Страница 104 из 111
"Иигээд байхада яалтай гээшэб! Энэ хүлеэгдээгүй уШар тухайда адагууша наадаша нүхэртөө хөөрөө һаамни, хараһан лэ хүндөө хэлэжэ, элэг наада барижа ябахань лабтай", — гэ-һэн һанал бодолдо эзэлэгдэн байха үедэнь дан холошье бэшэ хоёр дахин буугай дуун гаража, харанхы һүниие хаха харбан, хүбшын хүндыгөөр хүүешэнэ.
Нүхэрни намдаа тэмдэг угэбэлтэй гэжэ баясаад, мадага хутагаяа хуйһаань һугалан абажа, баруун гартаа багса баряад, отог тээшээ гэшхэлнэ. Мүнөөхид һонирхолтой ушарынь ой. ухаанһаань юрэдөө гаранагүй. Тэрэнэйнгээ зангилаае за-дадангүй ябаһаар орбогорхон отогойнгоо үрхөөр улаан ошо-ной орьёлон гарахые обёоржорхино.
Отог байрынгаа үүдэ хярд байсара дэлин орохотойнь адли мяхаа маймаран һууһан Бадма үбгэжөөл хүл дээрээ бодон угтаад:-
— Зай, шимни яаба гээшэбши? Али төөрибэ гүш? Юундэ оройтобош? — гэжэ һанаа зобонгёор хэлэбэ.
— Төөреэшьегүйб. Ябаһаар байтарни орой болошоол, — гээд бээрэнги гараараа тобшоо тайлажа ядан байхадань, нү-хэрынь туһалан байха зуураа:
" — Холо ябашоо гүш? — гэбэ.
— Тиигээ. һамар элбэгтэй газарта ороод, тэрээндээ хү-тэлүүлһээр, мэдэнгүй саашаа холо ябашооб, — гэжэ залуу һамаршан болоһон ушараа нүхэрһөө нюуба.
— Пэй, пэй! Яагаа муухай үнэр гутанаб! — гээд, Бадма убгэжөөл нүхэрэйнгээ урдаһаа гайхангяар харан гэхэдээ, — Үгы, нюуршни… Унаба, дуһаба гүш? — гэжэ бүри һонирхо-шобо.
"Нюу нюуһаар байтарни, нутарһанай забһараар бултай-балтай! Байра дээрээ балшыса баригдаһан хадаа хэлэжэл һалаха болобо гээшэб", — гэжэ бодон, хүндөөр амисхалаад:
— Хэндэшье хэлэжэ болохогуй, нэгэл һонирхолтдй ушар дайралдашаба, — гэжэ хамар дороо губэд гэбэ.
— һонирхолтой! Зай, зай, саашань…
— Отогһоо сааша хүүр тараахагүй хадаш…
— Тиимэ ааб даа! Ойн модон гэршэ болуужан гэжэ тан* гаригланаб.
һониноо эхинһээнь адаг хүрэтэрынь хуу хөөрхэтэйнь ээр-гэ, "үнэхөөрөө гү?" — гэжэ Бадма үбгэжөөл энеэдэһээ барижа ядан, һуга харайн бодошобо.
— Шамда энеэдэн, намда ханяадан. Шамайе иигээд эхнл-хэ гэжэ таажал байгаа һэм, — гээд шүбгэ һүүшэ дээрэ һуу-һаидал, сайгаа салгидхуулба.
Энеэрэн Бялма "й-ам/^лага багя зали абааЛВвмдаад:
дэшын наран орохо тээшээ тэгүүлнэ. Хубшэ тайга соо дул ни балай. Энэ уедэ залуу һамаршан туламтай һамар үргэлэнхэй, отог тээшээ ошожо ябапаар, хура бороодо нэбтэ шобто сохюулхадаа, хо-рохо газар хараашалба. Тушаан боложо, хун эй тэбэрижэ хү-рэмөөр бэшэ бүдүүн аялза хуша обёороодхино.
Тэрэ хушын узуур нэгэ талаһаа түймэртэ шатаад, хүнды торхо шэнги хүнхыжэ байба. "Талаан боложо, яагаашье зохид байра дайралдашабаб.'" — гэжэ шэрбэгэдэн алдажа ябаһан аад, досоогоо баясан, ара июргаараа хүнды руунь шургаад һуушаба, Тэндэ бугшэм, аятай зохид, хоёршье хунэй багта-наар байра байба.
Байн байтараа бар тайга соо хоёр хунэй мүргэлдэмөөр бад балай харанхы болошоно.
"Намаяа сохом төөреэд, хүбшэ тайгын хүнды соо ойн шоно шэнги улижа гэгэжэ, хаана ябана ааб гэжэ нухэрни һанаайда абтаад һууна ха", — гэһэн бодолдо эзэлэгдэн һууна. Дү-тэхэн мушэр на ма а гай хухарһандал болоод, нэгэ папагар ной-тон ноопотой танигдаагуй адар томо амитан хүнды модонойнь амһарые хабхагл'ан, мүнөө хүбүү налаад һуушаба.
Хорожо пууһан залуу хубуун айһан сошоһондоо хаба ша-дал соогоо хашхараад, нюдаргалан ёборхотойнь зэргэ һабха-гар нооһотой амитан гэнтын аюулда харбагдаһандаа хубшэ тайгын хунхинэтэр ехэ муухайгаар бархираа табяад, залуу хүбуүнэй нюуртань булеэбтэр шэнгэншэг юумэ билажархиба. Тайга соо гансал хура бороогой шааяха дуулдана.
"Энэ харанхы һүни ямар мухар тоймог ерэжэ, намайе га-саалжа, дайлаха болобоб", — гэжэ мүнөө хубуун хараал шэ-рээл табипаар хул дээрээ бодошобо.
Халаг хухы болон, хамшыгаараа нюураа аршахадань, муу If хай унэр гутаба. "Пэй, пэй! Ямар зүдэг юумэн дайралдаба гээшэб) Сүлөөтэйхэн байгаал лаа хутагалжархиха байгааб", — гэжэ халагланв.
"Ингээд байхада я алтай гээшэб! Энэ хүлеэгдээгүй ушар тухайда адагууша наадаша нүхэртөө хөөрөө һаамни, хараһан лэ хүндөө хэлэжэ, элэг наада барижа ябахань лабтай", — гэ-һэн һанал бодолдо эзэлэгдэн байха үедэнь дан холошье бэшэ хоёр дахин буугай дуун гаража, харанхы һүниие хаха харбан, хүбшын хүндыгөөр хүүешэнэ.
Нүхэрни намдаа тэмдэг үгэбэлтэй гэжэ баясаад, мадага хутагаяа хуйһаань һугалан абажа, баруун гартаа багса баряад, отог тээшээ гэшхэлнэ. Мүнөөхил һонирхолтой ушарынь ой ухаанһаань юрэдөө гаранагүй. Тэрэнэйнгээ зангилаае за-далангүй ябаһаар орбогорхон отогойнгоо үрхөөр улаан ошо-ной орьёлон гарахые обёоржорхино.
Отог байрынгаа үүдэ хярд байсара дэлин орохотойнь адли мяхаа маймаран һууһан Бадма үбгэжөөл хүл дээрээ бодон угтаад}
— Зай, шимни яаба гээшэбши? Али төөрибэ гүш? Юундэ
оройтобош? — гэжэ һанаа зобонгёор хэлэбэ.
— Төөреэшьегүйб. Ябаһаар байтарни орой болошоол, — гээд бээрэнги гараараа тобшоо тайлажа ядан байхадань, нү-
хэрынь туһалан байха зуураа: '— Холо ябашоо гүш? — гэбэ.
— Тиигээ. һамар элбэгтэй газарта ороод, тэрээндээ хү-тэлүүлһээр, мэдэнгүй саашаа холо ябашооб, — гэжэ залуу һамаршан болаһон ушараа нүхэрһөө нюуба.
— Пэй, пэй! Яагаа муухай үнэр гутанаб! — гээд, Бадма убгэжөөл нүхэрэйнгээ урдаһаа гайхангяар харан гэхэдээ, — Үгы, нюуршни… Унаба, дуһаба гүш? — гэжэ бүри һонирхо-шобо.
"Нюу нюуһаар байтарни, нугарһанай забһараар бултай-балтай! Байра дээрээ балшыса баригдаһан хадаа хэлэжэл һалаха болобо гээшэб", — гэжэ бодон, хүндөөр амисхалаад:
— Хэндэшье хэлэжэ болохогүй, нэгэл һонирхолтбй ушар дайралдашаба, — гэжэ хамар дороо губэд гэбэ.
- һонирхолтой! Зай, зай, саашань…
— Отогһоо сааша хүүр тараахагуй хадаш…
— Тиимэ ааб даа! Ойн модон гэршэ болуужан гэжэ тан-гарнгланаб.
һониноо эхинһээнь адаг хүрэтэрынь хуу хөөрхэтэйнь ээр-гэ, "үнэхөөрөө гү?" — гэжэ Бадма убгэжөөл энеэдэһээ барижа ядаи, луга харайн бодошобо.
— Шамда энеэдэн, намда ханяадан. Шамайе иигээд эхил-Х9 гэжэ таажал байгаа һэм, — гээд шубгэ һүүшэ дээрэ һуу-Ьандал, сайгаа салгидхуулба.
Энеэрэн Бадма үбгэжөөл нэгэ бага залн абажа намдаад:
taps- амитанайнгаа юун байһые һанаарай, — гэбэ.
— Харин тэрэмни юун байгаа гээшэб…
— Зай, зай. Биш хуушанай ангуушан хадаа тухайлжал байнаб. Уряалгуй айлшан а а хундэтэй гөөр хүлеэнгүй, сошоо-гоод тэрьедүулжэрхнһэншни муу байна даа.*
— һэ! Үшөө хүндэтэйгввр. Мунөөшье хүрэтэрөө үе мүеэм лалганаһаар.
— Таняагуйб гэнэ гүш? ТэрээнтэйШни үглөө танилсуул-хал байхаб, — гээд, Бадма убгэжөөл уитаридаа орошоно.
Залуу хүбүун үглөө эртэлэн бодожо, сайгаа шанахаар тү-хеэрбэ.
— Залуу нүхэр, мэнэ гэһээр сайлаадшье яалайбди. Шаруу-Лаяа асаржа шанаха, шарахаяа мэдэлши.
— һэ! Манай һенаагаар хаана тиимэ бэлэн шарууһан байха юм.
— бэлэн үүсэеэ шоно нохойн аманда оруулжархюужаб-ди, — гээд, Бадма үбгэжөөл буугаа шал гажа үзвөд, газаа тээшээ гарана.
Залуу хүбүүн нүхэртөө харгышан боложо, урдань ороод ябана. Уданшьегуй хунды хушынгаа узуурта ерэжэ, эндэ шэ-бээлэн һуугааб гэжэ огсомоор дуугараад, айнги нюдөөр нүхэ-рэйнгөө урдаһаа хараад зогсоно.
— Хура бороодо шэбээлмээр зохид байра олоһон бай-гааш, — гээд, Бадма убгэн тэрэ дороо мүр сараа шэнжэл-бэ. — 'Хаана холо ошоо гэбэш. Энээн тойрон унаһан лэ байха, — гээд. ута һорьмой ногоо набтайса дараад харайһан мүр мүщхэхэдэнь, арба гаран алхамай газарта томоһоо томо үлэг-шэн баабгай харайса дээрээ унашаһан хэбтэбэ., >4
— Зай, залуу нухэр! Наашаа дутэлэлшн. Хуншуухан унэр-тэй дүхии хаягша нүхэрөө танижа абалшн, — гээд энеэбхилэн байба.
Залуу хубуун харамсаараа:
— Ай, шүдхэр абаг! Энэл шолмо намайе сошооһон бай-балтай, — гэжэ гайхашаа баран байһаар, — үгы, энэ амитан юундэ ухэшэбэ гээшэб? — гэбэ.
— Өөрөөшье үхөө бэшэ….Шимни гайтайхан лэ хүйхэрзөөн байбаш.
— Яагаад?..
— Нэгэ дахин бадашаад, ёбороод, баабгай алажархихадаа тэмсэлгүй хүсэтэй хүн бай. наш даа, — гэжэ наада бариба.
— Бадма абгай; болнл даа.
— Баабгай гээшэ ехэ* сошомхой, уурганша юм даа. Хура бороогой уедэ бдһа шам шэнги хорохоёо тэндэ пуун гэхэдээ, хулеэгдээгуй шинии хашхараан, ёбороондо. гэнтэ. ехээр. айлан сошоһондоо зурхөө Хахараад унашоол даа.