Новы дамавікамерон

Падарожнiцы ў чыстым купэ цягнiка Масква-Варшава зрабiлася гiдкавата.

— У мяне, як i ў вас, нiчога няма. Я еду чытаць лекцыi лiцэiстам у Бельску. Дзесяць лекцый пра сучасную лiтаратуру. У валiзе, апрача канспектаў i падручнiкаў, нiчога не вязу. А ношаная адзежа, мяркую, памежнiкаў не зацiкавiць.

Сiвабароды дзед заўсмiхаўся металазубым ротам:

— Як сказаць, як зiрнуць на апранахi. — Ён адкруцiў блiскучую галаву кiтайскага тэрмаса i налiў у шклянку густога напою. — Можа, i вам гарбаты?

— Дзякуй, я нi кавы нi гарбаты не ўжываю. Страўнiк. Нервы. Доўга жыць хачу...

— Мой клопат — прапанаваць...

Дзверы купэ заўздрыгвалi ад настойлiвага грукату. Падарожнiца была памкнулася iх адчынiць, але не паспела. Яны ад’ехалi самi, i на парозе з’явiўся зялёнаформенны памежнiк.

— Пашпартны кантроль! — кiнуў ён сувора.

Доўгабароды спрытна выхапiў з кiшэнi пашпарт.

Памежнiк з прафесiйнай цiкавасцю разглядаў фотаздымак.

— Вашыя дакументы! — вялiкая даланя паплыла ў бок Падарожнiцы.

— Грошы, каштоўныя рэчы вы дакладна пазначылi ў дэкларацыi? — голас у памежнiка быў сухi, як дарожны пясок.

— Дакладна. — Падарожнiца iмкнулася надаць свайму адказу спакойную ветлiвасць.

— Наркотыкi, зброя, старажытныя творы мастацтва... — Памежнiк пачаў нядобра паглядаць на белыя каленi Падарожнiцы.

— Адсутнiчаюць. — Голас у Падарожнiцы затрымцеў.

— А чаго вы захвалявалiся?

— Проста так.

— А можа, везяце кантрабанду, а выгляд, як у правiнцыйнай настаўнiцы? Маскарад? — Памежнiк пачаў наязджаць на Падарожнiцу.

— Я сапраўдная настаўнiца!

— Зараз паглядзiм. Купэ не пакiдайце.

Памежнiк знiк. Падарожнiца дастала з сумачкi пушку з-пад лекаў i каўтанула дзве пiгулкi. Не пытаючыся, яна налiла гарбаты i зрабiла колькi вялiкiх глыткоў.

— Не перажывайце, нiчога яны не зробяць. — Яе хваляванне перадалося дзядку.

— Не-е-е... Сэрца адчувае — зробяць...

Мытнiк i памежнiк вярнулiся праз хвiлiну i загадалi Падарожнiцы разам з рэчамi iсцi за iмi.

Мытнiк крочыў паперадзе, за iм, апусцiўшы галаву, сунулася Падарожнiца, апошнiм iшоў памежнiк.

У вялiкiм будынку гарадзенскага чыгуначнага вакзала iснаваў маленькi пакойчык для абшуквання падазроных пасажыраў.

Менавiта ў такiм беззаконным пакойчыку i апынулася Падарожнiца. Акрамя стала, крэсла i вузкага тапчана на нiзкiх ножках, нiякай мэблi ў пакоi i не змясцiлася б.

Мытнiк сеў на крэсла. Памежнiк прысеў на стол. Падарожнiца засталася стаяць пад голенькай лямпачкаю, што звiсала на белым дроце з высознай столi.

— Прапануем самастойна i без прымусу здаць незадэклараваныя рэчы! — Блакiтнавокi мытнiк, не мiргаючы, глядзеў на Падарожнiцу.

— Няма такiх рэчаў. — Мочка правага Падарожнiцынага вуха ўспыхнула чырванню.

— Добра, запiшам у пратакол, што вы адмовiлiся добраахвотна здаць кантрабанду. Вобыск можам правесцi мы, а можам запрасiць жанчыну-доктара, толькi ў такiм разе вам, грамадзянка... — Памежнiк перапынiўся, зазiрнуў у пашпарт i прачытаў Падарожнiцына прозвiшча, — давядзецца затрымацца на гадзiнаў шэсць. Зараз ноч, а доктарка з’явiцца а восьмай. Выбiрайце...

— Шукайце. — Падарожнiца зiрнула на столь, нiбыта там было выратаванне.

— Адчыняйце валiзку i раскладайце рэчы на стале. — Памежнiк перасеў на тапчан.

Падарожнiца вызвалiла валiзку. Мытнiк пачаў гартаць падручнiкi...

— Чытаць любiм?! Ухваляю.

— Я настаўнiца лiтаратуры.

— Родная лiтаратура, родная мова, патрыятызм, нацыя, традыцыi. — Памежнiк старанна прамацваў кожнае шво валiзы. — Зрэшты, з гэтага i пачынаецца тэрор. Спачатку даюць надрукаваць слоўнiчак, потым — кнiжачку вершаў, потым — культурная аўтаномiя, а за ёю — дзяржаўнасць, незалежнасць. А калi не так, тады — тэрор, кроў, смерць. Можа, я памыляюся, спадарыня Падарожнiца?

— Вы абшукваеце рэчы цi адным разам рэвiзуеце i свядомасць?

— Цiкавы адказ. Толькi ў рэчах мы нiчога крымiнальнага не знайшлi. А таму давядзецца спакаваць iх у валiзу i паставiць у кут. Памежнiк пачаў пасмоктваць кончык асадкi, якой толькi што поркаўся ў чужых майтках.

Валiза перавандравала ў кут.

— Разувайцеся. — У вачах у мытнiка гарэў ледзяны iнтарэс.

— Перапрашаю...

— Не трэба перапрашаць, гэта наша работа. — Памежнiк зазiрнуў у красоўку.

— А цяпер здымiце ўсю вопратку i раскладзiце на тапчане.

Падарожнiца павярнулася спiнаю да памежнiка з мытнiкам i распранулася цалкам. Расклаўшы апранахi, яна адышла ў кут, да валiзы. Каб суняць сорам, Падарожнiца заплюшчыла вочы.

Мужчыны старанна перамацалi кожны лапiк жаночых апранахаў, але чаканага вынiку не атрымалi.

— Вам давядзецца стаць тварам да сцяны, рукi сашчапiць на патылiцы i як мага шырэй расставiць ногi, — будзённа папрасiў мытнiк. — У нас ёсць прыбор, якi фiксуе iншародныя рэчы ў жывым арганiзме. Вось ён...

Падарожнiца азiрнулася i пабачыла невялiкi, крышку даўжэйшы за асадку чорны стрыжань з лямпачкай на канцы.

— Калi лямпачка запалiцца або прагучыць гукавы сiгнал, гэта будзе азначаць, што ў вашым арганiзме знаходзiцца iншародная рэч. I мы будзем вымушаныя працягнуць медычны агляд.

Памежнiк правёў Падарожнiцы стрыжнем ад калена да вагiны. Лямпачка ўспыхнула, i з-пад яе загучала нейкае мышынае папiскванне. Мярзотныя гукi выцiскаў з сябе чорны стрыжань. Менавiта з-за гэтага вiскатання мытнiк прымусiў Падарожнiцу сагнуцца ў тры пагiбелi, а сам, надзеўшы гумовыя хiрургiчныя пальчаткi, працягнуў пошукi кантрабанды ў похве i дупе. Чужародныя рэчы не знайшлiся i ў самых запаветных куточках жаночых органаў. Расчырванелыя дзяржаўныя службоўцы дазволiлi Падарожнiцы апрануцца. Тая не плакала i на развiтанне з мытнiкам i памежнiкам зiрнула на iх звысоку, ганарлiва i з пагардаю.

Вярнуўшыся ў вагон, Падарожнiца папрасiла праваднiцу перасялiць яе ў асобнае купэ, бо бачыць доўгабародага дзеда-прарока не магла.

У варшаўскiм гатэлi Падарожнiца прасядзела больш за суткi, чакаючы, пакуль з яе выйдуць алавяныя шарыкi, якiя яна глынула на мяжы. У тых шарыках былi два дыяменты па карату кожны. За перавоз дыяментаў Падарожнiца заслужана атрымала месяц выдатнага адпачынку на Балтыйскiм моры.

03.07.1996

51 — Вернiк

Вернiк заплюшчыў вочы i ўбачыў царкву. Белая, пераробленая з касцёла, яна ўзвышалася на зялёным грудзе. Вернiк пачаў уздымацца на груд i прачнуўся. Позiрк упiнаўся ў пустую столь. Ад безнадзейнасцi i маркоты Вернiк вырашыў схавацца ў сон. Царква рэанiмавалася. Вернiк зайшоў у храм, набыў свечку, падышоў да калоны, на якой свяцiўся золатам абраз Божай Мацi. Калi Вернiк запальваў свечку, гарачы воск закапаў на пальцы. Ад апёку ён прачнуўся пад высокай гладкаю столлю, але ўставаць не захацеў, лёг тварам у падушку i апынуўся ў тым самым кафедральным саборы. Свечка цiхмяна гарэла пад абразом. З-за калоны выйшаў чырвоны Анёл. Нават крылы ў яго былi чырванапёрыя. Вернiку заманулася пачуць анёльскi голас, i ён зрабiў рукою лёгкi прывiтальны жэст. Чырванакрылы Анёл схаваўся за царскай брамаю. У душы ў Вернiка засталася пустэча. Ранiцай ён наведаў царкву, дзе замест Анёла спаткаў дзяўчынку, прыбраную ў чырвонае. Яна ставiла запаленую свечку пад абраз Дзевы Марыi. Вернiк заплакаў.

13.07.1996

52 — Прастытутка

— Куды я залезла? Дзе мае рэчы? Жах. Так заўсёды: трацiну атрымлiвае ахоўнiк, трацiну — я, палову трацiны — гаспадыня кватэры, астатняе iдзе на тэлефон. За дзесяць даляраў даводзiцца рызыкаваць. А галоўнае: iдыётаў больш, чым разумных, i нашмат больш. Я звычайна не пытаюся, кiм ты працуеш, колькi зарабляеш... А тут кажа: "Я архiтэктар! Ты распранiся i пахадзi па пакоi..." Мне што? Я хаджу. Мне абы не трахацца з такiмi архiтэктарамi. Ён стары, разумееш, узрост ёсць узрост. Са старымi заўсёды непрыемна. Таму я заплюшчваю вочы i стараюся думаць пра iншае. Пра лес, напрыклад. Я нарадзiлася ў Чачэрску. У нас там самыя прыгожыя ў свеце лясы. А я люблю ягады збiраць, у грыбы хадзiць. Тут цяпер паходзiш: праца дурная на холадакамбiнаце, а па суботах -нядзелях — маркiтоўкi. Добра, калi нармальна. Прыйшоў чалавек, заплацiў, уставiў, паторгаўся, спусцiў, памыўся i сышоў. А бывае, трапiцца хворы, i тады: куды я залезла, дзе мае рэчы... Вось месяц таму патрапiла да маньяка. Адразу ехаць не хацелася. Позна, гадзiна ночы. Далёка, Малiнаўка. А ён яшчэ запатрабаваў, каб мы пляшку гарэлкi прывезлi. Не паспела ў кватэру зайсцi, а ён за шыю схапiў i душыць. Цiсне за горла i смяецца, а мой ахоўнiк таксама пачаў рагатаць. Казёл смярдзючы. Маньяк ахоўнiка ў кватэру не пусцiў, сказаў — каб на лавачцы ў двары чакаў. Куды я залезла? Дзе мае рэчы? Выжраў ён гарэлку, наглытаўся таблетак, накурыўся анашы i пачаў лезцi са сваiм чэлесам ды пальцамi ва ўсе мае дзiркi i дзiрачкi. Совае i б’е. Спачатку нямоцна, гуляючы, нiбы ў жарт. А потым як ударыў кулаком у грудзi, над сэрцам — ледзь не зайшлася пад iм. Пачала верашчаць! Божа! Дзе мае рэчы? Як уцячы? Як выбрацца з-пад звяругi. А ён падушку на твар паклаў i трымаў, пакуль я ў цемру не правалiлася. Ачомалася ў ванне. Ляжу ў ледзяной вадзе. Халадэча. Вады ў ванне на самым дне. Ахоўнiк сядзiць на унiтазе i смалiць папяроску. Мудак! Зрэшты, каб не ён, i не жыла б болей. Злупiлi мы з маньяка двайную плату... Трэба ахоўнiка мяняць...