Страница 32 из 89
- Вунь плыве яечная шкарлупiна! - закрычалi хлапчукi, узялi цыравальную iголку ды ўваткнулi ў шкарлупiну.
- Чорнае на белым фоне вельмi прыгожа! - сказала цыравальная iголка. Цяпер мяне добра вiдаць! Толькi б не захварэць на марскую хваробу, гэтага я не вытрымаю: я такая далiкатная!
Але яна не захварэла на марскую хваробу - вытрымала.
- Супроць марской хваробы добра мець стальны страўнiк, i заўсёды трэба памятаць, што ты не тое што звычайныя смяротныя! Цяпер я зусiм ачуняла. Чым ты больш высакародны, тым больш можаш перанесцi!
- Крэк! - сказала яечная шкарлупiна: яе пераехалi ламавыя калёсы.
- Вух, як цiсне! - заенчыла цыравальная iголка. - Зараз мяне званiтуе! Не вытрымаю! Зламлюся!
Але яна вытрымала, хаця яе i пераехалi ламавыя калёсы; яна ляжала на бруку, выцягнуўшыся ва ўсю даўжыню, - ну i няхай сабе ляжыць!
СВIНАПАС
Жыў-быў бедны прынц. Каралеўства ў яго было зусiм маленькае, але якое-нiякое, а ўсё ж каралеўства, - хоць ажанiся, i вось ажанiцца ён якраз i хацеў.
Яно, вядома, дзёрзка было ўзяць ды спытаць дачку iмператара: "Пойдзеш за мяне?" Але ён асмелiўся. Iмя ў яго было вядомае на ўвесь свет, i сотнi прынцэс сказалi б яму дзякуй, але што адкажа iмператарская дачка?
А вось паслухаем.
На магiле ў прынцавага бацькi рос ружовы куст, ды якi прыгожы! Квiтнеў ён толькi раз у пяць год, i распускалася на iм адна-адзiная ружа. Затое салодкi быў яе водар, панюхаеш - i адразу забудуцца ўсе твае гаркоты i турботы. А яшчэ быў у прынца салавей, i спяваў ён так, быццам у горлейку ў яго былi сабраны ўсе самыя цудоўныя напевы на свеце. Вось i вырашыў прынц падарыць прынцэсе ружу i салаўя. Паклалi iх у вялiкiя срэбныя куфэркi i адаслалi ёй.
Загадаў iмператар прынесцi куфэркi да сябе ў вялiкую залу - прынцэса гуляла там у госцi са сваiмi фрэйлiнамi, бо iншых спраў у яе не было. Убачыла прынцэса куфэркi з падарункамi, запляскала ў ладкi ад радасцi.
- Ах, калi б тут была маленькая кiска! - сказала яна.
Але з'явiлася цудоўная ружа.
- Ах, як хораша зроблена! - уголас сказалi фрэйлiны.
- Мала сказаць хораша, - адгукнуўся iмператар, - проста нядрэнна.
Толькi прынцэса пакратала ружу i ледзь не заплакала.
- Фi, тата! Яна не штучная, яна сапраўдная.
- Фi! - уголас паўтарылi прыдворныя. - Сапраўдная!
- Пачакаем сердаваць! Паглядзiм спачатку, што ў другiм куфэрку! - сказаў iмператар.
I вось выпырхнуў з куфэрка салавей i запеў так дзiўна, што спачатку нi да чаго i прычапiцца было.
- Superbe! Charmant!* - сказалi фрэйлiны; усе яны балбаталi па-французску адна горш за адну.
* Непараўнана! Цудоўна! (фр.)
- Гэта птушка так нагадвае мне арганчык нябожчыцы iмператрыцы! - сказаў адзiн стары прыдворны. - Так, так, i гук той жа, i манера!
- Так! - сказаў iмператар i заплакаў, як дзiця.
- Спадзяюся, птушка несапраўдная? - спытала прынцэса.
- Сапраўдная! - адказалi пасланцы, якiя даставiлi падарункi.
- Дык няхай ляцiць, - сказала прынцэса i катэгарычна адмовiлася прыняць прынца.
Толькi прынц не журыўся; выпацкаў твар чорнай i бурай фарбай, насунуў на вочы шапку i пастукаўся ў дзверы.
- Дзень добры, iмператар! - сказаў ён. - Цi не знойдзецца ў вас у палацы месцейка для мяне?
- Шмат вас тут ходзiць ды шукае! - адказваў iмператар. - Урэшце, пастой, мне патрэбны свiнапас! У нас процьма свiней!
Так i прызначылi прынца свiнапасам яго вялiкасцi i ўбогую каморку побач са свiнарнiкам адвялi, i там ён павiнен быў жыць. Ну вось, праседзеў ён цэлы дзень за работай i да вечара зрабiў цудоўны маленькi гаршчочак. Увесь абвешаны бразготкамi гаршчочак, i калi ў iм што-небудзь варыцца, бразготкi вызваньваюць даўнейшую песеньку:
Ах, мой мiлы Аўгусцiн,
Усё прайшло, прайшло, прайшло!
Але самае забаўнае ў гаршчочку тое, што калi патрымаць над iм у пары палец - адразу можна даведацца, што ў каго гатуецца ў горадзе. Няма слоў, гэта было цiкавей, чым ружа.
Аднойчы прагульваецца прынцэса з усiмi фрэйлiнамi i раптам чуе мелодыю, што вызвоньваюць бразготкi. Стала яна на месцы, а сама так уся i ззяе, таму што таксама ўмела найграваць "Ах, мой мiлы Аўгусцiн", - толькi гэту мелодыю i толькi адным пальцам.
- Ах, гэта ж i я гэтак магу! - сказала яна. - Свiнапас у нас, мабыць, адукаваны. Паслухайце, хай хто-небудзь пойдзе i спытае, колькi каштуе гэты iнструмент.
I вось адной з фрэйлiн давялося прайсцi да свiнапаса, толькi яна надзела для гэтага драўляныя чаравiкi.
- Што возьмеш за гаршчочак? - спытала яна.
- Дзесяць пацалункаў прынцэсы! - адказваў свiнапас.
- Госпадзi памiлуй!
- Ды ўжо нiяк не меней! - адказваў свiнапас.
- Ну, што ён сказаў? - спытала прынцэса.
- Гэта i вымавiць немагчыма! - адказвала фрэйлiна. - Гэта жахлiва!
- Дык шапнi на вуха!
I фрэйлiна шапнула прынцэсе.
- Якi недалiкатны! - сказала прынцэса i пайшла далей, ды не паспела зрабiць i некалькi крокаў, як бразготкi зноў зазвiнелi так слаўна:
Ах, мой мiлы Аўгусцiн,
Усё прайшло, прайшло, прайшло!
- Паслухай, - сказала прынцэса, - iдзi спытай, можа, ён згодзiцца на дзесяць пацалункаў маiх фрэйлiн?
- Не, дзякуй! - адказваў свiнапас. - Дзесяць пацалункаў прынцэсы, альбо гаршчочак застанецца ў мяне.
- Якая нудота! - сказала прынцэса. - Ну, станьце наўкол мяне, каб нiхто не бачыў!
Захiнулi фрэйлiны прынцэсу, растапырылi спаднiцы, i свiнапас атрымаў дзесяць пацалункаў прынцэсы, а прынцэса - гаршчочак.
Вось дык радасцi было! Увесь вечар i ўвесь наступны дзень стаяў на агнi гаршчочак, i ў горадзе не засталося нiводнай кухнi, хай гэта дом камергера альбо шаўца, пра якую прынцэса не ведала, што там гатуюць. Фрэйлiны скакалi ад радасцi i пляскалi ў ладкi.
- Мы ведаем, у каго сёння салодкi суп i блiнчыкi! Ведаем, у каго каша i свiныя катлеты! Як цiкава!
- У вышэйшай ступенi цiкава! - пацвердзiла обер-гафмайстэрына.
- Але толькi трымайце язык за зубамi, я ж дачка iмператара.
- Змiлуйцеся! - сказалi ўсе.
А свiнапас - гэта значыць прынц, але для iх ён быў па-ранейшаму свiнапас дарма часу не губляў i змайстраваў трашчотку. Варта пакруцiць ёю ў паветры - i вось ужо яна сыпле ўсiмi вальсамi i полькамi, якiя толькi ёсць на свеце.
- Гэта ж suреrbе! - сказала прынцэса, iдучы мiма. - Проста не чула нiчога лепшага! Паслухайце, спытайце, што ён хоча за гэты iнструмент. Толькi цалавацца я болей не стану!