Страница 63 из 86
Яршэвіцкія могілкі параслі лесам. А мне яны помняцца адкрытымі вятрам і небу...
Далакопы грэліся каля вогнішча, як інквізітары...
Пахавалі цётку Маньку каля мужа Уладзіміра, які пражыў 51 год і памёр у 1961 годзе...
«Смерць бярэ паравых, а не гадавых...» — сказала старая другой, якая, пасля таго як пахавалі цётку Маньку, выдыхнула: «Я тут самая старая, і наступнай памру я...»
За памінальны стол па наказе цёткі Манькі паклікалі ўсіх аднавяскоўцаў. У Крапіўніках засталося 17 жыхароў...
За 10 месяцаў гэтага года ў Яршэвіцкім сельсавеце памерла 43 чалавекі, а нарадзілася 5...
Цётка Манька за дзядзьку Валодзю выйшла замуж на самым пачатку вайны. Вяселле разагналі немцы з паліцаямі...
Дзядзька Валодзя хораша іграў на цымбалах. «У яго была добрая банда! Ніводнае вяселле ва ўсім наваколлі не абыходзілася без іх музыкі!» — паведаміў мне стары, што сядзеў за памінальным сталом насупраць мяне...
«А я вашу маму ў юнацтве часта праводзіў дамоў з танцаў!» — гледзячы з усмешкай на мяне і на маю сястру Валю, сказаў расчырванелы стары, выпіўшы пару чарак гарэлкі...
У хаце цёткі Манькі ў 60я гады была бібліятэка…
На вуліцы да мяне падышоў сівы мужчына: «Ці пазнаеш мяне?» — «Не...» — адказаў я. «Я ж Сашка Буры! Ты вучыўся ў чацвёртым класе, а я дзясяты закончыў і з Пугачоў пераехаў з бацькамі ў Крапіўнікі...» — абдымаючы мяне, сказаў былы аднавясковец...
«Калі будзеш у Лягезах у дзядзькі Віці, ты ж і да мяне заходзься!» — цалуючы мяне, прашаптала цётка Лёдзя...
Развітваючыся са сваякамі, праслязіўся: «Якія яны ў мяне цудоўныя! І старыя...»
«Пішы вершы, а мы будзем чытаць!» — на развітанне выгукнуў незнаёмы мужык, што стаяў каля Сашкі Бурага, і памахаў мне рукой...
Толькі выязджаючы з Крапіўнікаў, заўважыў, што каля вуліцы, дзе раней былі соткі, стаіць быльнёг, як малады ссохлы лес...
* * *
11.11.2011. У скверы невялічкія кучы апалага лісця, як залатое кратавінне…
Санкі і кроў
11.11.2011. З Сашкам Бурым пасля школы ідзём катацца на санках. Санкі адны і мае, таму я першым з’язджаю з гары. З’язджаю няўдала — стукаюся ў бярозу і разбіваю нос. Убачыўшы кроў, кідаю санкі і бягу няведама куды ў глыб лесу. Снег у лесе стаптаны, але па кроплях крыві Сашка мяне знаходзіць і потым на санках вязе дамоў, як параненага барына…
* * *
12.11.2011. Ужо два тыдні, як забралі бацьку з вёскі. Гляджу, як малое дзіця…
Брат і Міхалок
12.11.2011. Чытаючы пра рокмузыку Васіля Шугалея, чамусьці падумалася, што мой брат Вова яго добра ведаў, бо ў свой час расказваў, што вучыцца ў культасветвучылішчы разам з вельмі арыгінальным хлопцам. Тэлефаную Вову: «Ты з Шугалеем вучыўся?» — «Не!» — адказвае брат. «А з кім?» — «З Сяргеем Міхалком! Ён іграў на баяне. Жылі мы ў інтэрнаце на адным паверсе. Яшчэ студэнтамі ён і я адначасова атрымалі ганаровыя граматы “За ўклад у беларускую культуру”...»
* * *
13.11.2011. Учора, заходзячы ў краму, звярнуў увагу на абвестку: «Патрабуецца грузчык. Зарплата — 3 100 000 рублёў». Сёння, праходзячы міма крамы, яшчэ раз пералічыў нулі ў зарплаце…
Мама і бацька
14.11.2011. Мама, жывучы ў нас, гаварыла мала, але часам вельмі арыгінальна. Бацька гаворыць шмат, але ўсё паўтарае сказанае раней…
* * *
15.11.2011. Дзень карацее, нібыта светлая палонка на рацэ часу зацягваецца чорным лёдам…
* * *
18.11.2011. Колькі алкаголіка ні кармі, ён усё роўна на пляшку глядзіць…
Бацька і падарункі
19.11.2011. «Я зарання падарункі купіў. Хадзіў за хлебам і купіў. У хаце не пакінуў, бо кошка можа з’есці. Занёс на гарышча. Цяпер баюся, што там пацукі падарункі паядуць…» — расказвае бацька. «А якія падарункі купіў?» — пытаюся. «Не помню!» — адказвае бацька і махае рукой.
Ужо тры тыдні…
19.11.2011. Ужо тры тыдні, як наша хата ў вёсцы без бацькоў. Мама жыве ў сястры, бацьку гляджу я. Брат сёння ездзіў у вёску. Каля хаты яго сустрэў наш сабака, а ў хаце — наш кот…
Бацька і лязо
19.11.2011. Галю бацьку. На ягонае пытанне: «Што за лязо?» — адказваю: «Не ведаю…» — «Відаць, калхознае…» — разважае бацька. «Чаму?» — «Бо дзярэ, як калхоз!»
Бацька і стрыжка
20.11.2011. Пастрыг бацьку. Ён упершыню прасіў, каб не чапаў чуб. Чаму? Відаць, бацька ўспомніў, як ён мяне нажніцамі стрыг заўсёды пад качана…
Прыгажуня і жаніхі
22.11.2011. У друку з’явілася інфармацыя, што ў Мазыры за адну дзяўчыну загінулі тры мужчыны. Праўда, загінулі недарэчна. Аднак мне ўзагадалася легенда пра Дзявочую гару, што ў шасці кіламетрах ад маіх Пугачоў. Даўнымдаўно ў нашай мясцовасці жыла прыгажуня і ў яе былі закаханыя тры хлопцы, якія адначасова прапанавалі ёй выйсці замуж. «Выйду за таго, хто хутчэй ускоціць валун на гару!» — сказала прыгажуня. Гара была высокай, а валуны цяжкія, і ў хлопцаў ад натугі разарваліся сэрцы. Пасля гэтага мясцовыя людзі схапілі прыгажуню і на гары закапалі жывой разам з памерлымі жаніхамі, паклаўшы на магілу тры валуны...
Сярод кніг і дзяцей
22.11.2011. У кнігарні «Кнігі і кніжачкі» з Людмілай Рублеўскай і Аксанай Спрынчан прэзентавалі выданні «Мастацкай літаратуры». У школьнікаў было вельмі шмат пытанняў, дзякуючы якім, мы на цэлую гадзіну забыліся, што на вуліцы змрочна і хутка зіма…
Пытанне
25.11.2011. Бацька пасля вёскі ачуняў і цяпер кожны раз, як прыношу яму на кватэру паесці, пытаецца: «Колькі ўжо буду я сядзець у гэтай турме?»
Чужая кроў
25.11.2011. Апошнім часам бацька кожны дзень, калі прыходжу да яго, кажа: «У войску пры размініраванні ўзарваўся снарад і мяне параніла. У госпіталі няруская дахторка заліла ў мяне два літры чужой крыві і ўсю жызь мне сапсавала! Цяпер во мучаюся!»
* * *
26.11.2011. З Пугачоў патэлефанавала цётка Аля. Ад яе даведаўся, што ў мінулую нядзелю Сашка Буры ў Крапіўніках ноччу спаліў сваю хату і перабраўся ў Пугачы. Цяпер ён і Тонік Руткевіч, нідзе не працуючы, жывуць, як прымакі, у Зіны Амельяніхі, якой ужо 71 год…
* * *
27.11.2011. На вуліцы змрочна, як на закінутых могілках…
* * *
28.11.2011. Іду да бацькі і радуюся, што іду да бацькі, з якім можна пагаварыць і пажартаваць…
Сто грамаў і паўлітра
29.11.2011. Дзень прайшоў у дзелавых сустрэчах. Стаміўся ад рознай інфармацыі. З усяго найбольш запомнілася, што ў рукапісе апавядання (перададзена нам у выдавецтва) у студэнцкім перакладзе з нямецкай мовы была недакладнасць — сто грамаў гарэлкі, якія выпіў мужчына, было перакладзена на беларускую мову як паўлітра…
Бацька і карова
30.11.2011. Сёння, калі прыйшоў да бацькі на кватэру, адразу з парога пачуў: «Едзь у вёску! Там карова ацялілася! Забяры цялё, а то яго немцы зарэжуць!» — «Добра!» — адказаў я, памятаючы, што ўжо два гады ў нас сваёй каровы няма…
СНЕЖАНЬ