Птушкі на цернях

Залацістыя ляльчыны валасы рассыпаліся, жамчужыны, мігатнуўшы ў паветры, зніклі ў высокай траве. Брудны, запылены чаравік безуважна наступіў на сукеначку, што валялася на зямлі, і атлас пачарнеў ад тлустай гразі з кузні. Мэгі апусцілася на калені, паспешліва падбіраючы мініяцюрнае адзенне, каб уратаваць яго ад яшчэ большай бяды, потым пачала корпацца ў траве — там, куды, ёй здалося, паляцелі жамчужыны. Слёзы сляпілі ёй вочы, сэрца ўпершыню сціскалася ад гора, бо дагэтуль яна ніколі не мела нічога такога, па чым можна было б так бедаваць.

Фрэнк шпурнуў падкову, і яна з шыпеннем акунулася ў халодную ваду, тады выпрастаўся; апошнія дні спіна не балела — мусіць, ён прывык ужо да молата. «Якраз у пару, — сказаў бы бацька, — паўгода ўжо пры дзеле». Фрэнк і сам добра ведаў, колькі часу прайшло з тае пары, як яго прыставілі да горна і кавадла; ён мераў яго з нянавісцю і агідай. Кінуўшы молат у скрыню, ён дрыготкай рукой адгарнуў з ілба прамыя чорныя валасы і зняў з шыі стары скураны фартух. Кашуля яго ляжала на кучы саломы ў куце, ён падышоў да яе і колькі хвілін пастаяў, нерухома ўтаропіўшы чорныя, шырока расплюшчаныя вочы на рассохлую сценку свірна, быццам глядзеў скрозь яе.

Ён быў невысокі — не болей за пяць футаў і тры цалі, хударлявы, як падлетак, але пад бледнай, гладкай і чыстай скурай на плячах і руках, якая блішчала ад поту, надзьмуліся мускулы — ад працы цяжкім молатам. Цёмны колер яго валасоў і вачэй аддаваў нечым староннім, паўнагубы рот і нос з шырокім пераноссем таксама былі не такія, як у астатніх Кліры, але ў жылах маці цякла кроў маоры, і ў Фрэнку яна дала сябе знаць. Яму было ўжо амаль шаснаццаць, а Бобу толькі адзінаццаць, Джэку дзесяць, Х’югі дзевяць, Сцюарту пяць, а маленькай Мэгі — тры. Але раптам ён успомніў, што сёння Мэгі споўнілася чатыры гады; гэта ж ужо восьмага снежня! Ён надзеў кашулю і выйшаў са свірна.

Дом стаяў на самым версе невысокага ўзгорка футаў на сто вышэй за свіран і стайню. Як і ўсе новазеландскія жылыя дамы, ён быў драўляны, і яго адзіны паверх распластаўся на плошчы ў некалькі соцень квадратных футаў — каб у выпадку землетрасення хоць якая-небудзь яго частка ўцалела. Вакол дома рос ядловец, усыпаны ярка-жоўтымі кветкамі; трава, як і ўсюды ў Новай Зеландыі, была зялёная, сакавітая. Нават у самы разгар зімы, калі іншы раз іней цэлы дзень не раставаў у цяні, яна не бурэла, а доўгае лагоднае лета толькі афарбоўвала яе ў яшчэ свяжэйшы колер. Дажджы падалі мякка, не латашылі далікатнай, пяшчотнай расліннасці, снег не ішоў, а ў сонца ставала сілы, каб лашчыць, і ніколі — каб высушваць. Стыхійныя няшчасці ў Новай Зеландыі часцей вырываліся з нетраў зямлі, чым звальваліся з неба. Ад чалавека ніколі не адступалася пачуццё насцярожанага чакання і невыразнае адчуванне нейкага няўлоўнага пагойдвання і торгання, якія на самай справе перадаваліся целу праз ногі. Бо пад зямлёй затаілася страшэнная сіла, такая магутная, што пад яе напорам трыццаць гадоў таму назад раптам знікла высачэзная гара, са шчылін на схілах ціхамірных узгоркаў з ровам вырывалася пара, вулканы засцілі неба клубамі чорнага дыму, а вада горных патокаў стала гарачая. Вялізныя азёры вулканічнай гразі кіпелі, як смала, марскія хвалі няўпэўнена наляталі на скалы, якіх пры наступным накаце магло ўжо там не аказацца; зямная кара месцамі была ўсяго толькі дзевяцьсот футаў таўшчынёю.

I ўсё ж такі край гэты ласкавы і шчодры. Наўкруг сялібы раскінулася ўзгорыстая раўніна, ізумрудна-зялёная, як камень на заручальным пярсцёнку ў Фіёны Кліры, усыпаная тысячамі крэмавых камячкоў, якія зблізку аказваліся авечкамі. Там, дзе край блакітнага неба прачэрчвалі хвалістыя абрысы ўзгоркаў, на дзесяць тысяч футаў у вышыню ўзнімалася гара Эгмант, праразаючы воблакі пакатымі, белымі ад снегу схіламі; яна была незвычайна сіметрычная па форме, і нават тыя, хто, як Фрэнк, бачылі яе кожны дзень свайго жыцця, ніколі не маглі з яе надзівіцца.

Пад’ём ад свірна да дома быў даволі круты, але Фрэнк крочыў шпарка — спяшаўся, бо ведаў, што адлучацца з кузні нельга, — бацькаў загад быў ясны. Падняўшыся на ўзгорак, ён завярнуў за вугал дома і каля ядлаўцовага куста ўбачыў купку дзяцей.

Фрэнк сам вазіў маці ў Вэгайн — купляць Мэгі ляльку, і ніяк не мог даўмецца, што нарэшце яе падахвоціла зрабіць гэта. Яна ніколі не мела жадання дарыць дзецям у дні нараджэння бескарысныя рэчы, на гэта грошай не было, і яна яшчэ ні разу нікому не падарыла ніводнай цацкі. Усе дзеці былі адзетыя, а ў дні нараджэння і на каляды іх сціплы адзетак абнаўляўся. Але Мэгі, пэўна ж, бачыла ляльку, калі адзін-адзінюткі раз была ў горадзе, і Фіёна ўвесь час пра гэта не забывалася. Калі Фрэнк пачынаў дапытвацца, яна мармытала нешта пра тое, што ў маленькіх дзяўчынак, вядома ж, павінны быць лялькі, і спяшалася перамяніць тэму.

Джэк і Х’югі, прысеўшы на сцежцы, трымалі ў руках ляльку і няшчадна круцілі ў розныя бакі ўсё, што магло круціцца. Сястру Фрэнк бачыў са спіны — яна стаяла, пазіраючы, як яе браты здзекуюцца з лялькі. Акуратныя белыя гольфікі спаўзлі і, сабраўшыся гармонікам, закрылі яе чорныя чаравічкі; з-пад карычневай аксамітавай святочнай сукенкі віднелася ружовая скура ножак. Густыя, старанна завітыя ў кудзеркі валасы спадалі на плечы, ззяючы на сонцы, — не ярка-чырвоныя і не залацістыя, а нейкага прамежкавага колеру. Белы банцік з тафты, які трымаў валасы спераду, каб не падалі на лоб, скамячыўся і млява панік, сукенка пашарэла ад пылу. Адной рукой дзяўчынка моцна сціскала ляльчын убор, другой бездапаможна таўкла Х’югі ў спіну.

— Ах байструччо вы чортава! — крыкнуў Фрэнк.

Хлопчыкі мігам ускочылі на ногі і далі драла, забыўшыся на ляльку: калі Фрэнк лаецца, самае разумнае — уцякаць.

— Калі я, нахабныя вы шэльмы, яшчэ хоць раз убачу, што вы зачэпіце гэтую ляльку, я выпалю кляймо на вашых агідных азадках! — крыкнуў ім уздагон Фрэнк.

Ён нахіліўся да Мэгі, узяў яе за плечы і лёгенька трасянуў.

— Ну, ну, няма чаго плакаць. Годзе — яны ўцяклі і болын ужо ніколі не крануць тваёй лялькі, вер майму слову. Усміхніся — сёння ж дзень твайго нараджэння, праўда?

Твар у дзяўчынкі апух, вейкі былі мокрыя ад слёз; яна ўтаропіла на Фрэнка шэрыя вочы, такія вялікія і поўныя гора, што ў хлопца здушыла горла. Ён выняў з кішэні штаноў нейкую анучыну і няўмела выцер Мэгі твар, потым прыклаў яе да носа дзяўчынкі:

— Ану смарканіся!

Мэгі паслухмяна падзьмула ў анучку, слёзы пачалі высыхаць, і, захліпаючыся ад ікаўкі, яна загаварыла:

— Ох, Фрэ... Фрэ... Фрэнк, яны за... забралі ў мяне Агнесу! Яе ва... валосікі разваліліся, і яна згу... згу... згубіла ўсе свае бдыхожыя жа... жабчужынкі! — Мэгі гугнявіла. — Яны ўпалі ў тра... траву, і я не магу іх знайсці!

На вочы ёй зноў накаціліся слёзы і пачалі капаць Фрэнку на руку; ён паглядзеў на сваю мокрую далонь і аблізаў яе языком.

— Што ж, давядзецца іх пашукаць, праўда? Але калі плачаш, ніколі нічога не знойдзеш, ты ж ведаеш, і наогул — што гэта за дзіцячая мова! Паўгода я ўжо не чуў, каб ты гаварыла «бдыхожы» замест «прыгожы»! Ну, смарканіся яшчэ разік і падымі з зямлі бедную... Агнесу. Яна ж падскварыцца на сонцы, калі яе не адзець.

Ён пасадзіў дзяўчынку пры дарожцы і мякка ўсунуў у рукі ляльку, потым пачаў поўзаць па зямлі, шукаючы ў траве, і нарэшце з пераможным крыкам падняў над галавой жамчужыну.

— Вось яна! Першая! Мы іх усе знойдзем, пачакай — сама ўбачыш.

Мэгі з замілаваннем пазірала на старэйшага брата, які шнарыў у траве, паднімаючы ўгору кожную знойдзеную жамчужыну; яна раптам успомніла, якая ў Агнесы далікатная скура і як лёгка яе можа апячы сонца, і пачала клапатліва апранаць ляльку. Вялікай шкоды Мэгі не ўбачыла. Валасы, праўда, рассыпаліся і зблыталіся, на руках і нагах у лялькі засталіся брудныя плямы — там, дзе браліся хлапчукі, калі тузалі і круцілі іх, але ўсё было цэлае. Над вушамі ў Мэгі былі ўторкнуты два чарапахавыя грабеньчыкі; яна паторгала адзін, выцягнула і пачала прычэсваць ляльчыны валасы, сапраўдныя чалавечыя валасы, умела наклееныя на марлю і выбеленыя да саламяна-залацістага колеру.