Страница 39 из 89
Ёй далi i чаравiкi, i муфту, i прыгожую сукенку, а калi яна развiталася з усiмi, да варот пад'ехала карэта з чыстага золата, з зiхоткiмi, як зоркi, гербамi прынца i прынцэсы; у фурмана, лакееў, фарэйтараў - далi ёй i фарэйтараў - красавалiся на галовах маленькiя залатыя кароны.
Прынц i прынцэса самi пасадзiлi Герду ў карэту i пажадалi ёй шчаслiвай дарогi.
Лясны крумкач, якi паспеў ужо ажанiцца, праводзiў дзяўчынку першыя тры мiлi i сядзеў у карэце побач з ёю - ён не мог ехаць, седзячы спiнаю да коней. Ручная варона сядзела на варотах i лопала крыламi. Яна не паехала праводзiць Герду, таму што ў яе балела галава, з таго часу як атрымала пасаду пры двары i занадта шмат ела. Карэта была бiтком набiта цукровымi крэндзелямi, а скрыня пад сядзеннем садавiнай i пернiкамi.
- Бывай! Бывай! - закрычалi прынц i прынцэса.
Герда заплакала, варона - таксама. Праз тры мiлi развiтаўся з дзяўчынкай i крумкач. Сумнае было развiтанне! Крумкач узляцеў на дрэва, махаў чорнымi крыламi да таго часу, пакуль карэта, зiхатлiвая, як сонца, не знiкла з поля зроку.
Гiсторыя пятая
Маленькая разбойнiца
Вось Герда ўехала ў цёмны лес, у якiм жылi разбойнiкi. Карэта гарэла як жар, яна сляпiла разбойнiкам вочы, i яны проста не маглi яе прапусцiць.
- Золата! Золата! - закрычалi яны, схапiўшы коней за аброцi, забiлi маленькiх фарэйтараў, фурмана, слуг i выцягнулi з карэты Герду.
- Бач якая слаўненькая, тлусценькая! Арэшкамi кармiлi! - сказала старая разбойнiца з доўгай шорсткай барадой i махнатымi, навiслымi брывамi. Тлусценькая, як баранчык! Ану, якая на смак будзе?
I яна выцягнула востры зiхоткi нож. Якi жах!
- Ай! - ускрыкнула яна раптам: разбойнiцу ўкусiла за вуха яе ўласная дачка, якая сядзела ў старой за спiнай i была такая нястрымная i свавольная, што проста дзiва! - Ах, ты паганая дзяўчынка! - закрычала мацi, але забiць Герду не паспела.
- Яна будзе гуляць са мной, - сказала маленькая разбойнiца. - Яна аддасць мне сваю муфту, сваю прыгожую сукенку i будзе спаць са мной на маёй пасцелi.
I дзяўчынка зноў так укусiла мацi, што тая падскочыла i закруцiлася на месцы. Разбойнiкi зарагаталi.
- Бач як скача перад сваёй дзяўчынкай!
- Хачу ў карэту! - закрычала маленькая разбойнiца i дамаглася свайго - яна была вельмi распешчаная i ўпартая.
Яны ўселiся з Гердай у карэту i памчалi па пнях i купiнах у лясны гушчар.
Маленькая разбойнiца была ростам з Герду, але здаравейшая, шырэйшая ў плячах i больш смуглая. Вочы ў яе былi зусiм чорныя, але нейкiя сумныя. Яна абняла Герду i сказала:
- Яны цябе не заб'юць, пакуль я не раззлуюся на цябе. Ты, пэўна, прынцэса?
- Не, - адказала дзяўчынка i расказала, што давялося ёй перажыць i як яна любiць Кая.
Маленькая разбойнiца сур'ёзна паглядзела на яе, злёгку кiўнула i сказала:
- Яны цябе не заб'юць, нават калi я i раззлуюся на цябе, - я лепш сама заб'ю цябе!
I яна выцерла слёзы Гердзе, а потым схавала абедзве рукi ў яе прыгожую, мяккую, цёплую муфтачку.
Вось карэта спынiлася: яны ўехалi на двор разбойнiцкага замка.
Ён быў увесь у вялiкiх расколiнах; з iх выляталi крумкачы i вароны. Аднекуль выскачылi вялiзныя бульдогi, здавалася, кожнаму з iх хоць бы што праглынуць чалавека, але яны толькi высока падскоквалi i нават не брахалi гэта было забаронена. Пасярод вялiкай залы з напаўразбуранымi закуродымленымi сценамi i каменнай падлогай палала вогнiшча. Дым падымаўся да столi i сам павiнен быў шукаць сабе выхаду. Над вогнiшчам кiпеў у вялiзным катле суп, а на ражнах смажылiся зайцы i трусы.
- Ты будзеш спаць разам са мной вось тут, каля майго маленькага звярынца, - сказала Гердзе маленькая разбойнiца.
Дзяўчынак накармiлi, напаiлi, i яны пайшлi ў свой куток, дзе была паслана салома, накрытая дыванамi. Вышэй сядзела на жэрдках больш за сотню галубоў. Усе яны, здавалася, спалi, але калi дзяўчынкi падышлi, злёгку заварушылiся.
- Усе мае! - сказала маленькая разбойнiца, схапiла аднаго голуба за ногi i так страсянула яго, што той залопаў крыламi. - На, пацалуй яго! - крыкнула яна i сунула голуба Гердзе проста ў твар. - А вось тут сядзяць лясныя ашуканчыкi, - працягвала яна, паказваючы на двух галубоў, якiя сядзелi ў невялiкiм заглыбленнi ў сцяне, за драўлянымi кратамi. - Гэтыя абодва - лясныя ашуканчыкi. Iх трэба трымаць пад замком, бо хутка знiкнуць! А вось i мой мiлы старыкан! - I дзяўчынка тузанула за рогi прывязанага да сцяны паўночнага аленя з блiскучым медным ашыйнiкам. - Яго таксама патрэбна трымаць на прывязi, iнакш уцячэ! Кожны вечар я казычу яго пад шыяй сваiм вострым нажом - ён да смерцi гэтага баiцца.
Затым маленькая разбойнiца выцягнула з расколiны ў сцяне доўгi нож i правяла iм па шыi аленя. Няшчасная жывёлiна пачала брыкацца, а дзяўчынка зарагатала i пацягнула Герду да пасцелi.
- Няўжо ты i спiш з нажом? - запыталася ў яе Герда.
- Заўсёды! - адказала маленькая разбойнiца. - Мала што можа здарыцца! Ну, раскажы мне яшчэ раз пра Кая i пра тое, як ты адправiлася падарожнiчаць па белым свеце.
Герда расказала. Лясныя галубы ў клетцы цiха буркавалi; iншыя галубы ўжо спалi. Маленькая разбойнiца абвiла адной рукой шыю Герды - у другой у яе быў нож - i захрапла, але Герда не магла заплюшчыць вачэй, не ведаючы, заб'юць яе цi пакiнуць жывой.
Раптам лясныя галубы прабуркавалi:
- Курр! Курр! Мы бачылi Кая! Белая курыца несла на спiне яго санкi, а ён сядзеў на санях Снежнай каралевы. Яны ляцелi над лесам, калi мы, птушаняты, яшчэ ляжалi ў гняздзе. Яна дыхнула на нас, i ўсе памерлi, акрамя нас дваiх. Курр! Курр!
- Што вы кажаце! - усклiкнула Герда. - Куды ж паляцела Снежная каралева? Ведаеце?
- Напэўна, у Лапландыю - там жа вечны снег i лёд. Запытайся ў паўночнага аленя, якi прывязаны тут.
- Так, там вечны снег i лёд. Дзiва як добра! - сказаў паўночны алень. Там скачаш сабе на волi па вялiзных зiхатлiвых раўнiнах. Там стаiць летнi шацёр Снежнай каралевы, а сталае яе прыстанiшча - палац каля Паўночнага полюса, на выспе Шпiцберген.
- О Кай, мой мiлы Кай! - уздыхнула Герда.
- Ляжы цiха, - сказала маленькая разбойнiца, - бо пырну цябе нажом!
Ранiцай Герда расказала ёй, што чула ад лясных галубоў. Маленькая разбойнiца сур'ёзна паглядзела на Герду, кiўнула галавой i сказала:
- Ну, няхай будзе так!.. А ты ведаеш, дзе Лапландыя? - запыталася яна пасля ў паўночнага аленя.