ўбачыў з-за расквечаных тых шат.

Харашэла дзева станам, нібы пальма Габаона,

Ёй прыслужвалі старанна дзве служанкі і Асмат.

Мне пятнаццаць год мінула, цар лічыў мяне за сына,

Быў я з ім удзень і ўночы, ён дамоў не адпускаў.

Кіпарыс садоў Эдэмскіх — уладаў я сілай львінай,

І дакладна цэліў з лука, і адменна ў мяч гуляў.

Я збіваў стралою птаха ці драпежніка ляснога,

А на плошчы ўсіх прысутных я здзіўляў гульнёю ў мяч,

За бяседаю застольнай марнаваў я часу многа,—

А цяпер крышталь рубінаў замяніў мне жаль і плач.

Нечаканае раптоўна ўсё закрыла чорнай хмарай: