Смерць — мужчына

Пэўна ж, некалi ў прасторным пад'ездзе i кiлiмы ляжалi, а цяпер трэба пад ногi глядзець.

Сяржук згасiў святло. Мы схавалiся ў нiшу, дзе па задуме архiтэктара павiнна была б стаяць скульптура, якая-небудзь напаўаголеная Венера з падносам для вiзiтовак у мармуровых руках.

Рызыка сутыкнуцца з выпадковым чалавекам у Сiнiм пад'ездзе была мiнiмальная, бо жыльцы такiя паважаныя i старыя, што нават сваiх хвастатых сяброў выгульваюць удзень.

— Мала мы ўзялi з камандзiровачнага. Што гэта за грошы, пляшка каньяку? — зашаптаў я.

— Яшчэ возьмем, — атрымаў у адказ.

— Ты пачнеш, — сказаў я.

— Пачну. Толькi курыць страшэнна захацелася.

— Патрываем. Колькi тут засталося?!

* * *

Спружына на ўваходных дзвярах войкнула — кай-й-йн, кай-й-йн.

— Як цёмна! — Рыцiн баязлiвы голас запоўнiў цемру.

— Зараз знайду запалкi, — спакойна сказаў камандзiровачны.

— Не трэба псаваць сярнiчку, — Сяржук ужо стаяў за спiнаю ў госця i загароджваў выхад.

— Што тут адбываецца? — разгубiўся той. Я ўклiнiўся памiж Рытаю i разгубленым госцем.

— Ты што да дзяўчыны лезеш? Яна ж не хоча гэтага, — з Сержука паперла агрэсiя, так прэ паветра з прабiтай шыны.

— Як гэта не хоча? Лiза? — рэха ўзняло ўгару дзявочае iмя.

А яна схавалася ў нiшу, як дамаўлялiся.

— Згвалцiць хацеў? Га? — Сяржук хапае камандзiровачнага за руку вышэй локця.

— Я пазнаў вас, вы з бара, — з госця рвалася недарэчная радасць.

— Не крычы! — сыкнуў я на ўзрадаванага госця i ўчапiўся абедзвюма рукамi ў ягоны пiнжак.

— Я пазнаў вас, — паўтарыў ён, але без радасцi.

А я пацягнуў пiнжак на сябе i адчуў, як гаспадар напружыўся, зрабiўся цяжкi, чыгунны, нязрушны.

— Не крычы. Слухай. Уважлiва слухай. Ты пазнаёмiўся з ёй на вулiцы. А да гэтага ты выпiў у бары i таму табе захацелася пазнаёмiцца з дзяўчынаю. Ты прапанаваў ёй прайсцiся. Ты зацягнуў яе ў пад'езд. Напалохаў i прымусiў iсцi ў пад'езд, каб там згвалцiць. Яна закрычала. Мы пачулi...

— Я...

— Ты. Не крычы. Ты — юрлiвы кныр — хацеў згвалцiць дзяўчыну, а мы не далi. Вось i ўся раскладка. Або мы цябе здаём, i ты атрымлiваеш тэрмiн за спробу згвалтавання. Сведкi ёсць. Тры — адзiн. I ўсё на нашу карысць. Або ты плацiш няўстойку i цiха валiш на правiнцыю займацца жончынай мастурбацыяй.

Пасля гэтага маналога я ажно ўспацеў.

— Грошы я дам. Але тут цёмна. Трэба выйсцi на вулiцу.

— А вось на вулiцу не трэба выходзiць, — зашаптаў Сяржук. — Калi i дасi дзяўчыне на рубель больш, яна не пакрыўдзiцца. Лiза, ты ж не пакрыўдзiшся, калi атрымаеш больш?

Адказу не было.

Камандзiровачны дастаў партманет. Сяржук схапiў яго i яхiдна прамовiў:

— Я перадам. У мяне — як у дзяржбанку.

У гэтым гiенавым жарце i была памылка.

Камандзiровачны крутнуўся ўсiм сваiм сытым целам, вырваўся з маiх рук, размахнуўся i ўдарыў Сержука па горле. Той схапiўся за шыю i ўпаў на бок. Я атрымаў локцем у нiз жывата, i мяне зламала напапалам. Рыта ўскрыкнула i вылецела з нiшы. Камандзiровачны сагнуўся, схапiў партманет, пераскочыў цераз Сержука, якi курчыўся на падлозе i нiяк не мог ухапiць паветра. У мяне пазелянела ўваччу, i я ўбачыў сотнi маленькiх iскрынак, што танчылi ў паветры. Рыта ўкленчыла над Сержуком. Камандзiровачны ламануўся ў дзверы.

Войкнула пакрыўджаная спружына.

— Сяргей! — закрычала Рыта.

— Хутка наверх, — я дапамог iм падняцца.

Мы дабеглi да брудна-блакiтных дзвярэй. Праз гарышча выбралiся ў суседнi дом, праз ярка асветлены пад'езд вылецелi на вулiцу. Беглi мы хутка. Я нават забыўся на свой боль у жываце. Спынiлiся толькi каля бара ў цёмным двары, спрэс застаўленым прыватнымi машынамi.

* * *

— Я зараз, — кiнуў Сяржук хрыплым голасам i памкнуўся да дзвярэй з шыльдачкаю: "Чужанiцы ўваход забараняецца".

— Стой, — я схапiў яго за крысо джынсовае курткi.

— Каньяк забяру. Ды пусцi ты. Не заявiць ён. П'яны, разумееш, у чужым горадзе, а мы цвярозыя.

— А Лiза? — кiўнуў я на Рыту.

Сяржук спынiўся i павярнуўся да яе, тая вытрасала каменьчыкi з красовак, не раўнуючы — чапля на адной назе.

— Ён табе не казаў, у якiм гатэлi спынiўся?

— Не казаў. А што? — яна абула красоўкi.

— Трэба морду яму набiць, — Сяржук згарнуў кулакi.

— Раз набiлi, хопiць. Лепш па каньяк iдзi.

Сяржук павярнуўся да мяне i развёў рукамi:

— Ты чуеш? Яна мяне пасылае. Не, ты на яе толькi паглядзi... Дык у якiм гатэлi ён спынiўся?

Я ўклiнiўся памiж Рытаю i Сержуком. Толькi гэтага яшчэ не хапала, сямейнае сцэны каля бара.

— Спакойна, Сяржук. У бар пойдзе яна. А жывот мне балiць не менш за тваё горла. Зараз палякуемся.

— Сапраўды, я зганяю па каньяк. Усё ж нармальна скончылася.

— Ідзi. Горла балiць...

Рыта прынесла каньяк у бутэльцы з-пад мiнералкi, колбу бармен пашкадаваў.

* * *

Рыцiна iнфантыльнасць была бязмежная. Яна мяне абяззбройвала, як i прахалодная ружовасць яе вiльготных рук. I жаданне ўдарыць мокрым нажом у белую шыю падалося мне смешным, але толькi на адно iмгненне.

— Толькi ты не кажы Сержуку, што я была з камандзiровачным у гатэлi...

Яна гаварыла, гаварыла, гаварыла...

Я ўзяў са стала чысты нож i ўдарыў яе.

* * *

А цяпер можаце забiць, мне ўсё роўна.

Маркоўны агонь

У Ракiцкага рудыя, бы гнiлы яблык, валасы, маленькiя балоцiстыя вочы, а ў душы гарыць маркоўны агонь. Таму ён увесь наскрозь свецiцца, i нават, калi апранае чырвоны спартовы строй, усё роўна можна ўбачыць трапяткое полымя, што апанавала душу.

Яго iмя — Расцiслаў. Нiякай вытанчанасцi нi ў iменi, нi ў прозвiшчы няма. Расцiслаў Ракiцкi. Хiба што ў суфiксе ёсць дробнае калiва каталiцкай шляхетнасцi. Тым больш няма дасцiпнасцi ў мянушцы Морква. Але ж за мянушкаю хаваецца яркi, як i любое здарэнне ў дзяцiнстве, факт.

Выдатнiк чацвёртага класа Пружанскай школы-iнтэрната для дзяцей-сiрот выгадаваў на прышкольным гародзе самую вялiкую моркву ў СССР ураджаю 1961 года. Яна заважыла ажно 3 кiлаграмы 607 грамаў. Моркву вазiлi на Усесаюзную выставу дасягненняў народнай гаспадаркi ў Маскву.

Толькi спачатку было свята ўраджаю ў Пружанах. Расцiслаў, тады яшчэ Слава, пашыў сабе строй морквы: памяранчыкавы балахон i зялёную шапачку. На свяце ён iшоў па цэнтральнай пружанскай вулiцы паперадзе калоны вучняў, што неслi транспаранты з лозунгамi: "Кожны год — ураджай большы!", "Кукуруза — гэта сала, кукуруза — гэта мяса, кукуруза — гэта малако", "Камунiзм пераможа па ўсёй зямлi!", "Добры вучань — добры памочнiк па гаспадарцы!"... Той, хто не меў транспаранта, нёс кашы ды скрынi з гароднiнаю цi садавiнаю, а таксама снапы жыта. Слава нёс моркву на выцягнутых руках. Папярэдне ён яе так вышараваў i вымыў, што морква зiхацела, як пластыкавая лялька. Па свяце хлопчык хацеў забраць з дырэктарскага кабiнета сваю ляльку i падарыць мацi, каб тая стушыла яе, але дырэктар паведамiў з самым сур'ёзным выглядам, што моркву давядзецца везцi на выставу ў Маскву i ён ганарыцца за Славу.

У саюзнай сталiцы выдатнiк тры днi прасядзеў у гатэлi "Мiнск". Моркву забралi ў першы дзень. У гатэль наведаўся кiрпаты, цалкам лысы дзядзька, якi праз кожную хвiлiну выцiраў свой сыты спатнелы твар пакамечанай хустачкаю. Ён ухвалiў моркву, пацiснуў руку настаўнiку фiзкультуры, якi суправаджаў Славу, i забраў экспанат, так ён перахрысцiў морквiну. Другi i трэцi дзень вучань з настаўнiкам прачакалi немаведама чаго ў гатэльным пакойчыку, перанаселеным прусакамi.

На памяць пра тое падарожжа ў Ракiцкага засталася мянушка Морква i ў дадатак яшчэ i грамата ўдзельнiка Выставы дасягненняў народнай гаспадаркi СССР. На чырвона-залатой грамаце стаяла шмат подпiсаў i ажно тры круглыя пячаткi з гербамi. Адна пячатка крыху размазалася, i гэта засмуцiла акурацiста i выдатнiка, якi пiсаў без выпраўленняў i памарак.