Птушкі на цернях

Але Ліана, відаць, не цікавіла, што адбываецца з агнём, калі яго пераварушаць, ён толькі папытаўся:

— Дык, значыць, ужо ў канцы тыдня? Ты марна часу не траціш.

— Чаго адкладваць?

— А як жа сцэна?

— Мне ўжо моташна ад сцэны. Ды мне там пасля лэдзі Макбет і рабіць няма чаго.

— Ах, даволі дзяцініцца, Джасціна! Калі ты нясеш такую лухту, я гатоў цябе адлупцаваць. Сказала б проста, што тэатр болей цябе не вабіць і ты засумавала па доме.

— Добра, добра, добра!!! Лічы, як табе трэба, ліха на цябе! Проста я легкадумная, як заўсёды. Прабач за рэзкасць! — Яна ўсхапілася. — Дзе мае туфлі, ліха на іх? Куды дзелася маё паліто?

Паявіўся Фрыц, падаў туфлі і паліто і завёз яе дадому. Ліан папрасіў прабачэння, што не можа сам яе праводзіць, у яго яшчэ многа спраў, але потым доўга сядзеў з Наташаю на каленях каля запаленага зноў агню і, мяркуючы па яго твары, думаў абы пра што, толькі не пра справы.

— Што ж, — сказала Мэгі маці, — спадзяюся, мы зрабілі правільна.

Фія, жмурачыся, паглядзела на яе і кіўнула.

— Але, я ўпэўненая. З Джасцінаю бяда ў тым, што яна проста не здольная сама прыняць такое рашэнне, таму ў нас няма выбару. Даводзіцца рашаць за яе.

— He вельмі прыемна разыгрываць ролю бога. Я дык, на маю думку, ведаю, што ёй на самай справе трэба, але нават калі б я магла сказаць ёй гэта адкрыта, яна б усё роўна ўвільнула ад адказу.

— Гордасць у крыві ва ўсіх Кліры, — слаба ўсміхнулася Фія. — Раптам вылазіць з тых, ад каго нічога такога і не чакаеш.

— Кінь, тут не адны Кліры! Я заўсёды падазравала, што тут ёсць тое-сёе і ад Армстронгаў.

Але Фія пакруціла галавою.

— He. Чаму б я не зрабіла тое, што зрабіла, гордасць тут ні пры чым. У старасці таксама ёсць сэнс, Мэгі. Яна дае нам перад смерцю перадышку, каб мы паспелі зразумець, чаму жылі так, а не іначай.

— Калі мы спачатку не здзяцінеем і не перастанем наогул што-небудзь разумець, — суха сказала Мэгі. — Табе гэта, праўда, не пагражае. I мне, спадзяюся, таксама.

— Можа, старэчая прыдуркаватасць даецца як. міласць тым, хто не мае сілы паглядзець у вочы свайму мінуламу. А табе пакуль рана ручацца, што ты не здзяцінееш. Пачакай яшчэ гадкоў дваццаць, тады відаць будзе.

— Яшчэ дваццаць гадоў! — спалохана паўтарыла Мэгі. — Так доўга!

— Ну, гэта было ў тваіх руках — зрабіць гэтыя дваццаць гадоў не настолькі адзінокімі, праўда? — заўважыла Фія, не адрываючыся ад вязання.

— Ага. Толькі не варта была аўчынка вырабу, мама. Праўда? — сказала Мэгі з ледзь прыкметнаю ноткаю сумнення ў голасе, пастукваючы галоўкаю прутка па пісьме ад Джасціны. — Даволі я дрыжала ў нерашучасці. З таго самага часу, як прыязджаў Ліан, усё вагалася, спадзявалася — можа, і не трэба будзе нічога рабіць, можа, усё вырашыцца без мяне. Але яго была праўда. Урэшце гэта легла на мяне.

— Ну, згадзіся, без мяне таксама не абышлося, — запярэчыла ўколатая Фія. — Ведама, пасля таго, як ты крышку ўтаймавала сваю гордасць і расказала мне, што адбываецца.

— Ага, ты мне памагла, — лагодна сказала Мэгі.

Цікаў старадаўні гадзіннік; спрытна мільгалі ў дзвюх парах рук чарапахавыя пруткі.

— Скажы, мама, — папыталася нечакана Мэгі, — чаму цябе зламала менавіта Дэнава смерць? Hi з-за Фрэнка, ні з-за таты і Сцюарта гэтак не было.

— Зламала? — Фія апусціла пруткі; вязала яна і цяпер не горш, чым у часы, калі бачыла выдатна. — Пра што ты гаворыш?

— Ну, гэта ж цябе зусім даканала;

— Мяне і тады кожны раз даконвала гэта, Мэгі. Але я і была маладзейшая, і ў мяне хапала сілы лепей гэта хаваць. I розум быў лепшы. Вось як у цябе цяпер. Але Ральф ведаў, што са мною адбылося, калі загінулі тата і Сцюарт. Ты была яшчэ дзяўчынка і не разумела. — Яна ледзь прыкметна ўсміхнулася. — Ведаеш, Ральфам я захаплялася. Ён быў такі... незвычайны. Зусім як Дэн.

— Ага, праўда. А я не ведала, што ты гэта разумееш, мама... гэта значыць, якія яны абодва па натуры сваёй. Дзіва. Ты мне загадка, мама, цёмны лес. Столькі ў табе ўсякага, чаго я не ведаю.

— Трэба спадзявацца! — усміхнулася Фія. Рукі яе ўсё яшчэ без справы ляжалі на каленях. — Дык вось, вернемся да галоўнага — калі ты зможаш цяпер памагчы Джасціне, значыць, твае беды цябе навучылі большаму, чым мае — мяне. Я не паклапацілася пра цябе, як раіў Ральф. Hi пра што не хацела думаць, толькі ўспамінаць... А ў цябе і выбару ўсё роўна няма. Толькі ўспаміны і застаюцца.

— Што ж, калі боль крыху прытупіцца, і ўспаміны суцяшаюць. Хіба не праўда? Дваццаць шэсць гадоў у мяне быў Дэн, і я прывучыла сябе да думкі, што, напэўна, усё ідзе да лепшага, напэўна, ён пазбегнуў якога-небудзь зусім ужо страшнага выпрабавання, такога, што і не вытрываў бы, зламаўся б. Як Фрэнк, толькі ад нечага другога. Ёсць нямала такога, што горш за смерць, мы з табою абедзве гэта ведаем.

— I ты зусім не стала злосніцаю?

— Спачатку — стала, а потым дзеля іх я сябе перайначыла.

Фія зноў узялася за вязанне.

— Значыць, пасля нас нікога не застанецца, — ціха сказала яна. — I не будзе болей Драгеды. Ну, напішуць пра яе некалькі радкоў у кнігах па гісторыі, і прыедзе ў Джылі які-небудзь сур’ёзны малады чалавек, стане шукаць і распытваць ва ўсіх, хто яшчэ нешта памятае, і напіша пра Драгеду кніжку. Апошняе з велізарных землеўладанняў Новага Паўднёвага Уэльса. Але чытачы ніколі не зразумеюць, што гэта было на самай справе, проста не змогуць зразумець. Дзеля гэтага трэба было раздзяліць яе лёс.

— Ага, — сказала Мэгі (яна ні на хвіліну не пераставала вязаць), —дзеля гэтага трэба было раздзяліць яе лёс.

У дні, калі Джасціна была сама не свая ад узрушэння і гора, развітальны ліст да Ліана даўся ёй без асаблівай цяжкасці і нават прынёс нейкае жорсткае задавальненне, яна тады наносіла ўдар у адказ: я пакутую, дык пакутуй жа і ты. Але гэтым разам Ліан паставіў сябе не ў такое становішча, каб можна было пісьмова даць яму адстаўку. Такім чынам, не мінуць вячэры ў іх аблюбаваным рэстаране. Ён не запрасіў яе да сябе ў дом на Парк-лейн, гэта яе засмуціла, але не здзівіла. Ну, ведама, ён нават развітацца хоча пад добразычлівым наглядам вернага Фрыца. Ужо зразумела, ён не думае рызыкаваць.

Упершыню за ўсе гады яна пастаралася адзецца на яго густ; відаць, чарцяняці, што заўсёды падбухторваў яе фарсіць у аранжавых фальбонах, давялося, адбрэхваючыся, адстаць. Ліан аддаваў перавагу старому стылю, а таму Джасціна надзела доўгую, да зямлі, сукенку з шаўковага трыкатажу — цёмна-чырвоную, матавую, з закрытым каўняром і з доўгімі вузкімі рукавамі. Да яго — шырокае калье з вітай залатой ніткі з гранатавымі аздобамі і жамчужынамі і такія самыя бранзалеты. Але што за благія валасы! Няма рады з імі ніякай, і ніяк не дагодзіш Ліану. Падмалявацца болей як звычайна, каб не так прыкметна было, які ў яе засмучаны твар. Вось так. Будзе добра, абы толькі ён не стаў вельмі прыглядацца.

Ён як быццам і не прыглядаўся, ва ўсякім выпадку, не папытаўся — стамілася яна ці, можа, ёй нездаровіцца, нават ні слова не сказаў пра тое, які нудны занятак складваць рэчы ў чамадан. Зусім гэта на яго не падобна.-Ён быў ужо да таго на сябе не падобны, што Джасціне стала здавацца — прыходзіць канец свету.

Яна старалася, каб вячэра праходзіла хораша і весела, няхай потым у пісьмах будзе пра што ўспамінаць, але Ліан і не думаў ёй памагаць. Калі б можна было пераканаць сябе, што проста ён засмучаны яе ад’ездам, тады б яшчэ нічога. Але і гэта ёй не ўдавалася. Відаць, не той у яго настрой. Нейкі ён абыякавы, нібы сядзіш з плоскасным адбіткам, які выразаны з паперы і які толькі і чакае, каб дыхнуў ветрык і панёс яго куды-небудзь ад яе далей. Нібы Ліан з ёю ўжо развітаўся, і гэта сустрэча зусім непатрэбная.

— Ты атрымала адказ ад маці? — ветліва папытаўся ён.

— He, ды, праўду кажучы, і не чакаю. Яна, пэўна, ад радасці ўсе словы пагубляла.

— Хочаш, Фрыц заўтра завязе цябе ў аэрапорт?

— He, дзякуй, магу даехаць і на таксі, — непрыязна адказала Джасціна. — Ну хачу цябе збаўляць ад яго паслуг.