Заўтра была адліга-4

У дванаццаць гадзін быў каля ратушы, дзе ўдзельнічаў у рэспубліканскай акцыі «Беларусь, я цябе люблю». Напачатку ўвесь пляц быў запоўнены людзьмі. Потым з-за холаду слухачы паціху пачалі разыходзіцца, але і пачалі прыходзіць новыя. Прачытаў два вершы, прысвечаныя Мулявіну і Караткевічу.

Вечарам на кніжнай выставе вёў імпрэзу «Сямейнае чытанне: чытаем класікаў беларускай літаратуры». Усё было хораша. Мне найбольш спадабалася паэтычна-музычнае выступленне паэта Змітра Арцюха і скрыпачкі Юліі Лебядзенкі, якая прыехала на канікулы з Вены, дзе вучыцца. Вялікі дзякуй ім, што не адмовіліся выступіць, бо пасля выступлення на іншай прэзентацыі яны ўжо ішлі дахаты, а я іх перахапіў на самым выхадзе з выставачнага павільёна.

Каля стэнда выдавецтва гістарычнай кнігі «Янушкевіч» Людміла Рублеўская раздавала аўтографы на «Авантюры Прантиша Вырвича, школяра и шпика» ў перакладзе Паўла Ляхновіча. Час ад часу ад стэнда «Мастацкай літаратуры» мне даводзілася вадзіць да Людмілы чытачоў з кнігамі, што выйшлі ў нас і ў «Звяздзе»...

Шкадую, што не прысутнічаў на прэзентацыі кнігі Ксеніі Шталянковай «Адваротны бок люстра».

***

13.02.2016. Мінулай ноччу снілася вёска. Я прыехаў ранкам з Мінска. Іду да роднай хаты, а мне насустрач сунецца Сяргей Вераціла. Павіталіся. Сяргей кажа: «Я там жыў у цябе цэлы тыдзень! Дзякую! Толькі нешта там у хляве ў цябе смярдзіць». — «Відаць, свіння здохла!» — кажу я. Сяргей пагаджаецца і раіць яе закапаць, каб не смярдзела.

***

13.02.2016. Некаторыя наведвальнікі кніжнай выставы, а таксама сёй-той з пісьменнікаў фатаграфуюцца з кардонным Баракам Абамам. Я кардонных, як і гумовых, не люблю.

***

14.02.2016. Апошні дзень кніжнай выставы, але не кніжнага свету.

Сёння не спяшаўся да выдавецкага стэнда, але ўсё роўна прыехаў а палове

адзінаццатай. Людзей мала. Ходзяць сярод кніг, як сярод цэглы, з якой будуюцца душы.

Урэшце змог цалкам абысці ўсе сцежкі-дарожкі выставы. Нічога незвычайнага няма, акрамя кардоннага Абамы.

Удзельнікі выставы стомленыя ад шуму-тлуму, але ўсміхаюцца, як і належыць культурным людзям. Многія наведвальнікі, як шукальнікі скарбаў, апантаныя да слепаты ў сваіх пошуках.

Сёння на галоўнай сцэне была прэзентацыя толькі кніжак Тамары Лісіцкай. Нехта праходзіў міма, нехта спыняўся. Пыталіся: «Што за актрыса?» Тлумачыў. Нехта спыняўся, нехта ішоў далей.

Першай кнігай нашага выдавецтва, якую набылі на выставе, быў фаліянт «Владимир Мулявин. “Сэрцам і думамі”». Хто купіў — не ведаю, бо быў заняты сустрэчай ганаровых гасцей прэзентацыі гэтага выдання. Апошняй кнігай, набытай у нас, стаў том з серыі «ЖЗЛБ» пра Кузьму Чорнага. Яго займеў Міхась Скобла. Якраз была ўкладальніца кнігі Галіна Шаблінская, якая і дала пакупніку свой першы аўтограф на гэтым выданні. Тут жа каля выдавецкага стэнда пры сведках дамовіліся з Галінай Васільеўнай на новую працу. Думаю, што яна яе асіліць, і ўсе мы займеем цікавую і патрэбную кнігу. Якую? Сакрэт! Няхай зробіць!

За пяць дзён выставы заўважыў, што маю кнігу «Заўтра была адліга» купляюць ахвотней за «Пугачоўскага цырульніка», нягледзячы на тое, што яна даражэйшая ў два разы.

Крыху сумна, што кніжная выстава закончылася. І добра, што закончылася, бо чытачы не паспелі абрыдзець выдаўцам і пісьменнікам.

Сёння дзень закаханых. Сёй-той купляў сваім каханым кнігі, таму верыцца, што і далей кніга застанецца лепшым падарункам.

***

14.02.2016. Вярнуўшыся дахаты пасля закрыцця кніжнай выставы і адпачыўшы крыху, з Людмілай пайшлі на V Міжнародны паэтычны фестываль «Вершы на асфальце» памяці Міхася Стральцова, каб паслухаць выступленне Антона Рудака з гуртом Рамана Абрамчука і падтрымаць Георгія Барташа. Прыйшлі раней, таму трапілі яшчэ і на выступленні Віктара Лупасіна і Віктара Жыбуля. Тое, што яны робяць, моладзі падабаецца. Старым не вельмі. Я не моладзь, але мне яшчэ далёка да старых.

Паэтычна-музычна-песенная кампазіцыя Рудака і Абрамчука сабрала поўную залу людзей. Стала душна і горача. Давялося зняць пінжак. Праўда, праз некалькі хвілін я змог забыцца на тое, што пяць дзён адпрацаваў на кніжнай выставе і што на вуліцы незразумелае надвор’е, ад якога няма настрою радавацца жыццю.

Паэтычны слэм пачаўся на паўгадзіны пазней запланаванага. Паглядзеўшы на гадзіннік, я вырашыў, што з Людмілай падтрымаем воплескамі Георгія Барташа і пойдзем, бо заўтра ж на працу. І тут са сцэны сышоў Андрэй Хадановіч з прапановай да прысутных пабыць суддзямі слэмераў. Ніхто сам не захацеў папрацаваць, і Андрэй, раздаўшы некалькім дзяўчатам таблічкі з адзнакамі, сказаў: «У нашай зале прысутнічае культавы паэт, наш класік Віктар Шніп. Я думаю, што ён будзе справядлівым суддзёй. Толькі астатнія не арыентуйцеся на яго адзнакі!» Ад пачэснай працы я не адмовіўся. У мяне ўжо быў судзейскі досвед з самых першых слэмаў, якія праходзілі ў Музеі Янкі Купалы, дзе мы разам з Андрэем Хадановічам, Пятром Васючэнкам, Людмілай Рублеўскай, Адамам Глобусам і Алесем Камоцкім сядзелі ў журы.

Некалькім паэтам я адзнакі занізіў з-за непрыстойных слоў у творах, а так, здаецца, быў справядлівым. Міхась Булавацкі з Магілёва быў вельмі строгім і паставіў выступоўцам пару двоек. І ўсё ж, калі Кастусь Жыбуль (яму гадоў дзесяць) па-за конкурсам чытаў вершы, якія былі напісаныя ў час слэму, Міхась Пятровіч найбольш эмацыйна і адабральна рэагаваў на ягоныя творы. Думаю, калі б Кастусь быў удзельнікам слэму, ён не толькі б трапіў у фінал, а мог бы і перамагчы.

Ганаровае чацвёртае месца занялі прадстаўнікі каманды «Рухавіка» Алесь Снег, Аліса Мініна, Рыгор Шыбека. Трэцяе месца падзялілі Наста Кудасава і Сяргей Прылуцкі, на другім — Дайва Чапаўскайтэ з Літвы. Пераможцай стала Алена Сцепаненка з Украіны.

Пасля заканчэння паэтычнага слэму з прыемнасцю пазнаёміўся з паэткай Анхелай Эспіноса, якая хораша выступіла ў ліку самых першых. А першымі выступаць найцяжэй, бо сябрам журы яшчэ няма з кім іх параўноўваць. Запомніўся верш Анхелы пра Хрыста.

Дамоў з Людмілай вярнуліся амаль а дванаццатай гадзіне. Задаволеныя, нібыта мы перамаглі ў паэтычным слэме.

***

15.02.2016. Сёння чатыры гады, як мая мама пайшла ў лепшы свет. Перад працай я наведаў Кафедральны сабор. Заказаў памінальную малітву. Купіў грамнічных свечак. Зайшоў у царкоўны бабінец і паставіў памінальную свечку. Якраз там быў святар, які даваў усім пацалаваць крыж. Даў і мне. Я пацалаваў і пачуў: «Бласлаўляю!» Адразу ж ува мне нешта (відаць, душа) страпянулася, мне стала светла і лёгка, а на вачах ад радаснага пачуцця з’явіліся слёзы.

***

16.02.2016. З гімназіі № 8 прыходзілі да мяне на працу гімназісткі (11 клас з філалагічным ухілам) Паліна, Юля і Дзіяна. Бралі інтэрв’ю для гімназічнага блога. На пытанне «Чаму выбралі мяне?» пачуў: «Нам падабаецца тое, што вы пішаце». Мяркуючы па пытаннях, дзяўчаты, збіраючыся да мяне, добра падрыхтаваліся (пачыталі мае кнігі, паглядзелі матэрыялы пра мяне ў інтэрнэце). Я ім распавёў, як у пяць гадоў бамбіў амерыканцаў, а потым прыдумаў на суседку верш, за які мне цётка выдала ганарар крапівой. Распавёў і пра тое, як у дванаццаць гадоў са сваімі вершамі хадзіў да Янкі Купалы ў Вязынку, а зімой у гэтым жа ўзросце закахаўся ў Снягурку, якую пабачыў па тэлевізары. Былі і пытанні пра сучасную літаратуру. Падмацоўваючы адказ на пытанне, што варта пачытаць, я назваў шэраг імён і падарыў дзяўчатам кніжку Людмілы Рублеўскай «Авантуры Пранціша Вырвіча, шкаляра і шпега». З гімназісткамі размаўляў амаль гадзіну. На развітанне падпісаў кніжку «Страла кахання, любові крыж», якую дзяўчаты захапілі з сабой з гімназічнай бібліятэкі, і падарыў кожнай «Пугачоўскага цырульніка». І ўжо, калі мае госці былі на парозе, пацікавіўся: «Можа, самі пішаце вершы?» — «Не!» — пачуў дружны адказ. «Я болей люблю чытаць вершы!» — сказала Юля і працытавала некалькі маіх радкоў. Я расчуліўся і падарыў дзяўчыне кнігу «Першы папяровы снег».

***

17.02.2016. Пасля пяці дзён кніжнай выставы месяц у небе, як кніжка ў форме месяца.