Страница 12 из 26
Այդ խոսքերից հետո նրանք ուրախ ծիծաղում են£ Հետո Արգինան ասում է.
–Դե, ես գնամ, Արմեն, ուշ է արդեն£
–Ի¯նչ շուտ է անցնում ժամանակը£ Ե՞րբ կհանդիպենք£
–Չգիտեմ£
–Այս չորս ամիսներին ուզում եմ ամեն օր հանդիպել քեզ£
–Իսկ հետո՞,-ասում է Արգինան£
–Իսկ հետո հանդիպել և այլևս չբաժանվել երբեք£
Ես կամաց, առանց որևէ ձայնի, ետ-ետ եմ սողում և, քիչ այն կողմ, մթության մեջ ոտքի կանգնելով, վազում եմ տուն£ Ես վազում եմ արագ՝ երբեմն ետ-ետ նայելով, ասես ինչ-որ մեկը հետևում է ինձ£
Տանը առաջվա պես ոչ ոք չկա£ Մեր Չալկան մի քանի անգամ ընկնում է ոտքերիս տակ, ցատկոտում է այս ու այն կողմ, բայց ես նրան ուշադրություն չեմ դարձնում, բարձրանում եմ տուն և, առանց լույսը մարելու, հապշտապ մտնում եմ անկողին£
Ես երկար սպասում եմ Արգինային, բայց նա չկա£
Ծանր, սևավուն ամպերը ծածկում են լուսնյակի երեսը, դրսում ամեն ինչ ընկղմվում է խավարի մեջ, և այդ անթափանց խավարի մեջ հստակ հնչում է մեր Բարակ ջուր գետի միալար վշշոցը£ Շունչս պահած ու ականջս ձայնի՝ սրտատրոփ սպասում եմ£ Բակում ծանոթ ճռնչյունով բացվում է դարպասի դուռը£ Արգինան է£ Նա անաղմուկ, թեթևաքայլ մտնում է տուն£ Ես ձևացնում եմ, թե քնած եմ, բայց գաղտուկ հետևում եմ նրան£
Արգինան մոտենում է հայելուն, և ես հայելու մեջ տեսնում եմ նրա քիչ գունատ, բայց չքնաղ դեմքը, նուրբ ռունգերով հմայիչ քիթը, խոշոր, արտահայտիչ աչքերն ու լիքը շուրթերը® Նա, իր սովորության համաձայն, գլխի վարժ շարժումով նետում է ճակատին ընկած մազերը և հանկարծ ձեռքերով ծածկում է դեմքը£ Մի՞թե լաց է լինում® Սիրտս ալեկոծվում է նրա հանդեպ ունեցած անհուն սիրուց ու խղճահարությունից£ Սակայն վախենում եմ ափսոսանքի մի բառ անգամ արտասանել. նա կարող է նեղանալ՝ նկատելով, որ հետևում եմ իրեն£ Դրա համար էլ սկսում եմ թեթևակի խռմփացնել£
Արգինան դանդաղ շրջվում է իմ կողմը£ Ես լսում եմ նրա հուշիկ քայլերը… Նա մոտենում է ինձ, զգուշությամբ նստում է իմ մահճակալի ծայրին, և ես զգում եմ, թե ինչպես է խոնարհվում ինձ վրա, արդեն զգում եմ նրա անուշիկ բուրմունքը£ Արգինայի տաք շուրթերը հպվում են իմ այտին£ Ես արագորեն բացում եմ աչքերս, մի ձեռքով թեթևակի գրկում եմ Արգինային, ուզում եմ համբուրել նրան, սակայն չեմ համարձակվում£
–Դու չէիր քնեել, չէ՞, Աբիկ,– հարցնում է նա, առանց ետ քաշվելու£
–Ոչ,– պատասխանում եմ ես դողդոջուն ձայնով£– Չէի քնել£ Դու այդ որտե՞ղ էիր այսքան ժամանակ,– հարցնում եմ ես՝ աչքերս դարձնելով մի կողմ£
Նա իմ հարցին չի պատասխանում£
–Աբիկ,– ասում է նա,– կարո՞ղ ես հաշվել՝ ինչքա՞ն է մնացել մինչև աշուն£
–Ի՞նչ մի դժվար բան է դա£ Ուղիղ չորս ամիս£
–Դու երջանիկ ես, Աբիկ, քեզ համար չորս ամիսը պարզապես չորս ամիս է, և վերջ£
–Իսկ քե՞զ համար,– հարցնում եմ ես, զգալով, թե ինչպես է թրթռում սիրտս:
–Ինձ համար®,– Արգինան մի պահ մտածում է£– Ինձ համար՝ մի ամբողջ հավիտենակունություն£
10.
Այդ գիշեր նա ուշ պառկեց£ Գրավորներ էր ստուգում, բայց պառկեց թե չէ՝ անմիջապես քնեց£ Ես միշտ էլ զարմանում եմ վայրկյանպես քնով անցնելու նրա հմտության վրա£ Ես այդպես չեմ կարողանում՝ մի կողքից մյուսն եմ շրջվում, նորից ու նորից վերհիշում եմ այն ամենը, ինչ տեսա ու լսեցի այնտեղ՝ ձորամերձ այգու ծառերի տակ, սակայն, միևնույն է, քնել չեմ կարողանում£ Իմ լուսամուտից երևում է երկնքի մի ծայրը, բայց երկնքի այդ մասը դեռևս պատված է ամպերով և նայելու բան չկա այնտեղ£ Սենյակը տոթ է, երևի անձրև է գալու£ Ես ուզում եմ ելնել, բացել օդանցքը, բայց վախենում եմ Արգինան արթնանա£ Ես կրկին ամուր փակում եմ աչքերս՝ ձգտելով մի կերպ քնով անցնել£ Եվ հանկարծ այդ պահին կալատեղերից ինչ-որ տագնապալից ձայն, փշրելով գարնանային խոր լռությունը, տարածվում է քնած գյուղի վրա£
–Է հե-հե-հե-ե-ե¯յ®
Այդ անակնկալ աղաղակից ասես սառչում է արյունս, ես արագ նստում եմ անկողնում և սարսափով բռնված նայում շուրջս£
–Էհե-հե-ե-ե¯յ®– տղամարդու ահասարսուռ կանչը կրկին արձագանքվում, քառապատկվում է լեռներում ու անդնդախոր մթին ձորերում£
Ես իջնում եմ մահճակալից, վազում եմ Արգինայի մոտ և սկսում ցնցել նրա ուսը.
–Արգինա, վեր կաց£
Արգինան բացում է աչքերը և նայում ինձ՝ զարմացած, ոչինչ չհասկանալով£ Հետո, հանկարծ ցած թռչելով մահճակալից, նա նետվում է դեպի պատշգամբ£ Ես միայն հիմա եմ նկատում, որ չարագույժ հրացոլքը դրսում բռնել է ամբողջ երկինքը£ Արգինան բազկաթոռի վրայից համարյա պոկում է իր զգեստը, այն նույնը, երկնակապույտը, արագորեն հագնում է այն և ասում է շնչաբեկ ձայնով.
–Աբիկ, այնտեղ, գյուղամիջում® այրվում է հիվանդանոցը®
Նա տնից սրընթաց դուրս է վազում, իր ետևից շրխկոցով ծածկելով դուռը£ Ես նույնպես, հասցնելով մի կերպ հագնել շալվարս, անմիջապես վազում եմ փողոց, սլանում դեպի հիվանդանոց, չէ որ մայրիկս նույնպես այնտեղ է: Բոլոր թաղամասերից՝ հեռու և մոտիկ, տագնապահույզ գոչյուններով, ձեռքերին վառվող ջահեր՝ դեպի գյուղամեջ են վազում մարդիկ£ Իսկ հիվանդանոցը ճարճատում է բոցերի մեջ, կրակի լեզվակները լուսամուտների փեղկերը լիզելով սողոսկում են ներս£
–Երեխաները, երեխաներն այնտեղ են, երկրորդ հարկում,– լսում եմ ես ինչ-որ մեկի աղեկտուր ձայնը£
Հիվանդանոցի գլխավոր մուտքով ու առաջին հարկի լուսամուտներից հապշտապ դուրս են բերում հիվանդներին՝ անթացուպերով, իրար հենված£ Աղմուկ, իրարանցում է, լաց ու հառաչանք, այդ ձայներից ու կրակի կատաղի ճայթյուններից երկիր ու երկինք ցնցվում են£ Իսկ ո՞ւր են Արգինան, մայրիկը®
–Երեխաները£ Նրանց հարկավոր է դուրս բերել շենքից,– բարձրաճիչ բղավում է ինչ-որ մի կին, և այդ անհամար ձայների ու աղմուկի մեջ ես հազիվ եմ ճանաչում իմ մայրիկի ձայնը£ Մայրիկս ինչ-որ մարդկանց հետ պատգարակի վրա դուրս է բերում մի մարդու. երևի նրան, որին արջը հոշոտել է£ Նա արագ սրսկումներ է անում մարդուն£
Եվ հանկարծ ծխի ու կրակի մեջ ես նշմարում եմ Արգինային£ Դա տևում է մի կարճ ակնթարթ միայն, հաջորդ վայրկյանին նա չքանում է իմ տեսադաշտից£
–Աբիկ,– ետևից կանչում է ինչ-որ մեկը£
Այդ իրարանցման մեջ ես, այնուամենայնիվ, ճանաչում եմ Արգինայի ձայնը£ Շրջվում և առաջին հարկի դռնախորշում տեսնում եմ Արգինային՝ գրկին ինչ-որ երեխա£ Ձեռքերով պաշտպանվելով կրակից ու ծխից շնչահեղձվելով, ես վազում եմ Արգինայի կողմը, նրա ձեռքից վերցնում եմ երեխան և վազում ետ£ Մի պառավ կին իմ ձեռքից վերցնում է երեխան, և ես կրկին վազում եմ դեպի դռնախորշը£ Սակայն այստեղ ոչ ոք չկա£ Ես ուզում եմ մտնել ներս, բայց այնտեղից մի այնպիսի տաքություն է հորդում, որ ակամա ետ եմ ցատկում£ Մարդիկ արդեն տեղ են հասել, և իմ շուրջը ջրով լի դույլերով ու կուժերով դեսուդեն են նետվում նրանք՝ մեր թաղեցիները, ուրիշ թաղամասերից էլ կան, ցաքուցրիվ վազվզում են այս ու այն կողմ, գոռում, աղաղակում են՝ առանց իրար լսելու£
–Ջուր բերեք, շուտ£
–Հող լցրեք£
–Բահերով, բահերով հող նետեք£
–Ջուր, դեպի այս կողմը, դեպի դռները£
–Շուտով կգա հրշեջ մեքենան, հող շպրտեք£
–Շրջկենատրոնից մինչև այստեղ քառասուն կիլոմետր ճանապարհ է, մինչև կգա, և այն էլ մեր ճանապարհներով, ամեն ինչ մոխիր կդառնա£
Կրակն ավելի է բորբոքվել, դռնախորշին մոտենալ արդեն հնարավոր չէ£
Ես անթարթափ նայում եմ այդ ուղղությամբ, բայց Արգինան չկա£ Ո՞ւր մնաց նա£ Հրդեհի կատաղի ճարճատյունը, մարդկանց բղավոցներն ու ոտքերի դոփյունը, ջրի մեծ չաները թափքերում բեռնատար մեքենաների տագնապալից ազդանշանները` այս ամենը վերածվել է ահավոր մի խառնաշփոթության, որից, թվում է, հողն ինքը տնքում, երերում է ոտքերի տակ£ Ո՞ւր է Արգինան£ Ինչո՞ւ նա այլևս չի երևում£ Սարսափը պատում է ինձ£ Ես սկսում եմ լաց լինել£
Ծվվոց, ծկլթոց է ամենուր£ Եվ հանկարծ ես տեսնում եմ Արմենին£ Մինչև գոտկատեղը չգիտես ինչու մերկ, մրից լիովին սևացած, նա հենց նոր հիվանդանոցից պատուհանով դուրս է բերել հերթական հիվանդին և հիմա, այս ու այն կողմ ընկած, որոնում է ինչ-որ մեկին®
–Արմեն,– ձայնում եմ ես£– Արմեն, այս կողմ, Արմեն®
Ես նրան ասում եմ, որ այնտեղ, ներսում է Արգինան£
–Նա ներս մտավ այնտեղ ու մինչև հիմա չկա®
Արմենն առանց վայրկյան կորցնելու, իրեն նետում է դեպի դռնախորշը, որտեղից քուլա-քուլա ելնում է բոցախառն ծուխը£ Սակայն նա հազիվ է չքանում այդ ծխի մեջ, երկրորդ հարկի լուսամուտից կրակը միանգամից դուրս է ժայթքում՝ յոթ գլխանի վիշապի պես լիզելով լուսամուտի փեղկերը, որոնք իսկույն բռնկվում, բոցավառվում են£ Եվս մի երկվայրկյան, ու հանկարծ կայծերի հսկայամեծ խուրձը ծառս է լինում դեպի երկինք, և ահռելի թնդյունի մեջ մի պահ մարում են հավաքվածների սարսափահար ձայներն ու հառաչանքները£
–Տանիքը փլվեց,– կոլտնտեսության վարչական շենքի պատշգամբում կանգնած գոռում է նախագահ Գաբրիել Բալայանը£– Բոլորդ հետ կացեք, տանիքի մի մասը փլվեց, հետ կացեք, հիմա լրիվ կփլվի, հետ®