Страница 64 из 104
- Ярашаў сын.
- Антона Кузьмiча? О-о!
- Нiшто сабе!
- Цэлiш правiльна!
Маша засмяялася. Яна, напэўна, зарагатала б, каб ведала, што адбылося на заводзе.
Славiк з'явiўся на працу такi шчаслiвы, нiбы за ноч ён засвоiў усе таямнiцы зборкi i заняў месца брыгадзiра цi нават начальнiка цэха. Да гудка частаваў хлопцаў "Казбекам".
- Ого! Цi не атрымаў ты спадчыну? - пажартаваў Косця.
Славiк кiнуў Тарасу мiж iншым:
- Табе прывет.
- Ад каго?
- Адгадай.
- Што мне гадаць!
- Ад Машы.
- Ад той?
- Ад той.
- Дзе ты яе бачыў?
- Сустрэў на вулiцы. Яна пыталася пра цябе.
Ён не схлусiў. Маша сапраўды пыталася ў яго пра Тараса.
Косця адразу ж, як толькi адышлi ўбок, накiнуўся на свайго брыгадзiра:
- Ну што, не казаў я табе? А ты - вось. - Ён моцна i злосна стукнуў сябе кулаком у лоб. - Я ж бачыў, што яна не зводзiла з цябе вачэй. Дагэтуль не сустрэцца! Аблавух! А яшчэ ў армii служыў. Памрэш ты халасцяком.
Тарас не крыўдзiўся i не адбiваўся. Ён думаў пра Машу. Яму вельмi хацелася сустрэцца. Але як гэта зрабiць?
- Ведаеш што? - не адставаў мiж тым Косця. - Я аддаю табе свой бiлет на сённяшнi канцэрт. Запрасi яе.
- Як?
- У дваццатым стагоддзi iснуе тэлефон, майстар. Калi ты баiшся, я пазваню ад твайго iмя.
Рэдка калi Тарас адрываўся ад работы. А то раптам знiк да абеду на добрыя паўгадзiны.
У яго, як у намеснiка сакратара, быў другi ключ ад пакоя камiтэта камсамола. Падпiльнаваўшы, калi сакратар пайшоў на чарговую нараду ў райком, ён нырнуў у пакой. Можа, дзесяць разоў падымаў тэлефонную слухаўку i клаў назад, часам набраўшы тры лiчбы з чатырох. Па-першае, баяўся наскочыць на бацьку. Кнiжка i даведачная станцыя паведамлялi той жа нумар, па якiм ён званiў Ярашу. Урэшце адважыўся, вырашыўшы, што калi нават слухаўку возьме i бацька, то ён усё адно папросiць паклiкаць Машу. Што тут такое? Бацька - гэта нават лепш, бо ён, на жаль, не ведае прозвiшча дзяўчыны.
Адгукнуўся жаночы голас.
- Паклiчце, калi ласка, аперацыйную сястру Машу.
- Лiтвiн? Яна на аперацыi.
Так, так, гэта яна Лiтвiн, ён бачыў гэтае прозвiшча ў Ярашавых паперах апiсаннях аперацый.
Другi раз ён званiў смялей, чамусьцi ўпэўнены, што яе не паклiчуць. Трэцi раз, пасля абеду, зусiм смела. Але калi пачуў i пазнаў яе голас, то спалохаўся, пачаў заiкацца.
З'явiўся ў цэх як удачлiвы змоўшчык. Прашаптаў аднаму Косцю:
- Запрасiў.
- Згадзiлася?
- Ага.
- А што, не казаў я табе? Заяц! Будзеш тыдзень паiць мяне пiвам.
Але самае смешнае, што Косцю не прыйшлося ахвяраваць у iмя дружбы сваiм бiлетам. Ад канцэрта адмовiўся Славiк. У канцы змены ён з посным выразам твару сказаў:
- Нешта мацi званiла, прасiла прыехаць на дачу. Хлопцы, хто прадасць мой бiлет?
- Дай мне, - падскочыў Косця. - Да мяне сястра прыехала. Сама ў калгасным хоры спявае.
У хлопцаў былi дарагiя месцы, у другiм радзе. Апрануты яны, як дыпламаты: у новых гарнiтурах. Косця i Генрых нават у чорных, па апошняй модзе, у Генрыха i гальштук - бабачка; блiшчалi манжэты накрухмаленых сарочак, зiхацелi дарагiя запанкi. Iшлi па зале ўсе разам. Яна сярод iх - як вогненная кветка. Менш бачыла вачамi, больш адчувала аголенымi рукамi, шыяй, патылiцай, спiною, што яе працiнаюць позiркамi, разглядаюць усе: мужчыны - з захапленнем, з цiкавасцю, жанчыны - з рэўнасцю, асуджэннем, скептыцызмам, пагардай. Гiпноз соцень вачэй моцна i незвычайна хваляваў: радаваў i страшыў.
Добрая палавiна залы - музыкальная публiка, яны калi не былi знаёмы памiж сабой, то помнiлi адзiн аднаго па сустрэчах на канцэртах, у тэатры. Натуральна, што iх зацiкавiла група добра апранутых маладых людзей, якiя прабiраюцца да пярэднiх радоў.
- Хто? Адкуль? - пыталiся шэптам сусед у суседа.
- Ды гэта з кiнагрупы, што фiльм на рацэ здымаюць, - адказаў адзiн з тых, што ведаюць усё на свеце.
- Актрыса?
- Як прозвiшча?
Маша пачула гэта. I Косця, якi iшоў побач, пачуў. Дакрануўся да яе рукi:
- Чулi?
Маша нервова засмяялася. Ёй зрабiлася яшчэ больш весела ад таго, што яе прымаюць за кiнаактрысу. Але чамусьцi боязна, быццам перад адказным экзаменам. Яна так навучылася трымацца сярод людзей, самых розных! I ў тэатры - хiба ўпершыню! А вось жа хвалюецца. Чаму?
Перад канцэртам яна з хваляваннем, першы раз у жыццi, iшла ў лепшую цырульню горада, каб зрабiць прычоску. I нечакана для самой сябе выявiла такую патрабавальнасць, што малодшая майстрыца мусiла перадаць яе старшай, а тая пакрыўджана сказала:
- Ляцiце, мiлая, у Маскву рабiць сваю прычоску, калi вам не падабаецца ў нас.
Толькi сеўшы ў крэсла памiж Тарасам i жонкай Лапацiна, схаваўшы плечы i рукi, Маша супакоiлася.
Адкрылася заслона. Ва ўсiм белым, як лебедзi, стаялi праз усю сцэну паўсагнутай шарэнгай спявачкi. Над iмi ўзвышалiся ў два ярусы спевакi, у нацыянальных кашулях, у чорных сурдутах.
З-за кулiс выйшаў стары. Сiвыя валасы, сiвая, прыгожая, на клiн, бародка, высакароднае iнтэлiгентнае аблiчча i зусiм маладая пастава каранастага цела, зацягнутага ў чорны фрак i белы камiзэль. Iшоў ён лёгка, ступаў мякка. Пакланiўся зале. Яму горача запляскалi.
Маша падумала, што сам выгляд гэтага чалавека абяцае штосьцi харошае, прыгожае.
Ён павярнуўся да хору. Падняў дзве рукi, i на нейкi мiг усё замерла. Ён лёгка павёў правай рукой - i палiлася песня.
Машы нават спачатку здалося, што спявае не хор, што спяваюць недзе там, за сцэнай, на вулiцы, у полi. Яна ўпершыню чула капэлу - спеў без музычнага суправаджэння. Калi песня нарасла, наблiзiлася i было бачна, што спяваюць усе харысты, Маша слухала заварожаная, але не бяздумная. Думкi ляцелi, як iскры: то па адной, то роем, згасалi адны, успыхвалi другiя. То вясёлыя - яна ўспомнiла Славiка. То сумныя - i яна не бачыла сцэны, хору, а праз затуманены зрок убачыла мацi: вось яна, вярнуўшыся з калгаснага поля, гне спiну на сваiм гародзе. Бясконца ў працы! На нейкi момант дзяўчыне стала сорамна, што яна заплацiла гэтулькi за сваю шыкоўную прычоску. Мацi жахнулася б, каб даведалася, што яна столькi плацiць за такую непатрэбшчыну. Якая панi! "Рыжоцце такое!"
"Заўтра я пашлю вам грошы, слаўныя мае, - звярталася яна да мацi i малодшых сястры i брата. - Не крыўдуйце на мяне. Я добрая. Я люблю вас".
Потым падумала, што яна разумее рухi гэтага дзiвоснага чалавека на сцэне. Яны - як у Яраша. Такiя дакладныя. Адзiн няправiльны рух, адна памылка, i смерць: там - чалавеку, тут - песнi.
- Бачылi, якi чарадзей? - нахiлiўся да яе Тарас.
- А? Але, - яна ўдзячна паклала сваю руку на яго.
Яна тут жа, з новай песняй, забылася на гэта. А ён баяўся паварушыцца. Ён нiчога не чуў i нiчога не бачыў, толькi адчуваў яе халаднаватую руку.
На перапынак яна выйшла трохi як бы засмучаная - задумлiвая, маўклiвая. Хлопцы, яе спадарожнiкi, круцiлiся вакол i рознымi спосабамi памагалi Тарасу развесялiць яе. Ажно Вера прыраўнавала свайго Лапацiна i адцягнула ўбок.
У буфеце яны частавалi яе шампанскiм, лепшым марожаным i самымi дарагiмi цукеркамi.
З нейкай прычыны яна спытала:
- Гэта ўся ваша брыгада, Тарас?
- Не. Яшчэ Славiк.
- Якi Славiк? Той? - вельмi здзiвiлася яна. - Ён хiба ў вас?
- Мы ўзялi яго вучнем. Хочам зрабiць чалавекам, - адказаў Ходас.
- А дзе ён цяпер?
- Нешта мацi пазванiла. Паехаў на дачу.
Маша незнарок пралiла на стол шампанскае i зарагатала. Яны не ведалi, чаму яна смяецца, i таксама смяялiся. На iх звярталi ўвагу.
20
Гукан амаль спалохаўся, калi сакратарка паведамiла, што да яго хочуць зайсцi Яраш i Шыковiч. Хутка падняўся з крэсла, перабiраючы паперы, як бы шукаючы самую патрэбную.
- Скажы, што я заняты.
Гэта была праўда: пiльныя справы, нарады падганялi ў той дзень адна адну. Але ён тут жа сцямiў, што не прыняць Яраша, дэпутата гарсавета, старшыню камiсii, i Шыковiча, таксама дэпутата, было б больш чым неразумна. Можна адкласцi размову, калi яна ў iх доўгая, але не пусцiць у кабiнет...