Дом

КЕФIР

У Алены не хапала свайго малака, каб кармiць Ядзю. На такi выпадак была ў Менску дзiцячая кухня. Шторанiцы я бег у тую кухню з бутэлечкамi, выстойваў чаргу. Чаму ў чарзе амаль не траплялася мужчынаў? Чаму цёмнымi зiмовымi ранкамi ў мароз i снег па кефiр для немаўлят прыходзiлi цёткi i бабулькi? Не ведаю. Але мне ад гэтага было толькi лепш, бо «тату» пускалi без чаргi. З кухнi, пазвоньваючы бутэлькамi, я бег у радзiльню, дзе мая дачка вельмi добра ела i праз месяц стала звычайнай дзяўчынкай, якую мне аддалi ў ружовай капэрце вясёлыя медсёстры.

Cool

Найлепш нашыя стасункi можна пазначыць англiйскiм паняткам «сool». Памiж мной i Ядзяй заўсёды былi прахалода, свежасць, не iснавала напалу i страсцi. Спакой, незамутнёнасць, халадок застаюцца i цяпер. Часам i я, i яна бываем дзёрзкiмi, бессаромнымi, нахабнымi, але i гэта ўкладаецца ў слова «сool». Калi адбываюцца сутыкненнi, дык гэта сутычкi двух круглых рэчаў, двух шароў. Памiж намi няма вуглоў, фактураў, шурпатасцяў. Пасля ўдару мы разлятаемся ў розныя бакi, як два бiльярдныя шары. І астываем хутка — як гарбата на скразняку.

Кручэнне галавой

Спачатку нi я, нi жонка не заўважалi, як Ядзя круцiць галавою. Мы яе кладзём у ложак, а яна заплюшчвае вочы i пачынае матляць галавой то ўправа, то ўлева. Заўважылi — занервавалiся. У каго нi спытаем, нiхто не ведае. Нават дасведчаныя дактары хмыкалi i пацiскалi плячыма. Гэтае кручэнне мы ўбачылi праз тыднi два, як забралi дачку з радзiльнi. Алена здагадалася патэлефанаваць туды i запытацца ў нянек. Тыя i адказалi, смеючыся з нашых страхаў: «Гэта яна сама сябе гушкае, закалыхвае, каб хутчэй заснуць». Сапраўды, хто гэта будзе гушкаць-закалыхваць чужое дзiця ў пластыкавым боксе? Вось яно само i закалыхваецца. А яшчэ гэты бокс прывучыў Ядзю жыць па бальнiчным раскладзе: уночы спаць, есцi ў тэрмiн, не капрызiць. Нам ад гэтага было значна лягчэй. Выспацца ўночы пры малым дзiцяцi — вялiкая раскоша.

Дзiцячы сад

Уладкаваць Ядзю ў дзiцячы сад, як высветлiлася, — вялiкая праблема. Месцаў, бач ты, няма. Загадчыцы гэтага праклятага садка я паабяцаў зрабiць роспiс на калiдорнай сцяне, толькi каб яна знайшла месца. Панамалёўваў я розных пеўняў ды катоў з сабакамi. Тады i месца адшукалася ў кругласутачнай групе. «Паходзiць спачатку «на суткi», а потым перавядзём у звычайную групу». Ядзя адбыла ў тым садку тры днi i захварэла. Прастудзiлi гадаўкi-выхавацелькi маё дзiця. І не толькi прастудзiлi... З садка мы забiралi зусiм iншую дзяўчынку, чым адводзiлi туды. Мурзатую, прапахлую камбiтлушчам i млоснай прэласцю, маўклiвую i злосную. «На сутках» было толькi дзевяць дзяцей: два мурыны, два кiтайцы, армяначка i нашы бязбацькавiчы. Можна было б i даглядзець, здаецца. Але гэта адно здаецца. Таму, вылекаўшы Ядзю, мы ў садок яе не павялi, пакiнулi гадавацца ў бабы Жэнi i дзеда Ванi. Ну а роспiс, пэўна, дажыў да першага рамонту.

Холад

Сяброўка спытала, чаму ў мяне працоўны кабiнет пазавешаны Ядзiнымi фотапартрэтамi. Я сказаў: пiшу пра дачку, фоткi мне дапамагаюць. Вось i слова знайшлося, якое характарызуе нашы адносiны, — «сool». «Гэта ж «халодны»». — Сяброўка нiбыта i пакрыўдзiлася. — «Не «халодны», а «прахалодны»». «Якая рознiца? Вось магу расказаць пра сваю дачку... Самы запамiнальны, самы кранальны для яе эпiзод у стасунках з татам звязаны з цяплом, з шалiкам... Ён павёз яе ў больнiцу на аперацыю. Апендыцыт мусiлi выразаць. Медсястра сказала, каб паабразалi ўсе пазногцi, i дала нажнiцы. Муж разуў дачку, а каб яна не ставiла босыя ногi на халодны цэмент, зняў шалiк i паслаў на падлогу. Холадна было, снежань. Дачка запомнiла татаў цёплы шалiк на ўсё жыццё. А ты — «сool»». — «Правiльна, сool. Каб не халодная падлога, каб не снежань, не бальнiчныя скразнякi, не адчула б твая дачка цеплынi татавага шалiка».

Валасы

Адна з самых яскравых праяў у канфлiкце памiж бацькамi i дзецьмi звязана з валасамi. Калi адно пакаленне носiць доўгiя валасы, дык другое пастрыжэцца «пад нуль». Калi «нулявая» мода стане традыцыйнай, дык наступнiкi расфарбуюцца ва ўсе колеры вясёлкi цi надзенуць парыкi. І так з веку ў век. Ведаючы гэта i памятаючы, як сам гадаваў непаслухмяны кудлаты хаер, чакаў, калi ж Ядзя пачне дэманстраваць сваю дзёрзкасць i непаслухмянасць на галаве. Дачакаўся. Дзесяцiкласнiцай яна была i чырвонай, i сiняй, i зялёнай, i каштанавай, i ў белыя пёры, i з жоўтым вожыкам. Я не абураўся, адно прасiў, каб купляла якасную фарбу i не перапальвала валасы, бо лысая жанчына, як i рэдкавалосая, не зусiм прывабна глядзiцца пасля трыццацi. Мае парады ўспрымалiся кепска, але той цырульна-фрызурны пратэст мы даўно перажылi, i цяпер у дачкi натуральныя цёмна-русыя валасы, якiя аздабляюць твар вялiкiмi кудзерамi.

Пялюшкi

Цяпер, у часы памперсаў з блакiтнымi тэлевiзiйнымi сiкунамi i празрыста-зялёнымi тэлекакамi, развагi пра мыццё, сушэнне i прасаванне мяккiх пялюшак выглядаюць архаiкай. Такi ўжо ў чалавека лёс — бегчы за хутказменлiвай рэчаiснасцю, стамiцца i назаўсёды застацца ў мiнулым. Толькi мне дарагiя ўсе Ядзiны перамытыя мной i Аленаю пялюшкi. Колькi мы iх папаласкалi? Безлiч, сказаў бы я, каб не ведаў Юру Малiноўскага, якi палiчыў усе пялюшкi, перамытыя за сваiм сынам. У яго атрымалася 1700, i амаль столькi ж перамыла ягоная жонка. Ядзiны пялюшкi я не лiчыў. Пэўна, яно i правiльна — не ўсё трэба падлiчваць у нашым свеце. І колькi мы яшчэ перамылi б, перапаласкалi, перапрасавалi, каб толькi Ядзя была здаровая, чыстая i вясёлая? Тут ужо дакладна — безлiч.

Нянавiсць

Падзелы, перабудовы, пераарыентацыi, што адбылiся ў нашым грамадстве за апошнi час, вельмi моцна ўдарылi па маiх анарха-дэмакратычных перакананнях. Адбылося тое праз Ядзю. Яна марыла стаць доктаркаю, паступiць у медыцынскi iнстытут i лячыць людзей. Таму ў школе выбрала больнiцу, каб хадзiць на практыку. Там яе на працягу трох месяцаў прымушалi мыць прыбiральнi, нiбыта iншай працы для медсястры i быць не можа. Ядзя паскардзiлася дырэктарцы школы, а тая, паабяцаўшы дапамагчы, насамрэч затаiла сваю сацыяльную нянавiсць, i падчас агульнашкольнага сходу сказала, што такiя, як Ядзя, калi не хочуць мыць прыбiральнi, хай «валяць» да сваiх багатых бацькоў i ў iх працуюць, i ў iх вучацца, як нажывацца на бедах народа. Ну i якая пасля гэтага дэмакратыя i талерантнасць? Вядома, Ядзя пачала працаваць у мяне, i жадання стаць медыкам у нашай краiне ў яе паменела, а потым i зусiм знiк намер вучыцца на доктарку.

Несупадзеннi

Чым болей думаю пра Ядзю, чым далей пiшу пра яе, тым больш бачу несупадзенняў памiж створаным мною вобразам i рэальнасцю. Мая Ядзя значна меншая за сапраўдную. Так скульптура, зробленая ў натуральную велiчыню, выглядае заўсёды меншай за жывога чалавека. Каб каменная цi бронзавая постаць не была замалай, яе трэба выляпiць на трацiну большай. Жывы заўсёды ў руху, заўсёды змяшчаецца ў прасторы, дыхае, паварочваецца, узаемадзейнiчае з асяроддзем, падпарадкоўваецца яму i ў той самы час падпарадкоўвае яго сабе. Нават адбiтак у люстэрку меншы за таго, хто ў iм адлюстроўваецца. Таму я нiколi не разумеў Нарцыса, закаханага ва ўласны твар на паверхнi вады. Таму напiсаць з натуры партрэт любiмай дачкi, ведаючы наперад пра паразу, цяжка. І ўсё ж...

Адчужанасць

Ядзя прынесла вiдэакасэту «Вяртанне ў пекла». Насамрэч у англiйскiм варыянце фiльм называўся «Сын, якi прапаў». Мы селi глядзець яго пасля вячэры. Жонка, дачка i я глядзiм нейкi трылер з мажным французскiм кiнаакторам, якi даволi няўмела iграе прыватнага дэтэктыва, што намерыўся перамагчы сусветную мафiю педафiлаў. Сюжэт квалаваты. Ну, пераможа ён вычварэнцаў, гандляроў мексiканскiмi дзецьмi. Таму разглядаем Лондан. Стараемся пазнаць гатэлi i вулiцы, дзе здымалi трылер. Гэтымi размовамi перакрываем сцэны гвалту над хлопчыкамi. І я лаўлю сябе на адчуваннi, што Ядзя зусiм дарослая, зусiм не дзiця. І калi ўранку, запаўняючы анкеты на новы пашпарт, я з сумам прапусцiў графу дзецi, дык увечары парадаваўся, што мая малодшая i любая дачка вырасла. Цяпер яна дарослая i чужая... Цi дакладней, не такая блiзкая i залежная, як раней.