Qabusnomə

Çımı votə ın ço curə sıxanədə ən çokion əvonin ki, əvoni həm zıney bəbıe, həmən votey. Əncəx çı curə sıxanonən har qılə dı dimış heste: qıləy reçin, qıləy çırkin.

Cəmati dılədə qəp jəyədə reçinə qılon oko bıdə – həm xoşışon bome, həmən ıştı ğabiliyəti dərəcə bəvinden.

Ağılmandə odəmon bə çəvon sıxanon qorə bəzınen, sıxanon bə odəmon qorə ne.

Har xonəxo ıştə sıxani jiədə niyon bıə.

Əli əmirəlmominini votəşe:

"Har kəs ıştə zıvoni jinton niyon bıə"

Sıxan heste əy curiy bıvotoş odəmi rufi obəlovnie, həmonə sıxani co curə bıvotoş odəmi dıli barışte.

Votedən ki, i kərə Harun ər-Rəşid hanədə vindedə ki, dandononış həmə ru bıə. Çəy maştə han ovıjqıniəkəson doedə vanq kardey, parsedə ki, çı hani məna çiçe?

Han oəvıjqın votedə ki, Əmirəlmominini umr dıroz bıbu, ıştı həmə oroğ-toroğ ıştısə rə bəmarde, tı coyli bəmandeş.

Harun ər-Rəşid əmr doedə ki, bı han oəvıjqıni sa veyz jə bıbu. Bə səbəb ki, jıqo bədə xəbəş bə çımı dim vote. Həmə ğom-əğrobonım marde bəpeştə az bə ki lozimim?

Əmrış karde co qıləy han oəvıjqınışon varde. Haruni həmonə hanış bəy qəp jəy. Əy votışe çe Əmirəlmominini vində hani məna əve ki, Əmirəlmominin ıştə həmə ğom-ğəbiləsə vey umr bəkarde. Harun ər-Rəşid vote: «Çe ağıli hıkm i curəye. Təbir həmonə təbire. Əncəx ibaronədə fərğ heste.»

Əmrış karde bə merdi 100 dinar bıdən.

Voteyım əve ki, bəpe bə ıştə sıxani navi-dumo fik bıdəy, ıştə votəy ğəşənqə tərzədə bıvot ki, həm ıştı sıxani dərəsın, həmən ıştən sıxan dəərəs bıbiy. Ehanə ıştən ıştə votə sıxani dərəsedənişbu, bəvədə ıştı de tuyəkijə (tutuquşu) fərğ çiçebu?

Əvən sıxan kardə, əncəx ıştə votəy dərəsedəni.

Sıxani yol hisob bıkə.

Əv osmono emə.

Çəy ğədi bızın.

Vırəş oməbu, sıxani bıvot – oməqət, həyfe.

Əncəx bə vırə enıqıniə sıxani ıştə qəvo beməroxın, sıxani çe ğırbo eməğand, bə hıkməti zılm məkə.

Har çi votedəş, rosti bıvot.

Bo beəsosə mıddəon sıbut kardey məşğul məbi.

Iştə nızınə çiyon məvot, bə nızınə elmon sə məjən, çəyku ıştı nun əvo ni.

De ıştə nızınə çiyon bə mətləb rəsey nibəzıneş.

Votedən ki, qıləy jen Xısrovi (Ənuşirəvan) devrədə Buzurcmehri (çəy vəzir bıə-C.Ə.) paylo omedə ki, qıləy sıxan xəbə bıqətı. Çe Buzurcmehri sə bəvədə ğal bıeyro bəy votedə: «Jenə, az ıştı ın parsi cəvobi zınedənim».

Jen votedə: «Ehanə zınedənişbu, çıro çəmə hıkmdori nuni hardedəş?»

Buzurcmehr votedə:

«Hıkmdor bə çımı zınə çiyon xoto bəmı nun doedə, bə çımı nızınə çiyonro əv bəmı çiç doənine? Piyedə bışəmon çəy ıştəniku bıpars».

Əncəx koonədə ıştə həddi bızın, bə ifrat məşi. Cəhd bıkə, miyonə movqe bıqət. Çəmə şəriəti sohibi votəşe:

«Çe koon xəymandi miyonədə bıə qıləye».

Bo sıxan votey, bo ko qətey tadi məqət, dastpoçə məbi.

Bəmı qon lıveyro tənə bıjənon əfzəle, nəinki bo cinqənətiro tərif bıkon.

Sırpuş bıbi. Sırrı bə kəsi votebu, əy həni sırr hisob məkə.

Çiç bıvotoş, jəqo bıvot ki, həmə kəs çəy rost bıey təsdığ bıkə.

Sıxanə uston tono ğırbinən bıboş, bo hiç çiy şohid mandey rozi məbi. Şayət mandənin bıboş, veyən confəşonəti məkə, de ıştə ray şohidəti məkə.

Har votə sıxani bıməs, əncəx bo əməl kardey tadi məqət.

Çok-çoki bıfam, peşo sıxani ıştə qəvo bekə, səbin bəy ki, pəşmon bəbıeş. Navbənav faməy zıney bo ıştə vərdış bıkə.

Bo tı bırəvioən, nırəvioən – tosə orəx bə sıxani quş bıdə, bıdə sıxanon kəybə bo tı heqo oj bıbu.

Sərin-sərini hiç vaxt qəp məjən, çun boçi, dışmenəti bəvarde.

Alim bıboş, ıştəni nodon hisob bıkə, bıdə zınəyon kəybə bə ıştı dim oj bıbu.

Çanə ki, çe sıxani aybi, yaən çəy reçinəti dərəsəniş, sıxani məbır. Bəy nə tərifat bıdə, nəən bə çəy bevəci bıvot.

Piyedəşe yol bıbu, piyedəşe ruk – de har kəsi de çəy zıvoni sıxan bıkə, quşədon ıştəku bezo məkə.

Əncəx bə ıştı votəyon sıbut-dəlil bıpiyoşone, bəpe curiy bıkəy ki, əvon rozi bımandın, çəvonku de səğ-səloməti ıştə coni peroxnış.

Ehanə tı sıxani lap ustoən bıboş, ıştəni buruz mədə, bıdə sehbəti vaxti ıştı piyodə bıey bə məydon benışu.

Veəzın iyən kaməvojə odəm bıbi, nəinki kaməzın əmmo veyəvoj.

Votəşone ki, tam jəy səlomətətiye, vey sıxan kardey ısə boy beağılətiye.

Çanədəən ağılmand, momin, sofə odəm bıboş, şəvloyı taniku enıqını, çun boçi, bə ıştı ıştəni tərif kardey bovə əkə nibəbıe. Bıdə xəlğ tıni tərif bıkə.

Veən zınedəşbu, cəhd bıkə ki, ıştə zınəyonədə foydəyn kome, əy bıvotış. Ki, bənə Zəncanıjə ələvi bə ıştı səən ədovət nıvo.

Votedən ki, Sohibi devrədə Zəncanədə qıləy piə merd hestbe. Im merd çe rəhmətmandə Şafei nəslikube ki, yolə nomışon hestbe. Iştən mıfti, vaiz, çe dini xadimən bıbo, çe ğazi mışovir ko kardedəbe. Çe Zəncani rəisi zoəən ələvibe, yəne çe Əli əmirəlmominini nəslikube. Iştənən həm vaizbe, həmən çe ğazi tono mışovir ko kardedəbe. Imon har dıynəən minbəriku i yəndı bevəci əvotin, bə yəndı ədres nımandə sıxanon əkəyn. Rujiy çe rujonən ın ələvi votışe ki, həmonə piəmerd kofire. Xəbə ome rəse bə piəmerdi. Əvən minbərədə votışe ki, çe rəisi həmonə zoə həromzodəye.

Rəisi zoə ın xəbə məsəcəğın bərk əsəbin bıe, ıştəku beşe, beşe şe bə Rey, bə Sohibi ğəbul.

Bə Sohibiş vote ki, şımə devrədə hiç caiz ni ki, bə səyd-peyğombəri avlodi hərəmzodə bıvotın.

Çe piəmerdi hərəkət bə Sohibi çoçin çiye, ğasidış vığande bə Zəncan ki, əy biyə bə çəy huzur.

De səydon, uləman iştiraki məhkəmə soxteşone.

Sohib əyo piəmerdiku parse:

– Bəmı diyəkə, Şıx, ıştən tı çe Şafei (Xıdo əy rəhmətkə) imomon odəmonədəş, alimiş, i lınqı ıyoye, i lınqı qurədəye. Bə ıştı kon vırə dəbame ki, bə peyğəmbəri avlodi həromzodə nom bınəy? Madam votə, ısə boy ıştə sıxanon sıbut bıkə. Sıbut nızınoş kardey, bətı çəmə şəriəti nəzərdə qətə jəqo qıləy yolə cəzo bədoem ki, bo əmandənion dərs bıbu, çı ğələtiku həni hiç kəs nıkə.

Piəmerdi votışe:

– Çımı sıbut heqo çə ələvi ıştəne. Çımı zınəyku əv həlolzodə iyən sof qıləy xonəxoye. Əncəx bə ıştə votə sıxaniro həromzodəye.

Sohib parse:

– Im votəyon çoknə sıbut bəkaş?

Piəmerdi votışe:

– Həmə Zəncan zınedə ki, çəy moə de çəy pıə kəbin mı bıriəme. Əncəx əy minbərədə votəşe ki, az kofirim. Ehanə əy dılısıxt ımış votəbu, jəqoədə kofiri bıriə kəbin hərom bıeyro, çəy ıştən sıxanon səkıştə ıme ki, əv həromzodəye. Ne, şayət dıliku votedənibu, bəvədə duəvoje, bəpe tənbeh kardə bıbu.

Peşo piəmerdi əlavəş karde:

– Har holədə ya duəvoje, yaən həromzodə. Oxo peyğəmbəri avlod duəvoj əbı ni. Votеyım əve ki, çı dıqlə sifətonku qıləy bəpe ğəbulkəy – bıpiyoən, nıpiyoən.

Hamonə cıvoni ranqış doe – ranqış se, nızıneşe çiç bıvotı. Yəne ıştə votə sıxanon cəzoş kəşe.

Çımı balə sıxan əkə bıbi, əmmo hıccət əkə məbi.

Hıccət kardey bənə divonəti qıləy çiye.

De har ki ki, həmsehbət bıedəş, fik bıdə bin əv ıştı sıxanon mıştəriye, ya ne.

Ehanə ruəninə mıştəri pəydokoş, çəy yəxəku dast məkəş, ıştə sıxanon bəy bə çokə ğıymət bəhəvat.

Ne, şayət mıştəri nibu, ıştə sıxani dəqışkə, çəy məsey piyə mətləbonku qəp bıjən ki, vəomoyədə bıdə ıştı mıştəri bıbu.

Cəhd bıkə ki, de odəmi odəm bıbi, de insoni inson. Çun boçi, odəm coye, inson co.

Çe ğəfləti hano beşəkəson de məxloği bənə çımı votəy rəftor kardəninin.

Çanə zınedəş, sıxan bıvot – sıxan bıməs. Çun boçi, bo sıxan kardey zıneyro, bəpe sıftə sıxan bıməsiy.

Timsal: Ehanə qıləy əğıli çəy moəku esındınon, zindonədə oqəton, çəy şıti, hardi, ovi vaxtədə bıdon, əy zindonədə yol bıkon, əncəx hiç kəs de əy i kəliməən sıxan nıkardo, əv çe hiç odəmi sədo nıməso – sıxan nibəzıne kardey, yəne çəy qəv sıxan nibəqəte. Əncəx həmonə əğıli ijən oqordınoş bə cəmiyəti dılə, mıəyyən vaxti bə çəton ijən zıvon okardey bəzıne.

Co qıləy sıbut: Məqər fikı doəni ki, korə odəmon həmən lolin?

Çımı balə, az molyətinə iyən nadirə sıxanonku yodədəm mandə qılon ın kitobədə nıvıştedəm ki, ın sıxanon çe əcəmi şahon şah Nuşirəvan Adil podşo zıvono beşə. Tı əvoni bəpe omutiy iyən bə əvon əməl bıkəy. Çun boçi, əmə çə şahon nəslədəmon.