Страница 23 из 41
"Дзiўна, - падумаў я. - Касманаўты лятаюць у бязмежным небе, сярод зорак, на такой адлегласцi ад зямлi - i нiчога. А мы ў кукурузе заблудзiлiся. Ды яшчэ ў такi адказны момант! Кiно!"
- Ява, - падскочыў я. - Гэта ж дурнiца нейкая. Гэтага не можа быць, бо гэта немагчыма. Яшчэ нiхто ў свеце не заблудзiўся ў кукурузе. Мы проста пайшлi не ў той бок. Я добра памятаю, што сонца, калi мы выйшлi, свяцiла нам у спiну. Хадзем назад.
Спачатку Ява недаверлiва пазiраў на мяне. Але я гаварыў, мабыць, так пераконлiва, што ён падняўся.
- Хто яго ведае, можа, i праўда. Хадзем.
I мы паплялiся назад.
Ох, як цяжка было iсцi. Мы ўжо не чулi ног. Мы проста механiчна перастаўлялi iх, як хадулi. I навошта мы поўзалi на каленях? А тут я яшчэ спатыкнуўся i падвярнуў нагу, ажно ўскрыкнуў, так забалела.
Сеў я на зямлю i скрывiўся, як серада на пятнiцу. Калi б не Ява, заплакаў бы.
- Што? Што? - схiлiўся нада мною Ява.
- Кiнь мяне! Iдзi, прабiвайся сам, - сказаў я хрыплым, безнадзейным голасам.
- Цьфу, дурны! - Ява абняў мяне за плечы. - Зараз пройдзе.
Ён дапамог мне падняцца. Я абапёрся на яго, i мы пацiху пайшлi.
Праз некалькi крокаў боль ацiх, i я зашкандыбаў досыць бадзёра. А хутка i зусiм забыў пра нагу.
Цяжка сказаць, колькi мы iшлi: паўгадзiны, гадзiну цi дзве - i колькi мы прайшлi: кiламетр, два цi дзесяць. Але нарэшце я не вытрымаў:
- Ява, - кажу, - я болей не магу. Я зараз павалюся. Давай адпачнём.
Мы леглi на зямлю.
Доўга ляжалi.
Было цiха. Толькi кукурузнае лiсце шаргацела над намi. Нават конiкаў-скакункоў не чутна было.
- А што, калi мы зусiм адсюль не выберамся? - цiха сказаў я. - I нiхто не ведае, куды мы пайшлi. I нас не знойдуць. I мы загiнем. I праз два тыднi камбайн разам з кукурузай збярэ нашы костачкi.
- Добра б паабедаць. Усё ж такi даўжэй бы пратрымалiся. А так да ранiцы i памерцi можна, - сказаў Ява.
Пры згадцы пра абед мне так захацелася есцi, што я ледзь не заплакаў.
- У нас сёння на абед боршч i варэнiкi з мясам, - сумна паведамiў Ява.
- А ў нас суп з галушкамi i смажаная курацiнка, - сказаў я, ледзь стрымлiваючы слёзы.
Не, далей я ўжо цярпець не мог.
- Ява, - кажу, - давай клiкаць людзей. Давай людзей клiкаць, Ява.
Але Ява быў больш стойкiм.
- Ты што, - кажа, - каб смяялiся? Здаровыя бугаi i сярод белага дня ў калгаснай кукурузе "ратуйце" крычаць.
- Няхай, - кажу я. - Было б толькi над кiм смяяцца.
- Не, - кажа Ява, - калi ўжо на тое пайшло, давай лепш спяваць.
- Няхай, - кажу, - хоць i спяваць.
I мы зацягнулi першае што прыйшло ў галаву. А першай чамусьцi прыгадалася песня касманаўтаў.
На пыльных тропинках далеких планет...
жаласна-жаласна выводзiў Ява.
...Останутся наши следы,
яшчэ больш жаласна падцягваў я.
Доўга мы спявалi. Амаль усе песнi, якiя ведалi, праспявалi. Чамусьцi асаблiва добра спявалiся тыя, што пачыналiся з "ой": "Ой, у полi магiла", "Ой, я няшчасны", "Ой, не свяцi, месячыку", "Ой, не шумi, лужок", "Ой, чаму ты, дубе", "Ой, адна я, адна", "Ой, у полi жыта". Гэтае "ой" мы выкрыквалi так, як быццам нас у бок нехта штурхаў.
Добра пайшла ў нас таксама песня "Раскинулось море широко". Асаблiва куплет "Напрасно старушка ждет сына домой". Тройчы мы спявалi гэтую песню, i тройчы, калi даходзiлi да гэтага "напрасно", у мяне пачынала шчымець у горле.
Нарэшце мы зусiм захрыплi i спынiлiся, змоўклi.
Мы ляжалi, знясiленыя ад голаду, песень i безнадзейных думак.
- Недарма я адчуваў, што сягоння нешта будзе! - уздыхнуў Ява.
Я выпадкова засунуў руку ў кiшэню i раптам намацаў там нешта цвёрдае. Выцягнуў i ледзь не падскочыў. Дык гэта ж цукерка, якую я яшчэ ўчора забыў з'есцi! Ды яшчэ й мятная. I пiць меней будзе хацецца.
- Ява, - хрыплю, - бач!
Ява глянуў i ўздыхнуў.
- Адна?
- Адна.
Цукерка зляжалася ў кiшэнi, размякла, абгортка прылiпла так, што i зубамi не аддзярэш. Раней я яе, мабыць, проста выкiнуў бы. Але цяпер гэта была такая каштоўнасць, што ой-ой-ой!
Я асцярожна перакусiў цукерку, але няўдала - адна палавiнка атрымалася большай, другая - меншай. А яшчэ кусаць - толькi раскрышыць. Я ўздыхнуў i працягнуў Яве большую.
- Чаго гэта? Давай мне тую.
- Не, - кажу, - бяры. Ты вельмi есцi хочаш.
- Чаму?
- Таму, што я, - кажу, - добра снедаў. Яешню еў, i каўбасу, i малако пiў.
- А я? Я бульбы цэлую талерку з'еў. Значыць, ты галаднейшы за мяне. Бяры.
- Не. Я яшчэ пiрог з яблыкамi во такi i варэння сподачак. Бяры ты.
- А я два пiрагi, i цэлы глечык малака, i шклянку смятаны, i яшчэ сыр, i...
- А я яшчэ блiнцы i...
Нашы сняданкi рабiлiся ўсё большымi i большымi. Калi б iх скласцi разам, дык атрымаўся б, мабыць, дзённы рацыён слана. Закончылася тым, што Ява ад большай палавiны вельмi спрытна адкусiў маленькi кавалачак, i такiм чынам "порцыi" зраўнялiся.
Мы старалiся смактаць цукерку як мага даўжэй, але праз некалькi хвiлiн ад яе ў роце ўжо i паху не засталося. Есцi захацелася яшчэ мацней. I есцi, i пiць. Асаблiва пiць. Мы нават забылi пра голад. Вады, мы хацелi толькi вады. Вось цяпер мы адчулi сябе па-сапраўднаму няшчаснымi. Мы ледзь варушылi перасмяглымi вуснамi. Сонца пачало садзiцца, наблiжаўся вечар. Мы з жахам падумалi пра сваё будучае.
I раптам мы пачулi, як нехта ахрыплымi, гугнявымi галасамi выводзiць песню.
Нас падкiнула, як на спружынах. Людзi!
- Гэй! Гэй! - закрычалi мы i прыцiхлi, прыслухваючыся.
I тады мы, забыўшы пра ўсё на свеце, кiнулiся на песню i адчайна закрычалi:
- Людзi! Пачакайце! Людзi! Родненькiя! Сюды!..
I здаецца, я нават крыкнуў ганебнае: "Ратуйце!" - дакладна ўжо не прыпомню.
Песня перарвалася.
- Родненькiя! Пачакайце! - праверашчалi мы i змоўклi, чакаючы адказ.
I недзе зусiм блiзка пачулi галасы:
- Гука-ае нехта...
- А, пайшлi!
- Не! Крык-чыць нехта... Каб я так бога бачыў!
Мы так i прыселi. Вось бяда, дык гэта ж Бурмiла! I Кныш.
- Ды пайшлi! - кажа Кныш. - Гэта нехта жартуе.
- Не, не жартуе. Ратуйце крык-чыць. Агу! Хто тут ёсць? Дзе вы? - загукаў Бурмiла.
Ява глянуў на мяне i прыклаў палец да вуснаў: "Цс!" Але ўжо было позна.
- Тут, - пiснуў я. Яно неяк само вырвалася, я не хацеў.
Кукуруза над намi рассунулася, i мы ўбачылi чырвоныя насы Кныша i Бурмiлы.
- Го-го! Дык гэта вы? Галубчыкi! - расплыўся ў яхiдна-радаснай усмешцы Кныш i падмiргнуў Бурмiлу. - Што я табе казаў. I заблудзiлiся? У кукурузе? Га-га! Го-го! Ге-ге-ге!