Жменя сонечных промняў

— Яна, вы знаеце, такая шчупленькая... Нічога асаблівага!..

У трылогіі Сянкевіча крымскі хан, слухаючы паслоў, жаваў бананы.

Потым вялікі меў ласку загаварыць. Ён выплюнуў недажаванае на далонь, падаў яго бліжэйшаму візіру.

Той з паклонам прыняў, стаў з глыбокай пашанай дажоўваць...

Пры кульце гэта напамінала мне некаторых «філосафаў».

— Начальніка гэтага трэба яшчэ ўмець пачаставаць. Ён табе правай курынай лапкі есці не будзе!..

— Чаму?

— Бо курыца ж сядзіць заўсёды на правай лалцы. Дык левая — мякчэйшая.

На экзаменах у вясковай дзесяцігодцы.

Здаровы хлопец, басам:

— Старая Ізергіль была ў маладосці маладой цыганкай і нічога не рабіла, толькі кахала. Цікава паставіць пытанне і разглядзець, каго яна кахала. Аднаго папа кахала, але ён быў вельмі тлусты...

Другі — жвавы, бойкі хлапчына:

— Чычыкаў, гэта быў такі чалавек... такі памешчык, што ездзіў пa Расіі ca шкатулкай i займаўся шпікуляцыяй.

У Macкве, на Усесаюзнай сельскагаспадарчай выстаўцы, з павільёна ў павільён хадзіў пенсіянер і ўсюды пакідаў у кнізе водгукаў запісы вершам. Накшталт гэтага:

Электротрактор — не кобыла,

Сильней кобылы в сотни раз.

Наш курс направлен к изобилью,

Исполним родины приказ!..

Далей быў подпіс, прафесія, дакладны адрас, дата.

Радыёканцэрт па заяўках. Дыктар вяшчае службова-расчулена:

— Іван i Марыя Акулёнкі з горада Гродна просяць перадаць ix музычнае прывітанне маці-калгасніцы, у сувязі з яе сямідзесяцігоддзем. Слухайце, паважаная Сцепаніда Васільеўна, гэтае прывітанне.

Паўза i — бас Міхайлава:

Мой горький час!..

Мой страшный час!..

Мой смертный час!..

Былы старшыня сельсавета:

— Пасля вайны гэта штосьці было... Ну але, я толькi другі год як дэмабілізаваўся. З пазыкай бяда — не дацягнуў ажно пятнаццаць тысяч!.. Сяджу, бядую, а тут прыходзіць Сівы... Тып у нас адзін такі ёсць. Я — чалавек нетутэйшы, людзей яшчэ добра не ведаў, «Хачу,— кажа ён,— падпісацца, таварышы, на заём. Дваццаць тысяч». Я ажно вочы вылупіў. I рад, вядома!.. Падпісаў я яго, унёс ён дваццаць пяць рублёў, а рэшту, кажа, у панядзелак. З перавыкананнем вас, думаю, Ілья Іванавіч!.. А потым паехаў я да таго дзядзькі: «Гані, браток, астальныя дзевятнаццаць тысяч дзевяцьсот семдзесят пяць рублёў». Ляжыць, падла, на печы, рагоча: «Вам мала, што я вас выручыў з бяды? Яшчэ і грошы вам давай?..»

Баба-гром, «старшыніха» калгаса, тры месяцы пабыла дэпутаткай.

Пасля пасяджэння да яе падышоў малады карэспандэнт i ветліва папрасіў пяць мінут.

— Не, не магу вас сягоння прыняць. Я очынь фстала.

Дзядзька-малакавоз, у якога на пункце не прынялі пракіслага малака, прыйшоў у райком, да першага сакратара.

— Скажыце мне, калі ласка, якім малаком мы будзем план даганяць — толькі салодкім ці i кіслым таксама?

Сакратар быў у вясёлым настроі.

— А гэта як хто любіць. I прастакваша таксама добра.

— Ну, дык пазваніце вы, таварыш сакратар, тым абармотам, каб прынялі маю прастаквашу.

Сын вярнуўся дахаты ў пяць гадзін раніцы, «пад мухай».

— Разбудзі мяне, мама, заутра як найраней.

— Калі заутра, сынок,— заўтра заўтра ці сёння заўтра?..

Унук:

— А я, дзеду, болей з'ем за цябе!..

Дзед:

— Я ўжо, браце, за век наеўся.

Беларускія турысты ў парыжскім аўтобусе. Як звычайна бывае далёка ад дому, у адпачынку: «Таварышы, давайце будзем пасля прыезду дружыць, сустракацца!..» Згода i захапленне. Старшы трупы i тут адчувае сябе адказным таварышам.

— Арганізацыю гэтай справы бяру на сябе. Мне гэта проста: вазьму ў БPK прафсаюзаў вашы адрасы, даручу свайму сакратару абзваніць усіх, i збяромся.

Малады, вясёлы скептык:

— Міхаіл Сямёнавіч! I я на гэты час найму сакратара. Каб ён дагаварыўся з вашым.

Вясёлы хлапчына, калгасны шафёр, расказвае мне за рулём грузавіка:

— Учора ў нас, на камсамольскім сходзе, сам выступаў, старшыня. Хлопцы нашы, дзяўчаты— хто ў вячэрняй, як я, хто на завочным, хто сама меней сем-восем класаў мае. А ён... Мы загадчыка клуба мянялі, бо засядзеўся, лайдак, зазнаўся, работы — ніякай. Дык сам наш узлез на трыбуну: «I праўда, мяняць цябе трэба, Крэнь. За цябе ўжо, як за старую карову — толькі дзвесце даюць, а маладая, нябось, чатырыста! Гы-гы-гы!..» Вярзе ды гыгае, а нашы некаторыя — за iм, смяюцца, нават апладзіруюць. Аж брыдка!..

Упаўнаважаны:

— Крычым, крычым за план, a ўвечары сяду вячэраць і... масла есці не магу. Здаецца, усё яно нашым матам насычана.

Ціхі, стары чалавек, пакуль хлапчукі латошаць ягоныя грушы:

— Iрвіце, ірвіце! Паглядзім, што вы будзеце рваць, калі яны паспеюць!..

Толькі ж гадоў ca два гаму назад гэта быі цуд наша й тэхнікі — ТУ-104. А цяпер ужо бабка,— сам бачыў у Хабараўску,— стаіць у чарзе на пасадку i маракуе:

— Білеты ўзялі на сто чатырнаццаць, столькі чакалі, а вось ляцець даводзіцца на гэтай дрэні...

Малады, сімпатычны в'етнамец, студэнт нашага інстытута, заходзіць у цырульню і, павітаўшыся шырока-ўсмешлівым «дра-туйце», звяртаецца да адзінага ў чакальні кліента:

— Каму канец? Вам? Ха-га-сё. Я за вам.

У вагоне прыгараднага цягніка фабзаец частуе аднавяскоўца лімонам. Абабралі яго, як апельсін, і смокчуць, жуюць.

— Не магу, брат,— кажа нарэшце аднавясковец.— Кіслоцце нейкае, аж сцепае...

— Трэба прывыкнуць,— сур'ёзна, з пачуццём перавагі кажа юнец, гараджанін з гадавым стажам.

На вясковых вячорках:

— Будзем, хлопцы, спяваць. Скінь толькі, Сцёпка, гумовыя боты, а то рэзанансу не будзе.

— Яна «пяцёрку» за дыктант прынесла. А ты? — крычыць маці.

Бацька, як больш памяркоўны;

— Далі б ёй, дык і яна прынесла б. Чаго ты крычыш?..

У міжгароднім аўтобусе — элегантная дамачка з мужам-афіцэрам. Наша, мясцовая моладзь. Ды ўжо толькі па саломінцы на яе паліто можна і здагадацца, што на аўтобусны прыпынак бацька са свёкрам прывезлі ix у развалах.

У маскоўскім кафэ.

Загарэлы, стомлены палкоўнік глядзіць на тоўсты карак i азадак маладога афіцыянта і, уздыхнуўшы, з прыціскам кажа:

— Эх, паганяць бы хоць тыдзень!.. Яны тут — усе сардэчнікі. А пражыве такі трыста гадоў, як крумкач!..

Даўно было.

Карчма над Нёманам, на ўскраіне маленькага заходнебеларускага мястэчка.

Стары Абрам-Эля прыехаў ca станцыі, прывёз сякі-такі тавар. Нашылася суседскай дзетвары. Просяць, каб расказаў, як ён бачыў цягнік. Расказвае, з добрай усмешкай у барадзе:

— Машынке хап а пружынке, пружынке хап а машынке, машынке хап а паравоз, паравоз хап а калёс, калёс хап а вагон, вагон хап а пасажыр, пасажыр хап а чамадан, чамадан хап а вешч... Кандуктар — а грэйсэ пуза, а клайнэ дудочке — фю-ю-ю! I ўшо!..

Чалавек гэта быў настолькі... культурны i чысты маральна, што саромеўся адчуваць сябе дзедам — з-за непрыстойных паводзін сваіх дзяцей.