Страница 29 из 82
Нечакана з цемры вылецеў чорны камяк. Мяркуючы па моцным сапенні, вялікі сабака. Ён, здавалася, не быў прывучаны да нападзення і, перш чым накінуцца на яго, пачаў моцна брахаць. Мужчына хвоснуў вяроўкаю з прывязанымі нажніцамі і пацэліў. З енкам сабака знік у цемры. На шчасце, ён выдраў толькі кавалак з яго штаноў. Мужчына надта рэзка крутнуўся, ногі запляліся, і ён упаў, пакаціўся, але адразу ж ускочыў і пабег далей.
Выявілася, сабака не адзін, іх пяць ці шэсць. Напалоханыя няўдачаю першага, яны з лямантам круціліся вакол яго, выбіраючы зручны момант для нападзення. Можа, той самы рыжы сабака з разваленай халупы падцкоўваў іх ззаду. Узяўшыся за вяроўку за сантыметраў пяцьдзесят ад канца, ён стаў з усяе сілы махаць ёю над галавой. Абараніўшыся такім чынам ад сабак, ён перамахнуў цераз кучу колатых ракавінак, прабег вузкі праход між платамі, нейкі двор, дзе сушылася на зямлі салома, і нарэшце выбег на шырокую дарогу. Яшчэ трохі — і вёска кончыцца!
Уздоўж дарогі ішла вузкая канава. З яе раптам вылезла двое дзяцей — падобна, брат і сястра. Ён убачыў іх надта позна. Тузануў вяроўку, каб нажніцы не зачапілі іх, ды нічога не выйшла, і ўсе трое паляцелі ў канаву. Па дне ў канаве быў пракладзены жолаб. Хруснула дрэва. Дзеці загаласілі... Чэрці, чаго яны гэтак крычаць!.. Ён адпіхнуў іх і вылез. I ў гэты момант прамяні кішэнных ліхтароў, тры ў рад, перасеклі яму дарогу.
Зазваніў звон. Дзеці моцна плакалі... Сабакі не пераставалі брахаць... Ад кожнага груку звана сэрца балюча сціскалася. Безліч насякомых, як рысавае зерне, папаўзлі з пракрытых нор. Адзін кішанёвы ліхтар, відаць, меў прыстасаванне для канцэнтравання святла — промень яго то расплываўся, то раптам праколваў тонкаю распаленаю іголкаю.
Кінуцца, ці што, проста на іх і пазбіваць з ног?.. Калі ўдасца прарвацца, тады ўжо ён будзе за вёскаю... Давядзецца яму раскайвацца ці не — усё залежыць ад гэтай хвіліны... Ну, хопіць марудзіць!.. А не — дык будзе позна... Яшчэ трохі, і даганятыя могуць апынуцца ззаду — тады ўсё прапала!
Пакуль ён вагаўся, ліхтары пачалі акружаць яго, падступаючы справа і злева, усё скарачаючы і скарачаючы адлегласць. Мужчына мацней сціснуў вяроўку і ўвесь напружыўся, але ніяк не мог адважыцца. Ногі ўсё глыбей уваходзілі ў мяккую глебу. Прагалы, што пашырыліся між людзьмі, запоўнены ценямі людзей. Колькі іх? А на краі дарогі нешта падобнае абрысамі на яму — а не, гэта пікап. Калі ён і прарвецца наперад, яго схопяць ззаду. За спіною пачуў ён тупат дзяцей, якія ўцякалі адсюль — яны ўжо не плакалі. На імгненне прамільгнула адчайная думка. Схапіць іх і выкарыстаць як шчыт! Яны будуць заложнікамі, і ён не дасць гэтай погані падысці! Але калі павярнуўся, каб схапіць іх, убачыў яшчэ агні, якія яго падпільноўвалі. Дарога адрэзана.
Нібыта адпушчаная спружына, ён кінуўся назад і колькі было сілы пабег па той самай дарозе, па якой дабраўся сюды. Ён рабіў гэта амаль несвядома, спадзеючыся знайсці месца, дзе б мог перасекчы дзюну, якая была як бы прадаўжэннем мыса. З крыкам гналася за ім, здавалася, уся вёска. Ад вельмі вялікага напружання ногі аслабелі, быццам з іх выцягнулі сухажылле. Але, можа, таму, што яго даганятыя былі заспеты знянацку, яму ўсё яшчэ ўдавалася трымаць дыстанцыю, якая дазваляла час ад часу азірацца і глядзець, дзе яны.
Колькі ён прабег?.. Ужо перасек некалькі дзюнаў. I чым болей траціў ён сілы, тым болей яму здавалася, што ўсё дарэмна, што ён бяжыць на месцы, як у сне. Ды не цяпер разважаць пра тое, як эфектыўна расходуе ён сваю сілу. У роце паявіўся прысмак крыві, змяшанай з мёдам. Ён хацеў плюнуць, але сліна была вязкая і ніяк не выплёўвалася. Давялося выскрабаць пальцам.
Звон не пераставаў званіць, але да яго было ўжо далёка, і часам гук зусім знікаў. Сабакі таксама адсталі і брахалі аднекуль здалёку. Чуцён быў гук толькі свайго дыхання, які нагадваў скрыгат напільніка аб метал. Ліхтары даганятых — усе тры, — як і дагэтуль, выцягнуўшыся ланцужком і пагойдваючыся ўверх і ўніз, як быццам не набліжаліся, але і не аддаляліся. I ўцекачу, і тым, хто гнаўся за ім, было аднолькава цяжка бегчы. Цяпер пераможа той, хто трывалейшы. Але гэта не цешыць. Можа, ад вельмі доўгага напружання воля надламалася, падкралася слабасць — жаданне, каб сіла хутчэй пакінула яго. Небяспечны сімптом... Але пакуль ён разумее гэтую небяспеку, яшчэ нічога...
Поўныя чаравікі пяску, баляць пальцы. Азірнуўся. Даганятыя асталіся метраў на семдзесят — восемдзесят, крыху справа. Чаму яны збіліся ўбок? Стараліся, напэўна, абмінуць пад’ёмы, вось і выйшла такое. Мусіць, і яны натаміліся... Кажуць жа, той, хто даганяе, томіцца хутчэй. Ён мігам разуўся і пабег босы... Калі пакласці чаравікі ў кішэні, будуць замінаць, і ён запхнуў іх за рэмень. Перадыхнуўшы, адным махам адолеў круты пад’ём. Калі так пойдзе, дык ён, напэўна, здолее ўцячы ад гэтых гадаў...
Месяц яшчэ не ўзышоў, але святло зорак усыпала ўсё навокал цёмнымі і светлымі плямамі, і грабяні далёкіх дзюнаў добра пазнаваліся. Ён бег як быццам да мыса. Зноў руль бярэ ўлева. Толькі ён хацеў быў змяніць кірунак, як раптам сцяміў, што гэтым ён скароціць адлегласць між сабою і даганятымі. Тады вось зразумеў ён іх план і спалохаўся. Напраўду, нібыта няўмела выбраны імі шлях на самай справе добра прадуманы: яны стараліся прыціснуць яго да мора. Не ведаючы гэтага, ён увесь час быў у іх руках. Падумаўшы, ён зразумеў, што і кішанёвыя ліхтары служылі ім для таго, каб паказваць яму, дзе яны. Значыць, і тое, што яны не набліжаюцца і не аддаляюцца, а ўвесь час трымаюцца на адной адлегласці, — не так сабе.
Не, здавацца яшчэ рана. Недзе павінна быць дарога, каб падняцца на скалы, і калі не будзе другога выйсця, можна морам, плывучы, абагнуць мыс. Трэба адкінуць усякія хістанні — варта толькі ўявіць сабе, як яго схопяць і кінуць назад у яму.
За доўгім пакатым пад’ёмам — круты спуск... За крутым пад’ёмам — доўгі пакаты спуск... Раз ступіў, яшчэ раз — быццам пацеркі нанізваюцца адна на адну — выпрабаванне цярпення. На нейкае імгненне змоўк звон. Цяжка пазнаць, што ён чуе: сковыт ветру, шум мора ці гэта проста звон у вушах. Падняўшыся на адно ўзвышша, ён азірнуўся. Агні даганятых прапалі. Пачакаў крыху — не паяўляюцца.
Здорава. Няўжо ўдалося ўцячы ад іх?
Надзея прымусіла моцна біцца сэрца. Калі гэта праўда, дык адпачываць цяпер тым болей не трэба... Уздыхнуць яшчэ разік — і наперад, да наступнае дзюны!
Але чамусьці вельмі цяжка бегчы. Ногі вельмі цяжкія. I цяжар нейкі незвычайны. Ён не проста чуў яго — ногі зусім сталі тапіцца ў пяску. Быццам снег, падумаў ён, калі ногі да лытак былі ўжо ў пяску. Спалохаўшыся, ён паспрабаваў выцягнуць адну нагу, але другая ўгрузла да калена. Што такое? Ён чуў, нібыта ёсць пяскі, якія праглынаюць чалавека... Ён з усяе сілы стараўся выбрацца, але чым болей тузаўся, тым глыбей апускаўся. Ногі патанулі ўжо амаль да сцёгнаў.
А можа, гэта проста пастка?! Яны і заганялі яго не да мора, а іменна сюды!.. Яны проста хочуць загубіць яго, не трацячы намаганняў, каб злавіць!.. Гэта сапраўднае знішчэнне... Фокуснік са сваёю хусцінкаю танчэй не зрабіў бы... Яшчэ парыў ветру — і ён з галавою схаваецца ў пяску... I тады яго не знойдзе нават паліцэйскі сабака, які атрымаў на конкурсе першую прэмію... Гэтыя паганцы цяпер ужо, напэўна, не пакажуцца!.. Яны нічога не бачылі, нічога не чулі... Нейкі дурань, нетутэйшы, сам заблудзіўся і прапаў... I ўсё, сволачы, зрабілі, нават рук не замараўшы...
Таплюся... Таплюся... Вось ужо і па пояс у пяску... Што ж рабіць? Калі ўдасца павялічыць плошчу апоры на пясок, ціск цела ў кожным пункце паменшыцца, і ён, напэўна, перастане апускацца... Распластаўшы рукі, ён лёг грудзямі на пясок... Але было позна. I хоць ён ляжаў на жываце, ніжняя частка цела застыла ў вертыкальным становішчы. Яму балела паясніца, і ён ужо не мог болей аставацца сагнутым пад прамым вуглом. Дый любы, нават трэніраваны спартсмен не змог бы доўга прабыць у такім становішчы.
Цёмна, як... Увесь свет засланіў вочы і заткнуў вушы. Здохнеш тут, і ніхто нават не гляне ў твой бок! Страх, які затаіўся недзе глыбока ў горле, раптам вырваўся вонкі. Мужчына разявіў рот і зароў, як жывёліна: