Лёс

На другi дзень ранiцай, калi я прачнуўся, спачатку ў мяне было ўражанне, што ўчарашняя дзiўная прыгода мне проста прыснiлася. Пасля некаторай развагi, я прыпомнiў усе дэталi начнога здарэння i вырашыў, перш чым адправiцца на работу, заехаць у "Гатэль Берагавы", завезцi крыху грошай гэтай таямнiчай дзяўчыне i, калi яна шчыра пра ўсё раскажа, заняцца яе справай. Сярод палiтычных дзеячаў Ню-Ёрка ў мяне было нямала сяброў... I хто яго ведае? Пачуццё ўдзячнасцi...

Гатэль я адшукаў лёгка, каля самага моста. Дзённае святло пазбавiла яго ранейшага крыху падазронага выгляду, як мне тады здалося. За сталом сядзела жанчына, абкладзеная ключамi.

- Выбачайце, - звярнуўся я да яе, - хацеў бы даведацца, як тая маладая асоба, якую я прывёў сюды мiнулай ноччу...

Яна зiрнула на мяне са здзiўленнем:

- Маладая асоба?

Я растлумачыў i расказаў пра сваю прыгоду. Вiдаць было, што факты гэтыя для яе навiна.

- Прыблiзна гадзiны ў дзве ночы... Вы ж ёй далi нумар... Зусiм маладзенькая дзяўчына, без багажу...

- Але ж нiякай адзнакi ў кнiгах...

- Як жа так, нарэшце! У вас тут дзяжурыў калiдорны, ён нават па-ангельску не ўмее, чарнавалосы, кучаравы.

- А, Стэпан... Ну i што?

- Ён нас прымаў. Паклiчце яго.

Яна нацiснула кнопку, i праз некалькi хвiлiн з'явiўся калiдорны. Убачыўшы мяне, ён вытрашчыў вочы.

- Вы мяне пазналi? - запытаў я.

- Пазнаў, - буркнуў ён злосна.

- Гэтай ноччу я прыходзiў сюды разам з маладой дзяўчынай. Дзе яна?

- Пайшла, - вызверыўся калiдорны. - Я яе выгнаў.

- Што? - ускiпеў я. - Вы яе выгналi? Як вы пасмелi! Я заплацiў... Вы не мелi права...

Ён выцягнуў з кiшэнi паперку i, шпурнуўшы яе мне ў твар, замармытаў:

- А гэта? Маеце права?.. Фальшывы даляр даваць?

- Фальшывы даляр?!.

Я падняў паперку i аслупянеў. Гэта нават не была фальшыўка. Гэта быў адзiн з тых бiлецiкаў, дзе на адным баку намаляваны даляр, а на другiм - пералiк тавараў - рэклама, якую некаторыя крамы раздаюць прахожым на вулiцы. Напэўна, я не разгледзеў яго мiнулай ноччу, тым больш, што сагнуты папалам, ён вельмi нагадваў даляр, i ў мяне не было прычыны сумнявацца. А можа, гэты нягоднiк яго падмянiў? Але пайсцi на такое дробнае жульнiцтва было б занадта подла, а гнеў калiдорнага быў натуральны... Не... Значыць, работа Мiрыям i яе сяброў. Пажартавалi, называецца!.. I гэта няшчасная...

- Куды яна пайшла? - закрычаў я. - Яе трэба абавязкова знайсцi. Разумееце, мадам, чалавек гiне!.. Трэба ратаваць жыццё...

Я паўтарыў свой расказ аб начным здарэннi, але на гэты раз касiрка мне, вiдаць, не паверыла.

- Нарэшце не цяжка ўявiць, мадам, што гэта - памылка, жахлiвае непаразуменне... Што яна падумае? Яна была ў вялiкiм адчаi, калi я яе сустрэў... I вось прывёў яе сюды, пакiнуў з гэтым фальшывым бiлетам, i ваш калiдорны яе выгнаў, вытурыў... Ах! Разбiла ёй сэрца людская лютасць! У тым стане, у якiм яна была, усё магчыма... нават самагубства...

Дарэмныя спрэчкi. Трэба было дзейнiчаць. Я памчаўся ў Цэнтральны палiцэйскi ўчастак, дзе ў мяне быў знаёмы адзiн высокапастаўлены кiраўнiк Мелвенэй. Ён выслухаў маё паведамленне з раўнадушнасцю чыноўнiка, якi ўсё ведае i да ўсяго прывык, але мiгам падняў па трывозе палiцэйскiя машыны ў квартале блiзкiм да моста. Вы ведаеце - у Ню-Ёрку безлiч радыёфiкаваных аўтамабiляў з узброенымi дэтэктывамi, якiя трымаюць сталую сувязь з цэнтрам. Адказы паступалi адмоўныя. Гэтай жанчыны нiхто не бачыў.

- Зрэшты, гэта нiчога не даказвае, - растлумачыў Мелвенэй. - Мною раскрыта нямала бясшумных самагубстваў. Заўтра ў нас будуць весткi ад рачной палiцыi.

Я адразу ж паехаў да Мiрыям. Яна яшчэ спала. Пабудзiў i пачаў упiкаць. Яна доўга смяялася.

- Праўда, гэта я. Але выпадкова... Раскрыўшы сумачку, каб ад шчырага сэрца даць вам тое, што вы прасiлi, я заўважыла рэкламны бiлет, якi мне падсунулi ў краме i якi я чамусьцi захавала. Я ўявiла сабе вашу разгубленасць, калi шафёр адмовiцца ўзяць гэту пустышку. Я лiчыла, што жарт мой зусiм бяскрыўдны, паколькi ў сваiм гатэлi вы маглi пазычыць грошай у швейцара... Мне i ў галаву не прыходзiла, што вы надумаецеся сярод ночы выконваць ролю вандроўнага рыцара.

Праз тры днi Мелвенэй паведамiў мне па тэлефоне, што труп няшчаснай знойдзены ў водах Iст-Рывера. Следства так нiчога i не выявiла. Нi адна з зарэгiстраваных жанчын, што бясследна прапалi ў Ню-Ёрку i наваколлi, не была на яе падобна. Нiхто яе не апазнаў. Нi адна сям'я, нi адзiн мужчына не прад'явiлi прэтэнзiй. Я i цяпер не разумею, як магла дзяўчына такой рэдкай прыгажосцi расстацца са светам, не пакiнуўшы пасля сябе нi жалю, нi смутку.

Мiрыям i я, абое мы, прысутнiчалi на пахаваннi няшчаснай. Мы адчувалi, яна i я, што нейкiм чынам адказваем за гэта, хоць непасрэднай вiны за намi i не было. Мiрыям дазволiла ў адносiнах да свайго сябра нявiнны жарт. А я прабаваў, можа, i з пэўным разлiкам, але без лiхiх думак, выратаваць гэту дзяўчыну. Сiстэма перадач фатальнай машыны, прыведзеная намi ў рух, з няўхiльнай дакладнасцю прывяла няшчасную да гiбелi. Суладжанасць выключная: адзiн даляр, якi мне дала Мiрыям... адзiн даляр за нумар у гатэлi... адзiн даляр, якi выратаваў бы жыццё i, магчыма, перайначыў бы маё...

- Будуць гаварыць, - сказала Мiрыям, калi мы пакiдалi могiльнiк, - будуць гаварыць...

- Што?

- Нiчога. Я так...

I я падумаў тады, што яна ўспомнiла пра бязлiтасны лёс i пра кароткае наша жыццё ў гэтым дзiўным свеце.

Пераклад: Юрка Гаўрук