Страница 18 из 22
Прыехалі з Людмілай дамоў на таксі. Дзеці спяць. На канапе ляжыць кіпа газет, якія сабраліся за час нашай вандроўкі. Пакуль Людміла мылася, я пагартаў газеты. Нічога новага.
Дасталі з валіз падарункі дзецям і бабулі. Я дастаў са сваёй сумкі кнігу вершаў Людмілы «Вяртанне інфанты», якая з намі праехала амаль сем тысяч кіламетраў і была сведкай таго, што мы бачылі.
Мне ўжо сёння на працу трэба. Не пайду! Трэба адпачыць ад Еўропы!
***
20.07.2015. Вось мы і дома! За сямнаццаць дзён шэсць з паловай тысяч еўрапейскіх кіламетраў за плячыма. Варшава, Амстэрдам, Брусель, Парыж, Бардо, Барселона, Ліён, Жэнева, Мюнхен. Сон, які стаў явай...
***
21.07.2015. Першы дзень пасля вандроўкі выйшаў на працу. Адразу ж на аўтобусным прыпынку заўважыў, што ў нас прыгожых дзяўчат і жанчын у сто разоў болей, чым там, дзе вандраваў. Праўда, Амстэрдам не ўлічваю, бо там было на што паглядзець...
***
21.07.2015. Як еўрапейскай свабоды, наглытаўся марской вады.
***
22.07.2015. Прачнуўся а сёмай. Думаў, што ў Парыжы. Не! Дома.
***
23.07.2015. Не пі з неба, бо анёлам станеш.
***
24.07.2015. Калі тэрарысты захопліваюць будынак, яны тэрарысты. Калі тэрарысты захопліваюць цэлы горад, яны народная рэспубліка.
***
24.07.2015. Вечарам тэлефанаваў Адам Мальдзіс. Пытаўся Людмілу. «Яна на вуліцу пайшла. Недзе ходзіць!» — адказаў я. «Пасля бальніцы, дзе я праляжаў два з паловай месяцы, мне доктар прыпісаў кожны дзень хадзіць тры кіламетры. Я не хаджу. Ногі вельмі баляць.» — паскардзіўся Адам Іосіфавіч.
***
24.07.2015. Паблізу прыпынку, што каля царквы Пятра і Паўла, бачыў пікет Таццяны Караткевіч і людзей, якія збіраюць подпісы на вылучэнне яе ў кандыдаты ў прэзідэнты. Сюды-туды хадзіла і сама Таццяна, як на сцэне.
***
25.07.2015. У гэты дзень памерлі: Іван Насовіч (1877), Уладзімір Караткевіч (1984), Наталля Арсеньева (1997) і Янка Брыль (2006).
***
25.07.2015. З Маладзечна патэлефанаваў Міхась Казлоўскі. Паведаміў сумную навіну. На 62-м годзе жыцця пасля невылечнай хваробы памёр мастак Васіль Лазоўскі. Учора Міхась яго наведаў у бальніцы. Выгляд у хворага быў перадсмяротны. Сёння Васіля павінны былі выпісаць дамоў, «каб не псаваў статыстыку.»
***
26.07.2015. Некаторыя кажуць, што Беларусь — гэта маленькая Швейцарыя. Пабыўшы ў Швейцарыі, кажу: «Гэта Швейцарыя маленькая! А Беларусь вялікая!»
***
27.07.2015. З самага ранку ў выдавецтва прыйшла аўтарка з рукапісам прозы. Прывітаўшыся, паскардзілася: «Каб вы ведалі, пасля якіх вялізарных пакут я дабралася да вас! Ай-яй-яй!» — «І якія ж гэта былі пакуты?» — пацікавіўся я, і пачуў: «У даведцы доўга шукалі вас. Я папрасіла, каб мне далі адрас бліжэйшага да вакзала выдавецтва».
***
27.07.2015. Сёння дзякуючы Ціхану Чарнякевічу даведаўся, што наш куратар у нядаўняй вандроўцы па дарогах Еўропы Зміцер Жызнеўскі — не проста экскурсавод, а малады празаік, які друкаваўся ў часопісе «Макулатура».
***
29.07.2015. Спаліўшы графаманскі рукапіс, выратуеш чытача. Спаліўшы ўсе графаманскія рукапісы, выратуеш выдавецтва.
***
29.07.2015. У Венецыі па каналах плаваюць гандолы, а ў Амстэрдаме па каналах плаваюць гандоны.
***
30.07.2015. З сястрой Валяй, яе мужам і дачкой Надзяй ездзілі ў Пугачы, каб пафарбаваць новы плот вакол нашай хаты. Выехалі дажджом, але са спадзяваннем, што ён перастане. Заехалі да бацькоў на ракаўскія могілкі. Побач з’явілася пару новых магіл. Пастаялі. Памаўчалі. Кожны пра сваё.
Дарога з Ракава да Пугачоў была заасфальтаваная недзе ў 1990 годзе. Праўда не ўся. І вось нарэшце на тым «няшчасным куску» (кіламетры чатыры) кладуць асфальт. Успрымаецца гэта, як нейкі знак на лепшае.
На палях буслы. Ходзяць, як правяраючыя з раёна.
Прыехалі ў Пугачы. Хаты з-за дрэў у садзе амаль не бачна. Стаіць? Стаіць! Чакае.
Яблыкаў сёлета амаль няма. Хаджу па садзе. Адзінокі яблык ляжыць у траве, як адлюстраванне сонца ў зялёным моры.
Швагра Віця грунтаваў наш новы цэментавы плот, Валя з дачкой корпаліся ў градах, а я касіў. Побач праходзіў сусед Тонік Руткевіч. Віця ў яго спытаўся: «Чаму так чыкільгаеш?» — «Таму што п’яны!» — адказаў Тонік.
Заходзілі да дзядзькі Шуры. Ён пацікавіўся, ці буду я ў нядзелю на свяце вёскі. «Буду!» — адказаў я. «Мне ж прыслалі запрашэнне, у якім напісана: «“Ваша явка обезательна”. Я б і так прыйшоў», — сказаў дзядзька і ўсміхнуўся.
Увесь час, пакуль мы займаліся справамі, каля нашай сялібы каталіся дзеці на роварах, нібыта іншага месца, каб пакатацца, няма. Ездзілі не проста абы ездзіць, а даганялі адзін аднаго, разганаўшыся, рэзка тармазілі. Словам, ім хацелася, каб мы на іх звярнулі ўвагу. Цяпер, пішучы пра хлопцаў з роварамі, магу сказаць, што яны свайго дамагліся. Я нават запомніў, што дваіх з кампаніі завуць Максімам і Юрам.
Выдзіраючы крапіву з кустоў смародзіны, вырваў з каранямі клёнік. Роўненькі, танюсенькі, вышынёю да двух метраў. Лісточкі на ім маладзенькія, рудзенькія. Словам не клёнік, а прыгажунок. Шкада выкідаць на сметнік. Я паклікаў Валю з Надзяй: «Давайце пасадзім!» І мы побач з нашай сядзібай, там, дзе нядаўна спілавалі старыя, пашкоджаныя бураном віхлы, пасадзілі клёнік. Няхай расце вялікі!
Працавалі да паловы дзявятай. Цяпер у Пугачах у нас будзе самы лепты плот і самая горшая (старая) хата.
***
31.07.2015. Кінарэжысёр Уладзімір Арлоў, пакуль я быў у адпачынку, прынёс у выдавецтва і паклаў мне на стол старонкі з кнігі «Магия многоцветного экрана», якую выдаў у «Харвесце». Адзін з раздзелаў выдання пачынаецца: «Белорусские писатели не один год и не по одному месяцу творили в незабываемом Доме творчества: в коласовских Королищевичах — весёлом бурлящем приюте, где на мастеров пера накатывали волны вдохновения три десятилетия после «дядьки Якуба». Тут рождались заметныя произведения национальной литературы, велись бесконечные споры о ней, ладились дружеские застолья со скандалами и исповедями. Таким он был — уютный утраченный дом. Таким вспомнился он поэту Виктору Шнипу — совсем молодым в декабре 1981-го участвовал он в семинаре начинающих поэтов:
І вецер між соснаў лагодны і грозны
Лятае, прысніўшы ўначы зноў зіму,
Калі тут не будзе зусім анікога
І дом гэты будзе, як прывід, стаяць
У лесе, у снезе ля тлумнай дарогі,
Дзе толькі дарога адна і відаць.
...Что там теперь в Королищевичах, никто не знает: то, говорят, разрушили коласовский Дом, то — “закрытый объект”, то — выкупила какая-то фирма. Давайте, съездим! — возникало предложение. Не нужно. Как мудро написал Геннадий Шпаликов:
По несчастью или к счастью —
Истина проста:
Никогда не возвращайся
В прежние места».
Вяртацца, можа, і сапраўды не трэба ў мінулае, але ж Коласаўскі дом — гэта не проста хата ў лесе. Коласаўскі дом — гэта КОЛАСАЎСКІ ДОМ! Хто там цяпер і што там?
Жнівень
***
1.08.2015. З сястрой Валяй, яе мужам Віцем і дачкой Надзяй ездзілі ў Пугачы. Фарбавалі плот. Пачынаючы працу ў поўдзень, думалі, што закончым праз гадзіны тры-чатыры, максімум праз пяць. Фарба скончылася толькі ў дзесяць вечара.
З яблыні зваліўся яблык. Белы наліў. Жоўценькі, як залаты. Падняў яблык швагра. Павярнуў на бок, які хаваўся ў траве, а ён чорны. Паглядзелі ў крону. Больш ніводнага яблыка не бачна.
На вуліцы каля нашага плота ўжо гадоў дзесяць працякае водаправодная калонка. Праз яе ў агародзе каля хаты вечна вільготна. Што ні рабілі з вадой, а яна ўсё цячэ і цячэ, як вечная. Вяскоўцы кажуць, што трэба звяртацца ў Валожын, бо там цяпер усе службы, якія адказваюць за водаправод.
Сцямнела. Засвяціла поўня. Застракаталі цвыркуны. Усё навокал, як у дзяцінстве. Толькі бацькоў няма.
Выехалі з вёскі цемнатой. Праз святло фар машыны прабег заяц, як прывід.