Напярэймы жаданьням

1943

Былое трупам мусіць пасьці

Я дружбы з радасьцяй ня меў:

туга была заўсёды госьцяй.

І голас звонкі мой нямеў,

бы думы сьцятай маладосьці.

І маладосьці ня было,

не давялося ў горы высьпець;

яна сівым упала тлом

пад енк вятроў на дзікай высьпе...

На высьпе цела маё тнуў

імжою золкай час дрыготкі.

Успамінаў я даўніну,

жыцьцё бацькоў і думы продкаў.

Шчымела сэрца. І штодня,

каб гора крыўдай перагрызьці,

імкнуўся боль душы уняць

красою восеньскага лісьця.

Інакшых лекаў анідзе

знайсьці ні я ня мог, ні маці,

і гурт радні мае радзеў,

і чэзла спадчына — багацьце.

Няраз братоў сваіх, сясьцёр

на раду ў хату, помню, клікаў,

ды ня прыйшлі: іх сьлед расьцёр

варожы лад хадою шпікаў.

І сьлёзы буйныя плылі

і срэбрам падалі на рукі.

Калі, пытаўся я, калі

цярпеў хто дзе такія мукі?

Навокал — сьціша. Ні душы.

І толькі дзесьці ля дарогі

глухую цемру варушыў

вар’яцтвам выкліканы рогат...

Хто сам такога не адчуў,

ня вызнаў смаку сьлёз пякучых,

заўсёды будзе у ваччу

яго салодкім боль разлучын.

І сяньня ён у цёплы кут

паўзе ня першы раз, ня пяты,

каб не павіснуць на суку

ад чорных рук займанца, ката.

Мне сьцежкі ў цяжкай барацьбе

расчыніць лучнасьць наша насьцеж.

Былое, больш каб ня гібець,

кажу я, трупам мусіць пасьці.

1943

Плача кроплямі золата дзень

1

Сінь дзівосная неба, рассып

срэбра зораў на травы ў поўні:

сонца выпіла кроплі расы

прагавітымі вуснамі поўдню.

Вяне, валіцца куст асакі,

млеюць нема садоў маіх ліпы,

іхны шэлест у пале такім

вецер подыхам высьмяглым выпіў.

І ня радуюць сьцежкі вачэй,

і ня цешаць, і дум не вяселяць.

Сумам русыя косы пячэ

кашміровая засень аселіц.

Сьлед на жорасьце чэрствых сьцяжын

абвуглелаю выдаўся плямай.

Неўтаймованы б’ецца, дрыжыць

у палёх гневам здушаны лямант.

2

Плача кроплямі золата дзень —

хараство абняслаўленай сіні...

Мне здалося: шукаць нас вядзе

лёс ратунку на горкай асіне.

Маці родная, сёстры, браты,

не змаўкае наструнены голас:

пераймаю і лямант, і плач залаты

на абтоку сьцьвярдзеласьці голай...

Боль нясьцерпны працяў да касьцей

маё цела на змроку употай;

мае песьні на першай вярсьце

сівер раніць калючкамі дроту...

Мо’ скарыцца? Замоўкнуць мо’?

Не!

Не замоўкне душы мае песьня:

узьляціць у блакіт, няжывога скране

і заплача ля бацькаўскіх весьніц.

Прытулюся і я ля разбураных сьцен,

ля курганаў укленчу, схілюся

і мацней запяю,

каб на кожнай вярсьце

чутны голас быў мой Беларусі.

Жнівень 1943

Над сьлядамі шляхоў аджытых

Рассыпайся драбнюткім макам,

ды ня высячэш з муру сьлязы ты...

Золак кроплямі золата плакаў

над сьлядамі шляхоў аджытых.

І як сонца вільготнае потым

усьміхнулася раніцы млява,

акрапіўся халодным потам

неба сьцежак пясок смуглявы.

Пасінелі іскрыстыя росы

у валозе ад церпкай смагі,

нібы поглядам кінуў косым

невядомы дагэтуль магік