Страница 41 из 41
...Але нiчога, цяпер яны будуць ведаць, што думае пра iх уся вёска (гэта сказаў Iван Iванавiч Шапка).
Шумны быў сход.
А пасля сходу да нас падышоў Грышка Бардадзiм i сказаў:
- Малайцы, хлопцы.
I ляпнуў сваiмi граблямi па патылiцы спачатку мяне, потым Яву.
I вось ужо за плячамi лета, бесклапотныя вакацыi. Зноў парта, зноў у кожную сорак пятую хвiлiну званок, зноў: "Хто не выканаў дамашняе заданне, паднiмiце руку!", "Iдзi да дошкi!". Будзённае жыццё колiшняга пятага, цяпер шостага "Б".
Я сяджу на сваiм звычайным месцы каля акна, гляджу, як гойсае па падворку наш Сабакевiч, i думаю...
Я думаю пра Кнышоў - кажуць, яны прадаюць сваю новую хату i едуць некуды на Харкаўшчыну. Напэўна, загаварыла ў iх сумленне пасля суда. Можа, там, на Харкаўшчыне, i людзьмi стануць.
Вунь Бурмiла нават пiць перастаў i браканьерскае прычындалле паламаў i павыкiдваў.
I яшчэ я думаю (не ў першы раз): "Чаму ўсё ж Кукуруза высадзiўся на той востраў, што знаходзiцца каля Высокага? Выпадкова? Збег абставiн? Цi, можа, спецыяльна?"
Я ўжо задаваў яму гэтыя пытаннi.
Маўчыць. Толькi ўсмiхаецца...
Раптам думкi мае перапыняе голас Галiны Сiдараўны:
- Рэнь, да дошкi.
I я адчуваю, як мой правы локаць падскоквае ўгару - гэта ўстае, падымаючы века парты, мой сусед. Мой сусед i сябар Ява (колiшнi Кукуруза). А як жа, ён напiсаў дыктант i таксама перайшоў у шосты клас.
Цэлы жнiвень мы рыхтавалiся ўдвух. Не скажу, што гэта было цiкава, цiкавей, напрыклад, чым гуляць у футбол, у цуркi-палкi цi лавiць рыбу... Але хто сказаў, што для сяброў трэба рабiць толькi тое, што цiкава?
На дыктант я пайшоў таксама разам з Явам. Галiна Сiдараўна адразу зразумела, чаму я прыйшоў, i сказала:
- Сядай i пiшы, гэта табе таксама карысна.
I вы ведаеце, я напiсаў горш за Яву. Ён зрабiў толькi дзве памылкi, а я тры. Недарэмна ён, чарцяка, браў з сабою "Граматыку" на бязлюдны востраў.
I вось цяпер стаiць ён каля дошкi i ўпэўнена пiша сказы. I нi разу не памылiўся. Дарэчы, я ведаю, што ў кнiзе "Рабiнзон Круза" ў яго ляжыць паперка з адным адрасам. Наўрад цi хто-небудзь стаў бы зберагаць адрас проста так, не думаючы яго выкарыстаць.
Адным словам, граматыка майму сябру, як кажуць, яшчэ i асабiста патрэбна. Выдатнiцы непiсьменны лiст не напiшаш. Лепей адразу ў палонку галавой.
- Малайчына, Рэнь, сядай! - кажа Галiна Сiдараўна.
I мой сябар, разамлелы ад гордасцi, павольна iдзе на месца. Сеўшы за парту, Ява некалькi хвiлiн маўчыць - пакуль не ўцiхнуць пачуццi, выклiканыя пахвалой настаўнiцы. Потым схiляецца да мяне i шэпча:
- Дык што, выпрабуем?
- Давай, - кажу я.
Мы нахiляемся i засоўваем галовы пад парту. Ява вымае з-за пазухi плоскую бляшанку з-пад цукерак, з якой тырчаць розныя вiнцiкi, шпунцiкi i дроцiкi. Гэта вынайдзенае намi механiчнае прыстасаванне для расшпiльвання гузiкаў. Афiцыйнай назвы ў яго яшчэ няма, таму называем яго проста - "штукакенцыя" (не "штука", не "штукенцыя", а менавiта "штукакенцыя", бо кожнае вынаходства абавязкова павiнна мець сваю назву). Дзеянне "штукакенцыi" даволi простае: прыкладваеш да гузiка, нацiскаеш на кнопку - i гатова. Толькi спачатку трэба, вядома, завесцi спружыну. I вось Ява бярэ i пачынае заводзiць. Вядома, гэта не на транзiстарах, але...
- Крракк!.. - раптам звонка на ўвесь клас клацае спружына i, выскачыўшы з каробкi, б'е знiзу Сцёпу Карафольку, якi сядзiць перад намi. Карафолька ўскрыквае.
- У, расцяпа! - сiплю я на Яву.
Але позна. Як гром з неба, раздаецца над намi гнеўны голас Галiны Сiдараўны:
- Заўгародны i Рэнь, што ў вас такое?..
Чырвоныя, як мак, вылазiм мы з-пад парты.
Навучальны год пачаўся...