Страница 1 из 41
Усевалад Нястайка
Тарэадоры з Васюкоўкi
Аповесць аб прыгодах двух сяброў
Пераклад: Валянцiна Коўтун
ЧАСТКА ПЕРШАЯ, якую расказвае Паўлуша Заўгародны
Незвычайныя прыгоды Рабiнзона Кукурузы i яго вернага сябра i аднакласнiка Паўлушы Заўгароднага ў школе, дома i на бязлюдным востраве паблiзу вёскi Васюкоўка
РАЗДЗЕЛ I
Метро пад хлявом. Тарэадоры з Васюкоўкi. Сабакевiч
- От злыбеда, авантурыст смаркаты! Ванька-а! Вылазь зараз жа! Бо такога дам кухталя - тыдзень будзеш чухацца! Вылазь, чуеш!
Мы ляжым у густым бур'яне за клуняй, уткнуўшыся ў зямлю насамi, i не дыхаем.
- Вылазь, антыхрыст, бо горш будзе! Ты ж мяне знаеш!
- Знаю, знаю, - ледзь чутна ўздыхае мой сябар i нарэшце асмельваецца падаць голас.
- Дзеду, - жаласна адклiкаецца ён.
- Давай-давай!
- Дзеду, - яшчэ жаласлiвей паўтарае мой сябар, - вы адыдзiцеся за хату, мы вылезем. Бо ж будзеце бiцца.
- Яны мне яшчэ ўмовы ставяць, падшыванцы! Ану, вылазьце!
- Ды мы ж не хацелi. Мы ж хацелi метро. Такое, як у Кiеве.
- Я вам дам мятра! Я вам такога мятра дам, што...
- Мы ж не ведалi. Мы зараз усё закiдаем - нiчога й вiдна не будзе. Адыдзiцеся, дзеду.
Доўга яшчэ iдуць перагаворы. Нарэшце дзед у апошнi раз вылаяўся, закашляўся, плюнуў i пасунуўся за хату.
Мы вылазiм з бур'яну.
Каля хлява нас сустракае гугнявым рохканнем пяцiпудовая свiння Манюня, брыдкая i плямiстая, як геаграфiчная карта.
- У-у, скацiнiна! Каб ты...
Гэта праз яе мы ўскочылi ў нерат. У нас была цудоўная, высакародная iдэя правесцi пад свiнарнiкам метро. Гэта павiнна было стаць сюрпрызам. Першая лiнiя метро ў Васюкоўцы! Станцыя "Клуня" - станцыя "Крывая груша". Тры капейкi ў адзiн канец. Сваякi - бясплатна. З настаўнiцы арыфметыкi - пяць капеек.
Мы ўжо дакапалiся амаль што да палавiны свiнарнiка, i раптам непрадбачаная катастрофа - праклятая свiння Манюня правалiлася ў наша метро.
Правалiцца яна змагла, а вось вылезцi - дзуськi! I падняла такi лямант, што прычоўгаў дзед. Ну i...
Горка ўздыхаючы, мы засыпаем метро. Раз-пораз зладзейкавата азiраемся - цi не застане нас знянацку дзед, каб накруцiць вушы. Хаця ён i абяцаў не чапаць, пакуль не закончым, але хто яго ведае... Вы б пачулi, як ён лаяўся, калi выцягваў свiнню. Ох i лаяўся! I дзе ён толькi такiх слоў набраўся!
Аднак дзеда не вiдаць. I пакуль мы працуем (а справа iдзе марудна i доўга), я пазнаёмлю вас з маiм сябрам.
Вы, канечне, ведаеце, што ёсць такi востраў - Ява. У Iндыйскiм акiяне. I тое, што Ява, Суматра, Барнео, Цэлебес - Вялiкiя Зондскiя астравы.
Ну, дык Ява - гэта не востраў. Ява - гэта мой найлепшы таварыш i напарнiк. Ява Рэнь.
Мабыць, вас здзiвiла, што ж гэта за iмя такое - Ява? Гэта ён сам сябе так назваў, калi яму было толькi паўтара года. Цi гэта яно, пiсклянё малое, хацела сказаць: "Я - Ваня", а выйшла "Ява", цi гэта "Iван" так прагучала (бо на самой справе яго завуць Iванам), але прычапiлася тое "Ява" да яго, як ваўчок да сабачага хваста. Нават мiлiцыянер таварыш Валiгура, якi жыве ў нашай вёсцы, так яго заве.
У iх наогул уся сям'я цiкавая.
Бацька на скрыпцы iграе. Карова - Кантрыбуцыяй завецца. А дзед (вы ўжо з iм пазнаёмiлiся) - заўзяты паляўнiчы, на паляваннi, калi страляе, левае вока анучкай завязвае. Бо ў яго левае вока без правага не прыжмурваецца. Як левае прыжмурыць - дык i правае заплюшчваецца. Але б'е дзед Варава з той анучкай на воку, ох як цаляе!
Гарадскiя паляўнiчыя, якiя на "Волгах" з Кiева прыязджаюць, толькi ахаюць.
"Вы, дзядуля, абсалютны чэмпiён", - кажуць.
У гонар старога Рэня нават возера каля нашай вёскi людзi Рэневым назвалi.
А мацi Явы - дэпутат райсавета, звеннявая кукурузаводаў.
Неяк Ява пасварыўся з Ярынкай, меншай сястрычкай, i пры ўсiх плескачоў ёй надаваў. Дык яна, замест таго каб заплакаць, раптам як закрычыць:
- Апазогыў! - Яна лiтару "р" не вымаўляе. - Маму-дэпутата на ўсю вёску апозогыў! Загаза чогтавая!
Такога гвалту нарабiла - Ява не ведаў, куды й вочы падзець. Стаяў чырвоны як рак, а потым як даў лататы - толькi пяткi замiльгалi.
Але такое толькi раз было. А наогул, характар у Явы ого-го! Сталь, а не характар. Такi сярод мiльёна толькi адзiн i знойдзецца.
Ява сам гаварыў:
- Мы з табой, Паўлуша, хлопцы будзь здароў. Точна-точна, без хлуснi, мы хлопцы з фантазiяй. Скажы?
- З фантазiяй, - падтакваў я.
- Ты чуў, як дзед Салiвон учора каля сельмага казаў: "Вунь, кажа, Ява i Паўлуша пайшлi. Вось хлопцы! Арлы! Сокалы! Гангстэры, а не хлопцы! Няма на iх пугi!"
- Чуў. Точна.
- Трэба, каб усе так пра нас казалi. Трэба, каб слава пра нас грымела на ўсю Васюкоўку, як радыё на Першае мая.
- Трэба, - згаджаўся я.
I Ява ўвесь час прыдумляў розныя штукi дзеля нашай славы.
Неяк мы з iм злавiлi ў лесе савяня i выпусцiлi ў клубе пад час лекцыi на тэму: "Выхаванне дзяцей у сям'i". Лектар звалiўся з трыбуны i вылiў сабе на галаву графiн з вадою.
А старыя дзедавы споднiкi на тэлевiзiйную антэну над клубам, думаеце, хто павесiў? Мы, вядома.
А вось неяк улетку Ява сказаў:
- Давай арганiзуем бой быкоў!
- Га? - не адразу змiкiцiў я.
- Ты помнiш, як мы ў клубе замежнае кiно бачылi - "Тарэадор"?
- Ага... Ну дык што?
- Памятаеш, на арэне раз'ятраны бык, а тут дзядзька ў капелюшы i з кiнжалам перад iм танцуе.
- Так-так-так...
- А потым - рраз! Бык - брык! I воплескi.
- Ага. Здорава... Але ж гэта забiваць патрэбна. Хто ж нам дазволiць забiваць жывёлiну?
- Цьфу, дурны! Забiваць! Гэта табе што - мясанарыхтоўка, цi што. Гэта ж вiдовiшча. На стадыёне. Як на футболе. Галоўнае - прыгожа махаць чырвоным плашчом i спрытна выкручвацца, каб рогам не зачапiла. Ты ж бачыў. Тарэадоры гэта самыя смелыя героi i спрытнюгi. Галоўнае тут - трэнiроўка i спрыт. Разумееш? Упершыню ў гiсторыi Васюкоўкi - бой быкоў. Тарэадор Iван Рэнь i тарэадор Павел Заўгародны. Госцi з'язджаюцца з усёй краiны. Трансляцыя па радыё i тэлебачаннi. Нават у Жмерынцы будзе вiдаць.
Я ўсмiхнуўся. Гэта здорава! Па радыё, па тэлебачаннi i наогул...
Мы прымасцiлiся зручней i пачалi абмяркоўваць падрабязнасцi. Перш-наперш бык. Кандыдатура калгаснага бугая Пецькi была адхiлена адразу. Гэта такая страхалюдзiна, што яго нават сам заатэхнiк Iван Свiрыдавiч баiцца. Вочы, як трактарныя фары. Зямлю грабе нагамi, як экскаватар.