Птушкі на цернях

— Ну, што здарылася? — стомлена папыталася яна.

— Мяне вырвала на сястру Агату.

— О, госпадзі! — сказала Фія і схапілася за паясніцу.

— I яшчэ мяне палкай білі, — прашаптала Мэгі, у вачах у яе стаялі непралітыя яшчэ слёзы.

— Вясёленькая гісторыя, што і казаць. — Фія ўхапіла кошык і пахісталася, шукаючы раўнавагі. — Я, Мэгі, розуму не дабяру, што рабіць з табою. Вось прыйдзе тата, пабачым, што ён скажа. — I пайшла праз двор, туды, дзе пагойдвалася ўжо на вяроўках палавіна памытай бялізны.

Мэгі паныла пацёрла далонямі твар, уставіла вочы ў спіну маці, тады паднялася з ганка і паплялася па сцежцы да кузні.

Дзяўчынка паявілася на парозе, калі Фрэнк заводзіў у стойла толькі што падкаваную гнядую кабылу містэра Робертсана. Ён азірнуўся і ўбачыў сястрычку, і на яго адразу нахлынулі страшныя ўспаміны пра яго ўласныя пакуты ў школе манашак. Мэгі была яшчэ такая маленькая, такая па-дзіцячы пухлявенькая, чыстая душой і мілая, але агеньчык у яе вачах груба загасілі, і ў іх затаілася такая туга, што ў той момант Фрэнк быў гатовы забіць манашку Агату. Забіць яе, насмерць, узяць пад двайны падбародак і прыдушыць... Інструмент грымнуўся на дол, з голых плячэй зляцеў фартух; Фрэнк кінуўся да Мэгі.

— Што з табой, сястрычка? — спытаўся ён і нізка нахіліўся тварам да яе твару. Ад Мэгі прыкра тхнула рвотай, але ён перасіліў сябе і не адвярнуўся.

— Ох, Фрэ... Фрэ... Фрэнк! — усхліпнула Мэгі. Тварык яе перакрывіўся, з вачэй, як прарваўшы гаць, хлынулі слёзы. Яна абхапіла Фрэнка за шыю, прыціснулася да яго і неяк дзіўна зарыдала — бязгучна, тужліва, як плакалі ўсе дзеці Кліры, ледзь толькі развітваліся з маленствам. На гэтую тугу цяжка глядзець, але яе нельга суняць ні ласкавым словам, ні пацалункам.

Калі Мэгі заціхла, Фрэнк узяў яе на рукі і панёс на кучу духмянага сена каля Робертсанавай гнядой кабылы, і яны сядзелі ўдваіх, адарваныя ад усяго свету, а кабыліны губы падбіралі сена па краях імправізаванай канапы. Мэгі прытуліла галоўку да голых, такіх гладкіх грудзей Фрэнка, і завіткі яе валасоў трапяталіся, калі, дзьмучы ў сена, гнядая моцна фыркала ад задавальнення.

— Чаму яна набіла нас усіх, Фрэнк? — запыталася Мэгі. — Я ж сказала ёй, што ўсё праз мяне.

Фрэнк ужо не адчуваў паху — звыкся; ён выставіў руку і безуважна пагладзіў наздраватую храпу кабылы, а калі яна стала залішне цікаўнай, адштурхнуў убок.

— Мы, Мэгі, людзі бедныя — у гэтым уся прычына. Манашкі заўсёды ненавідзелі бедных вучняў. Яшчэ некалькі дзён паходзіш у гэту паганую, затхлую школу і ўбачыш, што сястра Эг прыдзіраецца не толькі да нас, Кліры, а і да Маршалаў і Макдональдаў таксама. Усе мы беднякі. А былі б багацеі і прыязджалі ў школу ў экіпажах, як О’Брайаны, дык усе гэтыя манашкі на задніх лапках вакол нас бегалі б. Але мы не можам падносіць царкве розныя арганы і пазалочаныя рызы альбо новенькія каляскі з коньмі гэтым святым сёстрам. Мы ж для іх ніхто. Што хочуць, могуць з намі рабіць.

Помню, адзін раз сястра Эг так узлавалася на мяне, што на ўсё горла крычала: «Ну заплач, усімі святымі прашу! Падай голас, Фрэнсіс Кліры! Войкні хоць разок, зрабі мне такую ласку, і я не буду больш цябе так моцна і так часта біць!»

Вось табе і яшчэ адна прычына, чаму яна нас ненавідзіць, — тут ужо мы Маршалам і Макдональдам нос уцерлі. Яна ніяк не можа прымусіць каго-небудзь з Кліры заплакаць. Думала, мы чаравікі будзем ёй лізаць. А я нашым сказаў, што зраблю з любым Кліры, калі ён хоць раз віскне, як яго б’юць, ты і сама запомні гэта, Мэгі. Як бы моцна яна цябе ні біла, ты і піснуць не смей. Сёння ты плакала?

— He, Фрэнк, — пазяхнуўшы, адказала Мэгі, павекі яе стуліліся, і вялікі палец пачаў тыцкацца па шчацэ, шукаючы рота.

Фрэнк апусціў сястру на сена і, усміхаючыся і мурлычучы сабе пад нос нейкую песеньку, зноў узяўся за молат,

Мэгі яшчэ спала, калі ў кузню ўвайшоў Пэдзі. Шыракаполы капялюш быў насунуты на самыя вочы, рукі па локаць у брудзе — сёння ён чысціў хлявы на малочнай ферме ў містэра Джармена. Ён азірнуў сына, які каваў калёсную вось, — вакол галавы Фрэнка віхрам кружыліся іскры, потым перавёў позірк на кучу сена, дзе скруцілася ў клубочак дачка, а Робертсанава гнядая звесіла пысу над самым яе тварам.

— Так і ведаў, што яна тут, — сказаў Пэдзі, адкінуў бізун і павёў свайго старога дэраша ў дальні канец свірна, дзе была стайня.

Фрэнк коратка кіўнуў і ўзняў на бацьку змрочны погляд, поўны няўпэўненасці і сумнення, які заўсёды так раздражняў Пэдзі, і зноў пачаў біць молатам па распаленай дабяла восі; яго голыя бакі блішчалі ад поту.

Пэдзі рассядлаў каня, завёў у стойла, наліў у адно з гнёздаў кармушкі вады, перамяшаў авёс з вотруб’ем і крыху разбавіў вадой. Конь удзячна запырхаў, сочачы, як яго гаспадар вывальвае корм у яслі, і праводзіў яго вачамі, калі, сцягваючы на хаду кашулю, Пэдзі пайшоў да вялікага карыта, што стаяла за дзвярыма кузні. Пэдзі памыў да плячэй рукі, твар, да пояса тулава, намачыўшы валасы і свае верхавыя брыджы. Насуха выціраючыся старым мяшком, ён пытальна глянуў на сына:

— Мама сказала мне, што Мэгі з ганьбай прагналі са школы. Ты ведаеш добра, што здарылася?

Фрэнк паклаў астылую вось.

— Бедная дурніца званітавала на сястру Агату, усю яе заліла.

Адразу сагнаўшы з твару шырокую ўхмылку, Пэдзі ўтаропіў вочы на дальнюю сцяну кузні, праз момант перамог сябе і глянуў на Мэгі.

— Няўжо гэтак расхвалявалася ад таго, што пайшла ў школу?

— He ведаю. Раніцай, перад самым адыходам, яе знудзіла, і праз гэта ўсе затрымаліся і спазніліся да званка. Усім далі па шэсць удараў, і Мэгі вельмі расстроілася, бо лічыла, што яна адна павінна панесці кару. Пасля снедання сястра Эг зноў накінулася на яе, і наша Мэгі вывернула на чысценькае чорнае манаскае ўбранне ўвесь хлеб з джэмам, што з’ела.

— А далей што?

— Сястра Эг добра адлупцавала яе і прагнала дамоў.

— Ну, думаю, Мэгі атрымала сваё, і годзе. Вельмі паважаю я гэтых манашак, і наогул не нам ставіць пад сумненне іхнія ўчынкі, хаця, праўду кажучы, яны нешта вельмі ўжо часта хапаюцца за палку. Вядома, ім даводзіцца ўбіваць тыя тры навукі ў нашы тупыя ірландскія галовы, але ўсё ж такі сёння ў нашай малой быў першы дзень у школе.

Фрэнк здзіўлена пазіраў на бацьку. Яшчэ ніколі Пэдзі не гаварыў са старэйшым сынам як мужчына з мужчынам. Раптоўнае ўзрушэнне выцесніла з душы Фрэнка вечную крыўду — ён зразумеў, што хоць Пэдзі перад усімі выхваляецца сваімі сынамі, дачку ён любіць больш, чым сыноў. У Фрэнку варухнулася цёплае пачуццё да бацькі, і юнак усміхнуўся яму без ранейшага недаверу.

— Яна ў нас дзяўчынка проста шык, праўда? — сказаў ён.

Пэдзі рассеяна кіўнуў галавой, не зводзячы позірку з Мэгі. Гнядая гучна ўздыхнула, пляснула губамі; Мэгі варухнулася, перавярнулася на спіну і расплюшчыла вочы.

Убачыўшы побач з братам бацьку, з перапуду збляднела і паспешліва села.

— Ну што, Мэгі, дачушка, цяжкаваты быў у цябе дзянёк, праўда? — Пэдзі падышоў бліжэй, падняў яе з сена і моцна сапнуў, калі на яго непрыемна патыхнула. Але толькі паціснуў плячыма і моцна прытуліў дачку да сябе.

— Мяне адлупілі, татачка, — прызналася яна.

— Што ж, наколькі я ведаю сястру Агату, гэта не апошні раз, — засмяяўся Пэдзі і пасадзіў Мэгі сабе на плячо. — Давай лепш паглядзім, ці засталася ў мамы ў катле гарачая вада — памыць цябе трэба. Ад цябе пахне горш, чым у кароўніку ў Джармена.

Фрэнк падышоў да дзвярэй і з парога сачыў позіркам за дзвюма вогненна-рыжымі галовамі, якія то знікалі, то выплывалі над узгорыстай сцежкай, потым азірнуўся і сустрэў рахманы позірк гнядой кабылы.

— Гайда, старэча, я паганю цябе дамоў, — сказаў ён, знімаючы з кручка аброць.

Прыступ рвоты абярнуўся для Мэгі шчасцем. Сястра Агата не пераставала біць яе дубцом, толькі пабойвалася ўжо яе і блізка не падыходзіла, ад чаго ўдары трацілі сілу і трапнасць. Смуглянка, што сядзела з Мэгі за адной партай, была малодшая дачка італьянца — гаспадара і распарадчыка ярка-сіняга кафэ ў Вэгайне. Яе звалі Тэрэза Анунцыо, і была яна роўна настолькі тупаватая, каб залішне не прыцягваць увагі сястры Агаты, ды не такая ўжо тупіца, каб стаць аб’ектам яе нападак. Калі ў дзяўчынкі зноў выраслі зубы, яна зрабілася надзіва прыгожая, і Мэгі вельмі яе палюбіла. На перапынках яны шпацыравалі па школьным двары, абняўшы адна адну за талію, — знак таго, што яны «неразлучныя сяброўкі» і нікому не дазваляецца дамагацца іх прыхільнасці. А яны хадзілі і гаварылі, гаварылі, гаварылі.