Бiяграфiя

Эрвэ перагарнуў шмат старонак, поўных скаргаў i насмешак. Пандора была цяжарная i без радасцi чакала дзiцяцi. Гэта яшчэ больш звязвала яе з чалавекам, да якога яна не адчувала нiякай прыхiльнасцi. З яе наiўных заметак паступова вырысоўваўся брыдкi вобраз сэра Ўiльяма. Яго эгаiзм, фанабэрыя, пошласць былi занатаваны бязлiтаснай сведкай, у душы якой нарастаў да яго люты гнеў. Зусiм iначай, далiкатна i цёпла, апiсвала яна свайго суседа, лорда Пiтэрсана. У процiлегласць агiднаму сэру Ўiльяму той выглядаў на рэдкасць прывабна.

26 снежня 1811. - Учора, у першы дзень каляд, лорд Пiтэрсан прынёс мне ў падарунак цудоўнага шчанючочка. Як заўсёды, я сядзела адна, але прыняла лорда П., паколькi ён значна за мяне старэйшы. Ён мне расказваў пра лiтаратуру i мастацтва. Мне хацелася запiсаць яго блiскучыя думкi. Мне так прыемна было яго слухаць. У яго фенаменальная памяць. Ён чытаў мне вершы Вальтэра Скота i лорда Байрана. Якая асалода, век бы слухала! Адчуваю, што, каб я жыла з такiм чалавекам, як лорд Пiтэрсан, у мяне быў бы вялiкi прагрэс. Але ён у гадах, а я выйшла замуж да канца сваiх дзён. Наглытаешся смутку, бедная Пандора!

Працяг дзённiка сведчыў, што на яе зрабiла моцнае ўражанне паэма Байрана "Паломнiцтва Чайльд-Гарольда". У гэтым яна прызналася мужу, i той адказаў так: "Байран? Дык я ж яго добра ведаю. Я сустрэў яго тады, калi ён, як i я, вандраваў па свеце. Мы правялi разам вясёлыя ночы ў Iталii... Вярнуўшыся, ён запрашаў мяне да сябе ў Ньюстэдскае абацтва, дзе ён трымае трупу нiмфаў, пра якiх я мог бы расказаць шмат пiкантных анекдотаў, але гэта не для нявiнных вушэй маёй жоначкi... Ха-ха-ха!"

Потым у белым альбоме можна было прасачыць, з якiм спрытам i як настырна схiляла Пандора сэра Ўiльяма, каб той запрасiў Байрана ў Уайндхорст. Муж абараняўся: "А што мы будзем рабiць з iм? - гаварыў ён. - Нудзiцца пачне. Са мной на паляванне ён не пойдзе - нага кульгавая. Звяроў страляць не прывык". Жонка не здавалася: "Ну, тады я зраблю яму кампанiю". Сэр Уiльям абурыўся: "Вы, вы ў кампанii з гэтым бабнiкам, з гэтым донжуанам!.. Вы што, думаеце, я пакiну сваю жонку адну з Байранам?.. Не маю нiякага жадання пускаць гэтага шалапута, гэтага браканьера на сваю тэрыторыю".

Аднак трыумфальны поспех Байрана ў Лондане падзейнiчаў на сельскага джэнтльмена, i праз некаторы час ён пачаў ганарыцца гэтым сяброўствам, нават выхваляўся перад суседзямi. Нараджэнне дзiцяцi ўмацавала пазiцыi лэдзi Спенсэр-Свiфт. А чаму б не папрасiць Байрана быць хросным яе дачушкi? Гучнае iмя казытала самалюбства мужа. Сэр Уiльям здаўся: "Я напiшу яму, але ж ён не згодзiцца. Яму хапае па горла жанчын i работы". Аднак Байран згадзiўся. Ён любiў кантрасты i дысанансы. Тое, што сатанiнскага паэта надумалiся выбраць хросным, ды яшчэ каго - маленькай дзяўчынкi, яго вабiла i спакушала.

Эрвэ Марсена так захапiўся чытаннем, што яго не бралi нi голад, нi смага, нi сон. Але руплiвы Мiлер не забыў наведаць яго ў суправаджэннi лакея з падносам.

- Лэдзi Спенсэр-Свiфт вiтае вас i пытаецца, можа, ёсць якая патрэба, сэр?

- Нiякай. Скажыце ёй, што гэта так цiкава, што я, вiдаць, прабуду тут усю ноч.

Дварэцкi зiрнуў на яго з прыхаваным нездавальненнем.

- Усю ноч, сэр? Сапраўды? Тады мне прыйдзецца прыслаць сюды запасныя свечкi.

Эрвэ хутчэй пакаштаваў, чым з'еў свой абед, да прыкрасцi ангельскi, i прагна ўзяўся за альбом. Прыезд Байрана апiсваўся з хваляваннем. Iмклiвыя дробненькiя лiтары ледзь-ледзь удавалася разабраць.

"Сёння ранiцай аб адзiнаццатай гадзiне прыехаў лорд Б. Якi ён прыгожы i бледны! Ён выглядае няшчасным. Саромеецца сваёй кароткай нагi. Гэта можна заўважыць, бо ён не ходзiць, а бегае, каб калецтва не кiдалася ў вочы. Як ён памыляецца! Гэты недахоп робiць яго яшчэ больш цiкавым. Проста дзiўна, што Ўiльям асцерагаў мяне i казаў, што з жанчынамi ён смелы да нахабства. Але ж мне ён нi слова. Час ад часу кiдаў на мяне позiрк употай, аднойчы я злавiла гэты позiрк у люстры. А калi завязалася гутарка, то звяртаўся да Ўiльяма цi да лорда Пiтэрсана, а да мяне нi разу. Чаму?"

Да позняй ночы Эрвэ Марсена вывучаў, як з кожным днём Пандора ўсё больш паддавалася чарам паэта. Яму стала ясна, што маладая жанчына, шчырая i непрактычная, не магла зразумець, у чым прычына такiх мала байранiчных паводзiн госця. Байран прыехаў у Ўайндхорст з цвёрдым намерам быць стрыманым, па-першае, таму што не лiчыў геройствам спакушаць жонку гаспадара i, нарэшце, таму што бачыў наiўнасць i кволасць Пандоры i не жадаў прычыняць ёй боль. Чалавек у душы сентыментальны, сваю пяшчотнасць ён прыкрываў цынiзмам.

Вось чаму ён нават не намякнуў ёй пра каханне. Потым падзеi разгарнулiся. Сэр Уiльям напомнiў Байрану пра Ньюстэдскае абацтва i гуляшчых нiмфаў, якiя там жылi. Адну з iх вельмi ўпадабаў сельскi джэнтльмен i выказаў жаданне пабачыцца з ёю яшчэ раз. "Слухайце, Байран, а чаму б вам не запрасiць мяне ў Ньюстэд?.. Без жонкi, вядома!" Байран груба спынiў яго: "Як вам не сорамна! Маладажон, называецца... А калi ваша жонка ўздумае вам за гэта адпомсцiць?" Сэр Уiльям зарагатаў: "Мая жонка? Ха-ха-ха! Але ж мая жонка праведнiца i, мiж iншым, мяне абажае".

Пандора, пiльна прыслухоўваючыся, улавiла сэнс iхняй гутаркi i запiсала яе ў альбом з гнеўнымi каментарыямi: "Яна мяне абажае! Ну i дурань! Няўжо мне суджана пражыць свой век з гэтым бугаём? I чаму, сапраўды, не адплацiць яму тым жа? Гэта сцэна давяла мяне да такога шаленства, што, каб лорд Байран паспрабаваў дзе-небудзь у парку пацалаваць мяне, здаецца, я б не пярэчыла".

Даўно мiнула поўнач. Усхваляваны Эрвэ прабягаў вачамi старонкi дзённiка. У змрочным склепе дагаралi свечкi, i пры цьмяным святле яму, як жывыя, ўяўлялiся постацi нябожчыкаў. Ён бачыў барвовае аблiчча гаспадара i чуў яго нахабны рогат. Ён бачыў, як на прыгожым твары Пандоры ўсё выразней адлюстроўвалася яе закаханасць. I ў цёмным кутку бачыў гордага Байрана, якi з насмешкай глядзеў на гэту дрэнна дапасаваную пару.

Запахла чадам, i адна свечка пагасла. Эрвэ запалiў новыя i з яшчэ большай энергiяй узяўся за чытанне. Цяпер ён прысутнiчаў пры спробах Пандоры вырваць Байрана з задуменнасцi i зблiзiцца з iм, прычым рабiлася гэта смела i занадта хiтра для такой маладзенькай жанчыны. Пакрыўджаная яго абыякавасцю, яна шукала розных подступаў. Каб сустракацца без сведак, яна дамовiлася гуляць з iм на бiльярдзе.