Страница 14 из 62
– Ну так, – адказаў Фольксваген. – Палец – гэта электрычны прыбор, субэфірны сігнальнік. Першы сфетлафор – зорка Барнарда за шэсць светлавых гадоў адсюль, але больш-менш усё як ты сказаў.
– А пачвара з жучынымі вачамі?
– Адпаведна зялёная. Далібог.
– Цудоўна, – сказаў Артур. – І калі я траплю дадому?
– Ты туды не трапіш, – сказаў Фольксваген Гольф і адразу намацаў выключальнік. – Прыкрый вочы, – загадаў ён і ўключыў святло.
Здзівіўся нават Фольксваген.
– Здурнець можна, – вымавіў Артур,- Дык што, вось так во з сярэдзіны выглядаюць лятучыя талеркі?
Прастэтнік Воган Джэлц цягнуў сваё брыдкае зялёнае цела па пляцоўцы капітанскага мастка. Ён заўсёды пачуваўся раздражнёным, калі зносіў населеную планету. Шкада, што ніхто з падначаленых не прыходзіў, каб патлумачыць, што тут не так: о, тады б ён як след накрычаў на таго падначаленага, каб урэшце адчуць жаданую палёгку!
Воган як мага прыцэльней плюхнуўся на сваё начальніцкае крэсла, спадзеючыся, што яно паломіцца і дасць яму зачэпку ўзлавацца як трэба. Аднак крэсла пад ім адно жаласліва енкнула.
– Прэч! – закрычаў ён на маладога вогана-ахоўніка, які ў гэты момант завітаў на масток. Ахоўнік вокамгненна знік, адчуваючы хутчэй палёгку, чым крыўду.
Воган-ахоўнік цешыўся, што абавязак даставіць апошняе паведамленне выканае нехта іншы. Афіцыйна паведамлялася, што на Дзяржаўнай даследчай базе Дамогран нядаўна быў урачыста спушчаны са стапеля зграбны зоркалёт, які зрабіў гіперпрасторавыя хуткасныя рэйсы непатрэбнымі.
Тут адсунуўся іншы люк, але гэтым разам воганскі капітан не закрычаў, бо люк вёў на камбуз. дзе дэнтрасы гатавалі яму ежу. Абед будзе як ніколі дарэчы.
Праз люк з абедзенным падносам пачала шчаміцца высачэзная кудлатая істота. Твар пачварнага бамбізы аквеціла дурнавата-шчырая ўсмешка.
Прастэтнік Воган Джэлц усцешыўся. Ён ведаў, што калі дэнтрасы выглядаюць гэтак самазадаволена, дык на карабель трапіла штосьці ці хтосьці невядомы, на якога можна будзе вызверыцца як след.
Фольксваген і Артур азірнуліся.
– Так, што скажаш? – запытаў Фольксваген.
– Нейкае ўсё ўбогае...
Фольксваген няўхвальна зірнуў на карэлыя матрацы, нямытыя кубкі і пару іншапланетнай бялізны няўцямнага фасону і паху, якая валялася ў цесным адсеку.
– Ну, гэта, разумееш, працоўны карабель, – патлумачыў Фольксваген. – Гэта спальныя адсекі дэнтрасаў.
– А мне падалося, што ты іх назваў воганамі ці неяк так...
– Ага, – сказаў Фольксваген. – Воганы кіруюць караблём, а дэнтрасы – кухараць. Апошнія нас на борт і ўзялі.
– Анічога не разумею, – прызнаўся Артур.
– Вось, зірні сюды, – сказаў Фольксваген.
Ён сеў на матрац і стаў корпацца ў заплечніку. Артур з недаверам тыцнуў матрац пальцам – і ўрэшце сеў сам. Як на добры розум, дык не варта яму было гэтак нервавацца: перад продажам матрацаводы вельмі акуратна ўсмерцілі і старанна высушылі ўсе матрацы, выгадаваныя ў таплявінах Дрыгвіс-Зэта, і таму да жыцця вяртаўся зусім нязначны адсотак матрацаў.
Фольксваген працягнуў Артуру кнігу.
-Што гэта? – спытаў Артур.
– «Падарожная кніжка для аматараў Галактычнага аўтаспыну». Электронная такая кніга. Яе прызначэнне – распавядаць пра ўсё ў Сусвеце, усе неабходныя для падарожжаў дэталі.
Артур сутрагавата пакруціў кнігу ў руках.
– Мне падабаецца дэвіз на вокладцы, – сказаў ён. – «СПАКУХА!» Гэта першае талковае слова, якое я пачуў за ўвесь сённяшні дзень.
– Я пакажу табе, як яна працуе, – працягнуў Фольксваген.
Ён выхапіў кнігу з рук Артура, які па-ранейшаму трымаў «Падарожную кніжку» ўсё роўна як памерлую два тыдні назад яшчарку, і адгарнуў вокладку.
– Націскаеш во гэтую кнопку: загараецца дысплэй і выдае запрошаны артыкул.
Дысплэй, што меў памер восем на дванаццаць сантыметраў, засвяціўся. Па ім пачалі стракацець літары, лічбы і сімвалы.
– Хочаш даведацца пра воганаў? Тады я ўвяду гэтае слова.
Яго пальцы націснулі яшчэ колькі клавіш.
– Калі ласка.
Словы «Воганскі будаўнічы флот» запалалі на дысплэі зялёнымі літарамі.
Фольксваген націснуў вялікую чырвоную кнопку пад дысплэем, і па ім паплылі словы. Адначасова звесткі з «Падарожнай кніжкі» дыктар пачала прамаўляць ціхім, спакойным, размераным голасам. Кніга сказала:
«Воганскі будаўнічы флот. Вось што можна зрабіць, калі вы хочаце ўцячы ад воганаў: НІЧОГА. Воганы – адна з самых непрыемных рас у Галактыцы. Не тое каб злыдні, аднак ваўкаватыя, апантаныя бюракратыяй, чэрствыя зануды. Яны і пальцам не паківаюць, каб выратаваць сваю родную бабку ад Траальскай Жукажабнай Ненажэры, калі на гэта не будзе афіцыйнага загаду зверху: надрукаванага ў трох асобніках, дасланага ім на подпіс, адасланага назад ужо з іх подпісам, засведчанага натарыусам, згубленага, знойдзенага, прапушчанага праз прынцып аднаго акна, згубленага зноў і ўрэшце пахаванага сярод брыкетаў з торфам і выкарыстанага як папера на растопку.
Самы эфектыўны спосаб раскруціць вогана на выпіўку – усунуць яму пальцы ў горла, а найлепшы спосаб узлаваць – скарміць ягоную родную бабку Траальскай Жукажабнай Ненажэры. І ў ніякім разе не дазваляйце воганам чытаць у вашай прысутнасці вершы!».
Артур стуліў вочы.
– Вельмі дзіўная кніжка! Дык як жа мы ўсё ж здолелі злавіць воганскі карабель?
– То ж бо то – звесткі ў кнізе састарэлі, – сказаў Фольксваген, запіхваючы кнігу назад у вокладку. – Я раблю палявыя доследы для новага, перапрацаванага выдання. І адной з маіх правак будзе невялічкі ўрывак пра тое, як цяпер воганы наймаюць дэнтрасаў у якасці кухараў. А гэта для нас, аўтаспыннікаў, – амаль як уваходны квіток на воганаўскія караблі.
Грымаса болю перакрывіла Артураў твар.
– Але хто такія дэнтрасы? – перапытаў ён.
– Хвацкія хлопцы, – адказаў Фольксваген. – Яны выбітныя кухары і найлепшыя змяшальнікі алкагольных кактэйляў. Яны шчыра не дбаюць ні пра што іншае на свеце. Яны заўсёды дапамогуць аўтаспынніку трапіць на борт: часткова таму што любяць кампанію, але ў асноўным таму што гэты ўчынак адназначна ўзлуе воганаў. Інфармацыя, безумоўна, патрэбная і карысная, калі ты прасунуты аўтаспыннік, які хоча пабачыць вабноты Сусвету меншы чым за трыццаць альтаірскіх талераў на суткі. І збіранне падобных звестак – мая праца. Праўда, клас?
Артур выглядаў як мыла з’еўшы.
– Ага, здурнець можна, – сказаў ён і ўталопіўся на суседні матрац.
Фольксваген працягнуў:
– На жаль, захрас я на Зямлі нашмат даўжэй, чым планаваў. Прыехаў на тыдзень, а загруз на пятнаццаць гадоў.
– Але як ты трапіў на Зямлю?
– Злавіў папутку з энэлашнікамі...
– Энэлашнікамі?
– Ага.
– Э-э, а хто такія...
– ...НЛАшнікі? Гэта залатая касмічная моладзь, якой няма чаго рабіць. Яны гойсаюць па Галактыцы і шукаюць планеты, дзе яшчэ не адбыўся кантакт з іншапланетнымі цывілізацыямі, лятуць туды і імітуюць яго.
– «Імітуюць»? – Артур пачаў адчуваць, што Фольксвагену падабаюцца здзекі.
– Угу, – пацвердзіў Фольксваген, – імітуюць кантакт з іншапланетнікамі. Спярша знаходзяць якую-небудзь пустэльную тэрыторыю, дзе жыве невялікая жменька людзей. Потым прызямляюцца побач з якім-небудзь гаротным тулягам, якому потым ніхто ніколі не дасць веры, і пасля, начапіўшы на галовы ідыёцкія антэніны, пачынаюць валюхавата пахаджваць вакол яго і гукаць:
«Біп, біп-біп!». Дзетсад дый годзе!
Паклаўшы рукі за галаву, Фольксваген адкінуўся назад на матрас. Пры гэтым выгляд ён меў нагэтулькі самазадаволены, што быў у стане раз’юшыць каго заўгодна.