Бiяграфiя

"У гэты вечар я яму сказала: "Лорд Байран, калi жанчына любiць мужчыну i гэты мужчына не звяртае на яе ўвагi, што ёй тады рабiць?" "А вось што..." адказаў ён i абняў мяне моцна-моцна i..." Адно слова там было закрэслена, але Эрвэ, за тонкiмi кратамi рысак, даволi лёгка мог прачытаць "пацалаваў".

Эрвэ Марсена свабодна ўздыхнуў. Ён проста не верыў свайму шчасцю. "Мне гэта снiцца цi што? - гаварыў ён сабе. - Здзейснiлася тое, аб чым я мог толькi марыць". Ён устаў i прайшоўся па склепе, абмацаў вялiзны сейф, канапу, сцены, каб упэўнiцца, што гэта рэальнасць, а не мiраж. Нiякага сумнення, усё вакол яго было матэрыяльнае i альбом сапраўдны. Ён iзноў сеў за стол.

"Я спужалася i сказала яму: "Лорд Б., я вас люблю, але ў мяне ёсць дзiця, i гэта звязвае мяне з яго бацькам. Я магу быць вам толькi сяброўкай. Але вы мне вельмi патрэбны. Памажыце мне". Ён быў на рэдкасць добры i здагадлiвы. З тае хвiлiны, як ён са мной, увесь яго смутак нiбы растаў. Думаю, што мая прысутнасць яго лечыць".

Малады француз не стрымаў усмешкi. Ён добра вывучыў Байрана i нiяк не мог уявiць, каб той расцягнуў надоўга платанiчныя залёты да гэтай юнай спакуснiцы. Ён быццам чуў яго голас: "Калi яна ўбiла сабе ў галаву, што я ёй кавалер i буду гадзiнамi трымаць яе за ручку, дэкламуючы вершы, яна, ох, як памыляецца! Дайшло да таго, што пара канчаць".

Потым ён падумаў, што, напэўна, знойдзе праўдзiвы дакумент аб душэўным стане Байрана сярод пiсем, якiя таксама даверыла яму лэдзi Спенсэр-Свiфт. Ён паспешна развязаў стужку. Так, пiсьмы Байрана. Эрвэ адразу пазнаў яго гарачую руку. Але ў пакеце былi i другiя паперы, напiсаныя тым жа почыркам, што i дзённiк. Некаторыя з iх ён прачытаў. Гэта былi чарнавiкi пiсем Пандоры.

Знаёмячыся з перапiскай, ён са здавальненнем пераканаўся, што здагадка яго апраўдалася. Байрану хутка надакучыла гульня ў платанiзм. Ён запытаў, цi можа ён сустрэцца з Пандорай уночы, калi ў замку ўсе спяць. Яна супрацiўлялася, але слаба. Эрвэ падумаў: "Калi тое, што напiсана ў чарнавiку, было яму паслана, Байран, напэўна, палiчыў перамогу блiзкай. Яна прастадушна прызналася: "Гэта немагчыма, бо я не ведаю, дзе вас убачыць, каб нас нiхто не заўважыў".

Ён iзноў узяўся за альбом. Пандора адзначыла, што, каб абменьвацца пiсьмамi, яна пачала пасылаць Байрану кнiгi з дамашняй бiблiятэкi. Надзейны спосаб: нават на вачах у "строгага мужа" можна было перадаць "абранаму рыцару" кнiгу з запiсачкай. "А ёй было ўсяго дваццаць год!" - дзiвiўся Эрвэ.

"Сёння Ўiльям памчаўся з сабакамi на паляванне. Я засталася адна з лордам Б. на цэлы дзень, але пад наглядам слуг. Ён быў вельмi мiлы. Нехта расказаў яму пра падвал, i яму захацелася там пабываць. Спусцiцца разам з iм я не адважылася, але ўпрасiла мiсiс Д., гувернантку, паказаць яму склеп. Вярнуўшыся, ён сказаў мне з таямнiчным выглядам: "Гэты склеп аднойчы будзе для мяне той мясцiнай, аб якой я буду ўспамiнаць з найбольшым хваляваннем". Што гэта значыць? Баюся зразумець, а галоўнае, без страху згадзiцца з думкай, што прычынай гэтага хвалявання буду я".

Пiсьмы i альбом дазволiлi ўявiць далейшыя прыгоды. Аднаго разу Пандора згадзiлася прызначыць яму спатканне ў падвале глыбокай ноччу, у той час, калi яе муж гучна хроп у спальнi, а слугi адпачывалi на трэцiм паверсе. Ён спяшаўся, быў патрабавальны. Яна прасiла лiтасцi, малiла, каб ён яе не крыўдзiў. "Лорд Байран, - гаварыла яна, - я ў вашых руках. Вы можаце рабiць са мной усё, што хочаце. Нiхто не сочыць за намi, нiхто нас не пачуе. А сама я не маю сiлы абараняцца. Я прабавала, але супраць волi любоў прывяла мяне сюды. Ад вас аднаго я чакаю ратунку. Калi вы скарыстаеце сваю ўладу нада мной, я паддамся, але памру ад сораму i пакут".

Яна расплакалася. Байран, расчулены слязамi маладой жанчыны, праявiў дабрату. "Тое, што вы ад мяне патрабуеце, - сказаў ён, - вышэй чалавечых сiл, але ў мяне хопiць любвi, каб прымусiць сябе адмовiцца ад вас". Яны сядзелi на канапе, абняўшыся, даволi доўга, потым Пандора вярнулася ў свой пакой. Назаўтра Байран паведамiў, што яго выклiкае ў Лондан выдавец Морэй, i пакiнуў Уайндхорст. Старонкi дзённiка за гэты дзень былi асаблiва забаўныя.

"Дурань! Дурань! - пiсала яна. - Усё скончана, усё страчана. I цяпер мне суджана нiколi не ведаць любвi. I як гэта ён не зразумеў, што не магла ж я сама кiнуцца яму на шыю. Не магла ж такая жанчына, як я, маладая i добра выхаваная, прыставаць нахабна, як тыя бессаромныя распуснiцы, з якiмi ён раней меў справу. Я павiнна была плакаць. А яму, як мужчыну спрактыкаванаму, трэба было ўцешыць мяне, супакоiць i дабiцца, каб я аддалася любвi, якую так моцна адчувала. Паехаўшы, ён растаптаў усе мае надзеi. Я яму гэтага век не дарую".

Пасля начнога спаткання былi яшчэ пiсьмы: адно ад яго i адно ад яе. Байран пiсаў стрымана, мабыць, думаў пра мужа, якi мог выпадкова прачытаць пiсьмо. Чарнавiк Пандоры выдаваў яе ўзрушанасць, яе прытоены гнеў. Далей у дзённiку яна яшчэ сям-там успамiнала Байрана ў сувязi з новай паэмай, альбо новым скандалам. Пападалiся iранiчныя намёкi, якiя выразна сведчылi, што яна не забыла зла. Потым пасля 1815 года, вобраз паэта перастаў трывожыць Пандору.

Праз акенца ў сцяне бледнае святло прасачылася ў склеп. Пачало днець. Эрвэ, нiбы ачнуўшыся пасля трансу, доўга аглядаўся. I вось ён iзноў у дваццатым стагоддзi. Якую цудоўную гiсторыю перажыў ён за гэтую ноч! З якой прыемнасцю ён яе апiша! Работа i бяссоннiца стамiлi яго. Ён пацягнуўся, пазяхнуў, патушыў свечкi i падняўся ў свой пакой.

Званок паклiкаў на позняе снеданне. Эрвэ знайшоў у холе руплiвага дварэцкага, i той праводзiў яго ў салон, дзе маладога чалавека чакала ўжо лэдзi Спенсэр-Свiфт.

- Добры дзень, пан Марсена, - прамовiла яна моцным мужчынскiм голасам. Мне далажылi, што вы мала спалi. Ну, як вам працавалася?

- Выдатна. Я ўсё прачытаў i зрабiў выпiсак дваццаць старонак. Нечуваная гiсторыя... Я не магу вам выказаць...

Яна мяне спынiла.

- А што, праўда? Я ж вам гаварыла. Мне заўсёды здавалася, гледзячы на партрэт, што гэтая малютка Пандора створана для кахання.

- Так, яна была створана для кахання. Але пiкантнасць падзей у тым, што яна нiколi не была палюбоўнiцай лорда Байрана.

Твар лэдзi Спенсэр-Свiфт налiўся чырванню.