Птушкі на цернях

Хутка змяркалася, і Фрэнк арудаваў сякерай амаль наўздагад, больш спадзеючыся на чуццё, чым на зрок; Мэгі спрытна ўхілялася ад шчэпак — даўно ўжо прывыкла — і цярпліва чакала, пакуль брат заўважыць яе. А той ужо напалавіну перасек бервяно, павярнуўся і перавёў дух, тады зноў занёс над галавой сякеру і пачаў секчы з другога боку. Шчыліну ён высякаў вузкую і глыбокую — так хутчэй і менш марнуецца дрэва; бліжэй да стрыжня клін сякеры амаль цалкам хаваўся ў шчыліне, і буйныя шчэпкі з кожным ударам разляталіся ўсё бліжэй ад яго, але Фрэнк не звяртаў на іх увагі і толькі яшчэ хутчэй сек. I раптам, неяк зусім неспадзявана, бервяно развалілася напалам, але ў тое ж імгненне Фрэнк пругка ўзвіўся ў паветра, ледзьве не раней, як сякера апошні раз угрызлася ў драўніну. Калі абедзве палавіны бервяна, апаўшы, уверсе сашчаміліся, Фрэнк апусціўся на зямлю і ўсміхнуўся, але не вельмі вясёлая была гэтая ўсмешка.

Ён павярнуўся, каб узяць другую сякеру, і ўбачыў сястру — яна цярпліва сядзела на тым самым месцы ў доўгай акуратна зашпіленай зверху данізу начной сарочцы. Фрэнку ўсё яшчэ было неяк дзіўна бачыць яе кароткія пышныя кудзеркі замест доўгіх валасоў, перавязаных нанач каснікамі-анучкамі, але ён вырашыў, што хлапчуковая стрыжка ёй вельмі да твару, і падумаў — хай бы так і засталося. Ён падышоў да сястры, апусціўся на кукішкі, паклаў сякеру сабе на калені.

— Як ты сюды прабралася, свавольніца?

— Вылезла праз акно, як Сцюарт заснуў.

— Глядзі, зусім хлопчыкам станеш!

— Ну і хай. З хлопчыкамі гуляць лепш, чым быць зусім адной.

— Можа, і так. — Фрэнк сеў, прыхінуўся спінай да бервяна, стомлена павярнуў галаву да дзяўчынкі. — Што здарылася, Мэгі?

— Няўжо ты і праўда паедзеш, Фрэнк, скажы? — Пальцамі з абгрызенымі пазногцямі яна ўчапілася яму ў нагу і з трывогай пазірала ў твар, прыадкрыўшы рот, таму што ад слёз, Якія яна глытала, цяжка было дыхаць.

— Можа, і паеду, Мэгі, — мякка адказаў Фрэнк.

— Ой не, Фрэнк, ой што ты! Нам з мамай нельга без цябе! Праўда, нават не ведаю, што без цябе мы будзем рабіць!

Фрэнк усміхнуўся, хоць на душы было горка, — сама не ведаючы, Мэгі паўтарыла тое, што гаварыла маці.

— У жыцці, Мэгі, не ўсё выходзіць так, як хочацца. I ты гэта павінна ўжо ведаць. Нас, Кліры, заўсёды вучылі — працуйце на карысць усіх, пра сябе думайце ў апошнюю чаргу. А я з гэтым не згодны. Па-мойму, трэба, каб кожны мог спачатку падумаць і пра сябе. Я хачу паехаць, бо мне ўжо семнаццаць гадоў і час ужо наладжваць сваё ўласнае жыццё. А тата кажа — не, я патрэбен сям’і тут, дома. I праз тое, што мне няма яшчэ дваццаці аднаго года, я вымушаны рабіць, як ён загадвае.

Мэгі сур’ёзна кіўнула галавой, намагаючыся розумам разблытаць клубок гэтага тлумачэння.

— Я, Мэгі, доўга і ўпарта думаў. Дык вось — я еду, і ўсё тут. Ведаю, маме мяне будзе не хапаць, але ж Боб неўзабаве падрасце, а тата і малодшыя хлопчыкі па мне сумаваць не будуць. Тату дарагі не я, а тыя грошы, якія я зарабляю.

— Ты нас ужо больш не любіш, Фрэнк?

Ён павярнуўся, падхапіў сястрычку на рукі і пачаў абнімаць і лашчыць, агорнуты пакутлівай пяшчотаю, горкай, журботнай, прагнай.

— Ох, Мэгі! Цябе і маму я люблю больш за ўсіх на свеце! Эх, божа, была б ты крыху старэйшая, я па-сапраўднаму пагаварыў бы з табой. А можа, і лепей, што ты яшчэ малая, можа, гэта і лепей...

Ён раптам выпусціў яе з рук, стараючыся авалодаць сабой, матаў галавой, стукаючыся патыліцай аб бервяно, сутаргава глытаў, вусны яго дрыжалі. Нарэшце ён паглядзеў на дзяўчынку:

— Ты падрасцеш, Мэгі, тады лепш зразумееш...

— Калі ласка, Фрэнк, не едзь, — зноў сказала яна.

Ён горка ўсміхнуўся:

— Ох, Мэгі! Няўжо ты не чула, што я казаў? Ну, ды гэта няважна. Галоўнае, нікому не гавары, што бачыла мяне сёння вечарам, разумееш? He хачу, каб яны думалі, што ты пра ўсё ведала.

— Я чула, Фрэнк, я ўсё добра чула, — адказала Мэгі, — I нікому не скажу ні слова, абяцаю. Толькі, ой, Фрэнк, як мне не хочацца, каб ты ехаў!

Яна была яшчэ вельмі малая, каб выказаць словамі тое, што амаль падсвядома трывожыла сэрца: хто ж застанецца з ёю, калі Фрэнк паедзе? Толькі ён адзін, не тоячыся, любіў яе, адзін ён абдымаў яе і лашчыў. Калі яна была меншая, тата часта браў яе на рукі, але з тае пары, як яна пачала хадзіць у школу, ён ужо не дазваляе ёй забірацца яму на калені і абвіваць рукамі шыю, кажа: «Ты ўжо вялікая, Мэгі». А мама заўсёды такая занятая, стомленая, такая заклапочаная — усё ў галаве хлопчыкі ды гаспадарка. Самы блізкі яе сэрцу — Фрэнк, вось хто, ён — як зорка на яе яшчэ не шырокім небасхіле. Толькі ён адзін, здаецца, заўсёды рады пасядзець з ёю, пагаварыць, а як зразумела ён усё тлумачыць! З таго самага дня, як у Агнесы адарваліся валасы, Фрэнк заўсёды быў побач, і самыя горкія нягоды ўжо не так глыбока ранілі сэрца. Што там сястра Агата з яе дубцом ці вошы гэтыя, раз з табою Фрэнк, які так можа супакойваць і суцяшаць.

Але Мэгі рашуча паднялася і, перасіліўшы сябе, усміхнулася:

— Калі так ужо табе трэба, Фрэнк, дык добра — едзь.

— Ну, а табе, Мэгі, час ужо спаць, a то мама, глядзі, яшчэ пачне шукаць цябе. Давай сігай адсюль, пакуль не позна!

Ад напаміну Фрэнка ў Мэгі ўсё вылецела з галавы, яна крутанулася назад, падхапіла ззаду падол начной кашулі, прасунула яго наперад, быццам хвосцік падкурчыла, і, так трымаючы рукамі, пабегла — босымі нагамі па калючых трэсках.

Раніцай Фрэнк знік. Фія прыйшла паднімаць Мэгі з пасцелі панурая, скупая на словы; Мэгі ўскочыла як апараная, хуценька апранулася і нават не папрасіла маму зашпіліць свае незлічоныя гузікі.

На кухні хлопчыкі паныла сядзелі за сталом, але крэсла Пэдзі пуставала. Крэсла Фрэнка таксама. Мэгі шмыгнула на сваё месца і замерла, ляскаючы ад страху зубамі. Пасля снедання Фія сярдзіта шугнула ўсіх малых з кухні, і, калі яны апынуліся за свірнам, Боб паведаміў Мэгі навіну.

— Фрэнк уцёк, — прашаптаў ён.

— Можа, ён проста ў Вэгайн паехаў, — выказала здагадку Мэгі.

— Ды не, дурненькая! Ён у войска запісвацца пайшоў. Эх, шкада, што я яшчэ малы, а то б разам з ім пайшоў! Во шчасліўчык!

— Хай бы ён лепш дома застаўся.

Боб паціснуў плячамі:

— Ты — дзяўчынка, што ад цябе болып пачуеш?

Гэтыя звычайна такія крыўдныя словы засталіся без адказу; Мэгі пайшла ў дом да маці — раптам яна на нешта ёй спатрэбіцца.

— А тата дзе? — спыталася яна, калі маці папрасіла яе папрасаваць насоўкі.

— У Вэгайн паехаў.

— Прывязе Фрэнка назад?

Фія сярдзіта фыркнула:

— Вось паспрабуй у гэтым доме ўтрымаць што-небудзь у сакрэце! He, у Вэгайне ён ужо Фрэнка не дагоніць, ён і не спадзяецца. Дасць тэлеграму ў паліцыю і армейскім уладам у Уонгануі. Яны адашлюць Фрэнка дамоў.

— Ой, мама, хай бы яго знайшлі! He хачу, каб Фрэнк ад нас ехаў!

Фія вываліла на стол масла з маслабойкі і энергічна накінулася на яшчэ радкаваты камяк дзвюма драўлянымі лапаткамі.

— Ніхто не хоча, каб Фрэнк ад нас ехаў, Таму тата і пастараецца яго вярнуць. — Губы Фіі задрыжалі, і яна яшчэ мацней пачала біць па масле. — Бедны Фрэнк! Бедны, бедны Фрэнк! — уздыхнуўшы, сказала Фія — не Мэгі, а сама сабе. — Чаму гэта дзеці павінны расплачвацца за нашы грахі. Бедны мой Фрэнк, такі непрыстасаваны... — Тут яна заўважыла, што Мэгі перастала вадзіць прасам, сцяла зубы і больш не прагаварыла ні слова.

Праз тры дні паліцыя вярнула Фрэнка дадому. Пры затрыманні ён адчайна супраціўляўся, сказаў бацьку сяржант, што суправаджаў Фрэнка з Уонгануі.

— Ну і ваяка ён у вас! Як заўважыў, што армейцы цікуюць за ім, куляй пусціўся з ганка на вуліцу, а двое салдатаў — за ім. I, я думаю, уцёк бы, каб не наскочыў на паліцэйскі патруль. Вырываўся як ашалелы, давялося ім наваліцца на яго ўпяцёх, каб наручнікі надзець.

З гэтымі словамі ён зняў з Фрэнка ланцугі і ўпіхнуў яго ў пярэднюю брамку, той ледзь не ўпаў, наляцеўшы на Пэдзі, і адскочыў як уджалены.

Малодшыя дзеці, хаваючыся за домам за дваццаць футаў ад дарослых, крадком выглядалі і чакалі, што будзе далей. Боб, Джэк і Х’югі насцярожана чакалі, думалі, што Фрэнк зноў кінецца ўцякаць; Сцюарт — рахманая, спагадлівая душа — пазіраў спакойна, Мэгі схапілася за шчокі, шчыкала іх і мяла, калоцячыся ад страху, што хто-небудзь можа зноў пакрыўдзіць Фрэнка.