Птушкі на цернях

Каля варотаў Боб, Джэк, Х’югі і Сцю падскоквалі ўжо ад нецярплівасці, калі Фія нарэшце выпхнула Мэгі за дзверы, паклаўшы ў старую школьную сумку яе снеданне — некалькі сандвічаў з джэмам.

— Гайда, Мэгі, a то спознімся! — крыкнуў Боб і пашыбаваў па дарозе.

Мэгі кінулася даганяць хлопчыкаў, якія паспелі ўжо ладна адысціся.

Было толькі крыху больш за сем гадзін раніцы, але сонца ўжо некалькі гадзін лашчыла зямлю; там, дзе на траву не падаў густы цень, раса высахла. У Вэгайн вяла грунтавая дарога, прарэзаная глыбокімі каляінамі ад колаў — два цёмна-чырвоныя гліністыя палкі, падзеленыя шырокай стужкай ярка-зялёнай травы. А ў высокай траве абапал дарогі, дзе акуратныя штыкетнікі закрывалі доступ у чужыя ўладанні, густа цвілі белыя калы і аранжавыя настуркі.

Боб, як заўсёды, калі выпраўляўся ў школу, першую частку дарогі прайшоў па версе суседскіх парканаў з правага боку і сваю скураную сумку нёс не цераз плячо, а на галаве. Левы паркан належаў Джэку, а сама дарога аддавалася ва ўладу траім малодшым Кліры. На вяршыні высокага крутога ўзгорка, куды дзеці ўзабраліся з лагчыны, у якой стаяла іх кузня, — там, дзе Робертсанава дарога злучалася з дарогай на Вэгайн, яны на момант спыніліся, каб перавесці дух, і на фоне ўсеянага пушыстымі воблачкамі неба ярка заззялі пяць рыжых галовак. Тут была самая лепшая частка дарогі, і, узяўшыся за рукі, яны подскакам панесліся ўніз па травяністым схіле, пакуль вяршыня не схавалася за густым перапляценнем кветак, і вельмі шкадавалі, што няма часу пракрасціся пад паркан містэра Чэпмена і адтуль лавінай скаціцца да самага нізу.

Ад дома Кліры да Вэгайна было пяць міль, і, калі Мэгі нарэшце ўбачыла наперадзе тэлеграфныя слупы, у яе ўжо дрыжалі каленкі і спаўзлі гольфікі. Прыслухоўваючыся, ці не звініць ужо школьны званок, Боб раз-пораз азіраўся на малую — тая ледзь ужо тупае, падцягвае штонікі і час ад часу цяжка ўздыхае. Яе ружовы тварык у аправе густых валасоў неяк дзіўна збялеў. Уздыхнуўшы, Боб правёў мокрымі далонямі па сваіх кароткіх штанах.

— Давай сюды, Мэгі, я панясу цябе на плячах, — сказаў ён і працяў сваіх братоў позіркам — каб не думалі, што ён раптам зрабіўся такі ўжо чуллівы.

Мэгі ўскараскалася яму на спіну, падцягнулася вышэй, абхапіла братаву паясніцу нагамі і шчасліва прыхінулася галавой да яго пляча. Цяпер можна з прыемнасцю паглядзець на Вэгайн.

Але не так ужо шмат на што было глядзець. Крыху, можа, большы за вялікую вёску, Вэгайн у беспарадку расцягнуўся абапал дарогі з гудронавай паласой пасярэдзіне. Самым вялікім будынкам тут была гасцініца — двухпавярховая, з навесам ад сонца перад фасадам і — на слупах — уздоўж сцёкавай канавы. Другім па велічыні быў універсальны магазін, які таксама мог пахваліцца цяністай паветкай ды яшчэ дзвюма драўлянымі лаўкамі пад заваленымі ўсякай усячынай вітрынамі — каб прахожы мог крыху адпачыць. Перад муніцыпалітэтам, масонскім домам, узвышаўся флагшток, і на яго вяршыні пад настырным ветрыкам трапятаўся патрапаны і выцвілы брытанскі флаг. Гарадок яшчэ не меў гаража — «бясконныя экіпажы» былі яшчэ рэдкасцю, але за кузняй, што прымасцілася ў суседстве з муніцыпалітэтам, да вадапойнага карыта каля стайні прыткнулася бензінавая калонка. Толькі адзін дом у гарадку рэзка кідаўся ў вочы — нейкая дзіўная, зусім не англійскага выгляду ярка-сіняя крама; усе астатнія дамы былі афарбаваныя ў спакойны карычневы колер. Гарадская школа і англіканская царква стаялі бок у бок, якраз насупраць царквы кляштара Святога сэрца, дзе была парафіяльная школа.

Малыя Кліры ўжо таропка падышлі да універсальнага магазіна, як раптам зазваніў звон кляштарнай школы, і адразу яшчэ гусцей загудзеў звон, што вісеў на слупах перад гарадской школай. Боб прыпусціў трушком, і яны ўбеглі на пасыпаны жвірам двор, калі з паўсотні дзяцей ужо выстраіліся радамі перад маленечкай манашкай, якая трымала ў руцэ тонкую гнуткую палку, што ўзвышалася над яе галавой. He чакаючы загаду, Боб павёў сваіх у бок ад агульнага строю і замёр на месцы, не зводзячы вачэй з дубца.

He адразу можна было заўважыць, што кляштар Святога сэрца меў два паверхі, бо стаяў ён крыху воддаль ад дарогі за агароджай. Тры манашкі ордэна міласэрных сясцёр, якія складалі персанал школы, жылі на верхнім паверсе, там жа мясцілася і чацвёртая сястра — аканомка, толькі яна нікому не паказвалася на вочы; тры вялікія пакоі ўнізе служылі вучэбнымі класамі. Знадворку сцены чатырохвугольнага будынка апаясвала шырокая зацененая дахам веранда, і ў дождж вучням дазвалялася смірна пасядзець там у перапынак на гульні ці на другі сняданак, але сонечнымі днямі ніхто з дзяцей не смеў туды і нагою ступіць. Частка двара ляжала ў цяні раскідзістых смакоўніц, а за школай зямля паката спускалася да лужка, які з гонарам называлі «крыкетным полем», — тут сапраўды іншы раз гулялі ў крыкет. Боб з братамі нерухома стаялі на месцы, не звяртаючы ўвагі на прыглушаныя смешкі астатніх вучняў, якія адзін за адным рушылі ў памяшканне пад гукі гімна «Вера бацькоў нашых» — яго вызвоньвала на дзвынклівым фартэпіяна сястра Кэтрын. Толькі калі апошні вучань знік за дзвярыма, ажыла датуль нібы скамянелая постаць сястры Агаты, і, уладна размятаючы жвір саржавым падолам спадніцы, манашка павярнулася і пайшла туды, дзе яе чакалі малыя Кліры.

Мэгі ўтаропіла на яе шырока расплюшчаныя вочы, бо ніколі яшчэ не бачыла манашак. Відовішча было сапраўды незвычайнае; чалавечага — толькі тры лапікі: твар і кісці рук, астатняе — крухмальны каптур з нагруднікам, якія аж ззялі белізной на яе чорна-чорным шматслойным убранні; цяжкая нізка драўляных гарошын ружанца, што звісала з жалезнага колца, якое счэплівала шырокі скураны пояс вакол поўнага стану манашкі. Скура ў сястры Агаты была трывалага чырвонага колеру ад залішняй цягі да чысціні і ад вострых, як лязо нажа, краёў каптура, што быццам рамай абхопліваў пярэднюю частку галавы, нібы адсякаючы ад тулава тое, што ўжо цяжка было назваць тварам; кароценькія пучкі валасоў тырчалі вакол падбародка, які пад бязлітасным ціскам каптура зрабіўся двайны. Губы былі ледзь прыкметныя, сашчэмленыя ў нітачку — ад вялікага клопату быць хрыстовай нявестай у гэтай захалуснай калоніі, дзе нават поры года і тыя — шыварат-навыварат; манаскі зарок яна давала не тут, а ў далёкім мілым сэрцу і ціхім Кіларнійскім абацтве болын як паўвека назад. Круглая сталёвая аправа акуляраў бязлітасна выціснула на крылах яе носа дзве пунсовыя ўмяціны, а праз шкельцы падазрона пазіралі блякла-блакітныя злосныя вочы.

—Ну, Роберт Кліры, чаму ты спазніўся? — спыталася, як прагаўкала, манашка скрыпучым голасам, даўно ўжо пазбаўленым ірландскай мяккасці.

— Прабачце, сястра, — без ніякага выразу адказаў Боб, не зводзячы сваіх блакітна-зеленаватых вачэй з кончыка дубца, які пагойдваўся над галавой сястры Агаты, бо рукі яе дрыжалі.

— Чаму ты спазніўся? — паўтарыла яна пытанне.

— Прабачце, сястра.

— Сёння першая раніца новага навучальнага года, Роберт Кліры, і я спадзявалася, што хоць сёння ты пастараешся прыйсці ў час.

Мэгі кінула ў дрыжыкі, але, набраўшыся духу, яна прапішчала:

— Ой, сястра, гэта ўсё праз мяне.

Бледна-блакітныя вочкі адхіснуліся ад Боба і, здавалася, наскрозь працялі самую душу дзяўчынкі, а тая з наіўнай прастатой дзіцяці пазірала на манашку, не ведаючы, што парушыла першае правіла ў смяротным і вечным паядынку паміж настаўнікам і вучнем: ніколі сам не лезь з тлумачэннямі. Боб паспешліва брыкнуў Мэгі па назе, і яна збянтэжана пакасілася на брата.

— Чаму праз цябе? — халодным і суровым тонам спыталася манашка — з Мэгі ніхто яшчэ так не гаварыў.

— Ну, мяне вырвала на ўвесь стол і аж на штонікі, і маме давялося мыць мяне і пераадзяваць, і праз мяне ўсе затрымаліся.

Ніводная рыса не зварухнулася на твары манашкі, толькі рот напяўся, як перакручаная спружына, ды кончык дубца апусціўся на два-тры пальцы ніжэй.

— Гэта яшчэ хто? — выпаліла сястра Агата, зірнуўшы на Боба, быццам раптам убачыла перад сабой невядомае і страшэнна агіднае насякомае.

— Прабачце, сястра Агата, гэта мая сястрычка Мэген.