Дом

Вось так трымаецца свет? Не. Ён няўстойлiвы, нетрывалы, самаразбуральны i самастваральны. Прынамсi, у Алены ён такi. У iм, як у кожным мастакоўскiм жыццi, святы пераблытваюцца з шэрымi буднямi...

Свята

Прашу. Яна спыняецца. Дзякуючы вершам?.. Спыняецца, i дзякуй богу.

Пераклады

Спачатку жонка з захапленнем перакладае маю прозу. Чытае Белага, гартае слоўнiк Даля. Яна сябруе з расейскiмi метафарыстамi — Паршчыкавым i Яроменкам, што выкладаюць мае вершы з маскальскiх словаў. Чым больш я пiшу, тым меншае жончын iмпэт да перакладаў... Пазней яна наогул пакiдае чытаць мае тэксты. Знаходзяцца iншыя перакладчыкi. Рэч не ў гэтым, а ў тым, што я герметычна запакоўваюся ў сваю мову. Пераклады Алены — аматарскае захапленне, якое сваечасова згасае.

Брат-нябожчык

Брат у Алены быў — прыгожы, чарнавокi, добры i таленавiты. Прынамсi, усе такiм яго ўспамiнаюць. Брат прападае. Апошнi раз яго бачаць каля Акадэмii навук. Знiкае ён зiмою, а цела чалавека, падобнага да Аленiнага брата, знаходзяць ў Свiслачы, за 30 кiламетраў ад Менска ўнiз па плынi, толькi ўвесну, калi лёд сышоў. Ёсць шмат версiяў, хто i як яго забiў. Аленiн тата наогул адмаўляецца прызнаваць у нябожчыку сына. Алена застаецца з перакананнем, што яе брата забiваюць з-за музыкi... Так-так, ён выдатна грае на гiтары, ён захапляецца бiтам i рок-н-ролам, ён у 1968 годзе ўдзельнiчае у першым савецкiм рок-фестывалi. А саўдэпаўская iмперыя змагаецца са шкоднай iдэалогiяй усiмi метадамi, не грэбуе i забойствамi. Я, працуючы журналiстам, спрабую шукаць праўду, але не знаходжу. Знiкненне, забойства, пакуты жончынага брата застаюцца ў цемры таямнiчасцi. У гэтай безнадзейнасцi для ўсёй Аленiнай сям’i ярка i выразна гучыць адно iмя — Валодзя. Таму i мой прыход у жончыну сям’ю вiтаецца напачатку з-за iмя. Я мушу крыху кампенсаваць сваёй прысутнасцю iх страту. Гэта не гаворыцца, не абмяркоўваецца — так ёсць.

Падарожжы

Што мяне, што яе, нас заўсёды некуды нясе, гонiць ў блiзкi i далёкi свет. Ёй хацелася стаць акiянолагам, а я марыў пра археалагiчныя экспедыцыi. Яна пачала фатаграфаваць, а я — маляваць i апiсваць. Мы разам аб’ездзiлi больш за дваццаць краiнаў. Толькi ёсць iстотная рознiца памiж намi як падарожнiкамi. Мяне зусiм абыходзяць знаёмствы з абарыгенамi. І справа не ў моўным бар’еры, хоць i ў iм таксама... Проста я не лiчу, што ў Барселоне магу пазнаёмiцца з кiмсьцi больш цiкавым за Гаўдзi, Пiкаса цi Мiро, а ў Рыме мяне захапляюць архiтэктурныя абломы, бачаныя Цэзарам i Неронам. Я шукаю месцы, дзе мог бы пачуць iх галасы... Алена знаёмiцца з рознымi нiкчэмнасцямi: гандляром шкарпэткамi, бармэнкамi, афiцыянткамi... Яна вельмi дзiвiцца, што я з такiмi хабламi не жадаю нават бачыцца. І на яе экстравагантных фота яны выклiкаюць у мяне гiдоту. Каб не гэтае жончына захапленне, каб не чалавекападобная садавiна-гароднiна, мы б падарожнiчалi разам значна болей, а так мы шмат ездзiм паасобку.

Генiяльнасць

Табе кажуць: «Твая жонка — генiй!.. А ты — нi-хто?!» Мне такое гавораць. І хто? Крываногая палюбоўнiца кiнарэжысёра-дакументалiста, жоўтазубая, як нутрыя. Атручаная злосцю слiна ляцiць мне ў вочы. Я не лезу на сцяну. Не пускаю з рота пену. Не б’юся ў iстэрыцы... Пагаджаюся. Ветлiва кiваю галавою. Так, так... У адоранага чалавека ўсё мусiць быць выдатнае: i адзенне, i творы, i заробкi, i жонку ён выбiрае адпаведную: таленавiтую i разумную. Можна i наадварот... У таленавiтай жанчыны — муж, адораны прыродаю, лёсам, Богам i яшчэ немаведама кiм i чым.

Любiць – не любiць

Ненавiджу вяселлi, банкеты, пахаваннi, урачыстасцi i ўсё астатняе, звязанае з народнымi масамi, класамi, пралетарыямi, сялянамi i элiтамi. Алена таксама не любiць, не шануе i не фатаграфуе: працэсii, ускладаннi вянкоў, мiтынгi, манiфестацыi, ветэранаў, ветэрынараў, дзяцей з малпамi, шлюбныя ўрачыстасцi, вайсковыя парады, трупы i ружы цялеснага колеру. Яна здымае iншае... Сябровак, сяброў, сухiя кветкi, чаўны, гаражы, лiмоны, сiнiя бутэлькi i мяне. Яна любiць мяне, Платона, Магрыта, iтальянскае Адраджэнне, англiйскi рок-н-рол, Вiльню, срэбра, Барселону, дачку Ядзю, Амстэрдам, Бэрклi з ягоным вечназменлiвым дрэвам, сына Мiколу i Кёльн... Яе любяць нашы дачка i сын, манекеншчыцы, японка Akemi, натуршчыкi, гаспадары вялiкай маёмасцi, уладальнiкi заводаў, рэдактары часопiсаў, рэкламныя агенты, яўрэi, кiношнiкi, разумныя кабеты... Неразумныя кабеты яе таксама любяць, i ў якасцi доказаў шчэраць пашчу i гавораць мне: «Твая жонка — генiй! А ты — нiхто!»

Дамова

Я нiхто? Я муж генiяльнай жонкi! Я люблю яе. Каб зберагчы каханне, я не купляю фотапаштовак, не фатаграфую, не здымаю кiно, не працую на TV, не малюю аголеных натуршчыц... Алена ўсё можа сфатаграфаваць i зняць у кiно. Бывае, вельмi хочацца фатаграфаваць i маляваць голых баб, дзяўчат, кабет, дзевак, дзяву-у-уль... Стрымлiваюся. А бывае, Алена папросiць сфатаграфаваць яе. Толькi тады... Раз на год... Фа-та-гра-фую! А яна не пiша вершаў, эсэ i апавяданняў. Такая ў нас дамоўленасць. І яшчэ ёсць дамова: пасля смерцi нашы душы будуць жыць разам на Кальварыйскiх могiлках, на высокiх клёнах.

Негатывы

Тысячы i тысячы негатываў. Вялiкiя шафы з негатывамi. У тэчках, у капэртах, у скрынях... Алена iх разразае i загортвае ў аклееную белую паперу. Яны складваюцца i чакаюць, каб... І нiхто цi амаль нiхто не вяртаецца, не просiць надрукаваць сябе iзноў. Вяртаюцца па негатывы негатыўныя жанчыны. Яны пагражаюць, патрабуюць грошай i знiшчэння тых негатываў. Яны абвiнавачваюць Алену ў распаўсюджваннi парнаграфii, у сквапнасцi i ў пахабстве, у хлуснi i бяздарнасцi. Яны таму i негатыўныя, бо ва ўсiм бачаць негатыў: чорнае, злое i лжывае. Даводзiцца ўмешвацца мне, казаць: негатывы i ўся Аленiна творчасць належаць нашай сям’i. Гэта спрацоўвае. Негатыўныя бабы i дзядулi сыходзяць, а негатывы застаюцца ў шафе чакаць.

Утульнасць

Натуршчыца Вольга сказала: «У вашым доме нельга адпачыць. Вы самi ўвесь час працуеце, i робiцца няёмка адпачываць...» Сапраўды, я ўвесь час iмкнуся зрабiць пустату, а жонка iмкнецца яе запоўнiць. Мне патрэбна майстэрня, дзе можна засяродзiцца на адной рэчы, на той, над якой я працую цi збiраюся працаваць. Астатняе мне перашкаджае. Жонка, наадварот, запаўняе прастору рэчамi, якiя будуць дапамагаць у будучай працы. Я раблю кабiнет-майстэрню, а яна — майстэрню-лабараторыю. Людзi вакол яе — натуршчыкi i лабаранты. Іншых не бывае. Натуршчыкi пераўвасабляюцца ў лабарантаў, а лабаранты ў натуршчыкаў, як плады ў кветкi, а кветкi ў плады. З кветак, пладоў, натуршчыкаў i лабарантаў жонка спрабуе стварыць утульнасць. Я ссоўваю гэтую ўтульнасць у адзiн пакой, а яна распаўзаецца па ўсiх пакоях. Працэс перасоўвання перманентны, таму адпачываць у iм немагчыма. У нашым доме нiколi не бывае выходных дзён, усе днi святочна-будзённыя i будзённа-святочныя ў адначассе. Такая ў нас квяцiста-рухомая ўтульнасць.

Паэма

Чытае паэму. На гары, над Чорным морам яна чытае сваю паэму пра мяне. А я ў гэты час пiшу аповесць пра каханне да вугоркi Агi. Тое каханне скончылася чорт ведае калi, ад яго толькi згадкi-ўспамiны, з якiх я старанна складаю кароткi раман. Гэта складанне засцiць рэальны свет. Аленiна паэма выглядае недарэчнасцю, несвоечасовым падарункам... Яшчэ я кiнуў курыць. Мне кепска. Свет чорны i лiпучы, нiбыта абмазаны смалою. Я кажу: паэма паганая. Мая злосць пералiваецца ў Аленiны вочы. Яна смяротна крыўдзiцца. Ну i чорт з ёю. Хопiць у сям’i аднаго паэта.

Парнаграфiя

Каханне запалохваюць парнаграфiяй. Стандартны прыём. У большасцi выпадкаў дзейнiчае беспамылкова i спараджае лютую рэўнасць. «А ты ўяўляеш, як яна тамака з другiм?!» — «Уяўляю». — «Яна з iм, ён у ёй...» — «Гэта, радасць мая, — танная парнуха тваiх уяўленняў, гэта — танга парнаграфii i парнаграфiка. Да любовi ўсё гэта не мае анiякага дачынення, як сэкс i каханне — розныя рэчы. Гэта другаснае, радасць мая. Першаснае — каханне i любоў. Так проста, што можаш мне i паверыць».