Лёс

Цяпер мясцiна была бязлюдная, i толькi косыя лiнii высокiх металiчных ферм разразалi туман сваiмi чорнымi ромбамi.

Я прайшоў ужо амаль палову моста, нiкога не сустрэўшы, як раптам у тумане, з правага боку ад мяне, хутчэй угадаў, чым убачыў, жаночую постаць. Яна схiлiлася над парапетам - i гэта было небяспечна цi, ва ўсякiм разе, дзiўна. Я адразу ж падумаў, як зрабiлi б i вы на маiм месцы, пра безлiч выпадкаў самагубства, вядомых нам, i падышоў да жанчыны. Яна рэзка павярнулася, пачуўшы мае крокi, i, убачыўшы мяне побач, кiнулася на парапет з такой рашучасцю, што я iнстынктыўна схапiў яе за руку i пацягнуў да сябе.

Перада мной стаяла вельмi прыгожая дзяўчына, без капелюша, са збiтымi, вiльготнымi валасамi i тварам, залiтым слязьмi. Не памятаю, у якiм яна была адзеннi. Аднак у мяне тады не склалася ўражання, што яна з бедных. Мне нават здаецца, што на шыi ў яе была лiса цi якое iншае футра. Не... Гэта не ад беднасцi - яе прыгнаў сюды страх. Яна ляскала зубамi, i губы яе дрыжалi.

- Што вам ад мяне трэба? - закрычала яна. - Пакiньце мяне! Не прыставайце да мяне!

Цяпер я быў упэўнены, што магу стаць удзельнiкам адной з банальных драм: прахожы перашкаджае жанчыне ўтапiцца. Такая роля мяне вельмi бянтэжыла. Кактэйлi Мiрыям не прасвятлiлi маiх думак i не прыдалi цвёрдасцi маiм учынкам. Не ведаю, што я гаварыў гэтай няшчаснай, мабыць, якое-небудзь глупства. Зрэшты, гэта не мае значэння. Жанчыне, якую я трымаў за руку, патрэбен быў жывы чалавечы голас i трошкi сiлы, каб адцягнуць яе ад парапета. А гэта ў мяне было.

Праз хвiлiну, па-ранейшаму трымаючы яе за руку, я iшоў разам з ёю па кладках моста i няскладна паўтараў:

- Ну, што гэта з вамi?.. Што гэта з вамi?.. Што здарылася?.. Вас кiнуў мужчына?.. Магу вас запэўнiць, што памiраць праз гэта не варта... Каб вы толькi ведалi, колькi разоў я сам у нядобрую часiну жадаў знiкнуць... Нават толькi што я б не дорага даў за жыццё, а цяпер вельмi рад, што апынуўся тут, каля вас.

Яна не адказвала. Праходзячы пад лiхтаром, я разгледзеў яе лепш. Яна была не проста прыгожая, а рэдкай красы жанчына. А вы ведаеце, якi я ў той час быў сентыментальны. Вострае спачуванне, рамантычныя абставiны, лёгкае ап'яненне, злосць на Мiрыям - усё гэта спрыяла таму, што, дайшоўшы да канца моста, я нiчым, апроч гэтай невядомай, больш не цiкавiўся. Мы мiнулi паставога, якi глянуў на нас з падазронасцю. Я баяўся, каб мая спадарожнiца не зрабiла новага глупства, але яна не супрацiўлялася, iшла побач i толькi цiхенька плакала... Вы, напэўна, думаеце, што я мог бы тут жа здаць яе палiсмену i вызвалiць сябе ад усякай адказнасцi? Так то яно так, але ж я не ведаў, а можа, у гэтай даведзенай да адчаю iстоты былi сур'ёзныя прычыны пазбягаць палiцыi... А потым, я павiнен прызнацца, што прыгода гэта абудзiла ва мне цiкавасць i хацелася зрабiць нешта добрае.

Перабраўшыся цераз мост, я крыху супакоiўся, але тут яшчэ адзiн клопат. Куды мне дзець гэтую маладую жанчыну? Пакiнуць яе на вулiцы? Яна iзноў пабяжыць тапiцца. Завесцi ў мой гатэль? Гэта немагчыма. Правiлы ў амерыканскiх лепшых гатэлях былi тады вельмi строгiя, i лiфцёр не прапусцiў бы мяне з ёю наверх. Была ў яе кватэра? Сям'я? Я паспрабаваў распытаць. Але з яе нельга было выцягнуць нiчога талковага. Яна толькi дрыжала i ўсхлiпвала.

Нарэшце я спытаў:

- Вось што... Я не магу вас кiнуць у такiм становiшчы... Куды вас праводзiць? Ёсць у вас дом? Бацькi?

Яна маўчала, i я зразумеў, што няма.

- Пакой?

Яна адмоўна кiўнула.

У гэты момант мы праходзiлi паўз ярка асветленыя дзверы з шыльдай "Гатэль Берагавы. Нумары ад аднаго даляра i вышэй". Гэты гатэль не быў падобны на раскошныя гатэлi Паркавага авеню, аднак паказаўся мне прыстойным, чыстым, i чаму б не перабыць тут некалькi гадзiн?

- Слухайце, у вашым становiшчы вы не можаце нiчога растлумачыць. Мне таксама пара дадому. Перш за ўсё, вам трэба адпачыць, сагрэцца i выспацца. Вазьмiце нумар у гэтым гатэлi. Я заплачу наперад i вас часова пакiну. Адпачывайце, заснiце, а заўтра я прыйду вас праведаць. У Ню-Ёрку ў мяне многа сяброў у розных колах грамадства, i я амаль упэўнены, што, ведаючы вашу бяду, змагу вам дапамагчы... Пры ўсiх вашых пакутах вы ж можаце адкласцi рашэнне на адну ноч. I хто ведае? Можа, тое, што ў гэтым тумане i змроку здавалася вам жахлiвым тупiком, заўтра ранiцай будзе выглядаць зусiм iначай... Вы згодны?.. Вы абяцаеце, калi я вас уладкую ў гатэлi, адгэтуль нiкуды не выходзiць i чакаць мяне?

Яна згадзiлася, моўчкi кiўнуўшы галавой.

- У вас ёсць грошы? - нясмела запытаў я.

Яна сцiснулася, як пабiты сабака.

- Няма... Ну, гэта не мае значэння. На жаль, у мяне самога на гэты раз мала, усяго адзiн даляр. Але гэтага нам якраз хопiць. Вы бачыце: "Ад аднаго даляра i вышэй". Я заплачу за нумар, а заўтра ранiцай прыйду i ўладжу ўсё астатняе... Так што, калi хочаце есцi альбо яшчэ чаго, не саромейцеся, заказвайце. Я потым разлiчуся. Вы згодны? Так i быць.

Я пазванiў у гатэль. Нiхто не адазваўся. Я пазванiў яшчэ раз i яшчэ раз. Нарэшце пачулiся крокi, заляпалi шлапакi, бразнула засаўка, i паказаўся калiдорны - рослы, кучаравы дзядзька, якi працiраў кулакамi заспаныя вочы. Ён дрэнна гаварыў па-ангельску i зусiм не размаўляў на вядомых мне мовах (па-французску i па-iталiйску), так што мне было вельмi цяжка ўбiць яму што-небудзь у галаву.

- Гэта дзяўчына, - тлумачыў я, - толькi пераначуе. Багажу пры ёй няма. Заўтра ранiцай я вярнуся; усе яе выдаткi я аплачу... Магу вам пакiнуць у заклад гадзiннiк цi яшчэ што... але, думаю, абыдзецца i так... Падазронага тут абсалютна нiчога няма, вы самi бачыце... Я ж з ёю не застаюся. Зараз я толькi прашу даць ёй нумар на адну ноч, i вось вам даляр. Вы мяне зразумелi? Мы дамовiлiся? Усё ў парадку?..

Я пачаў ужо злавацца на гэтага без'языкага тупiцу. Трэба было паўтараць па некалькi разоў адно i тое ж... Нарэшце ён узяў даляр i адышоў убок, каб прапусцiць дзяўчыну. Я не ведаў, чым яе ўцешыць на развiтанне. Пад "заслону" трэба было сказаць нешта цёплае, ласкавае, але слоў такiх я не знаходзiў.

- Ну, дык да заўтра... I пастарайцеся заснуць, - прамовiў я паспешлiва i працягнуў руку.

Яна схапiла яе i, ажывiўшыся, упершыню загаварыла:

- Вы харошы чалавек.

I хоць, апроч гэтых трох слоў, я ад яе нiчога не чуў, у маiх вушах i цяпер яшчэ гучыць яе нiзкi пявучы голас. Застаўшыся адзiн, я тут жа ўспомнiў, што, аддаўшы незнаёмай свой апошнi даляр, не маю за што паехаць нi на таксi, нi нават на аўтобусе i да свайго гатэля павiнен дабiрацца пеша. Дзе ж я быў? 60-я вулiца? 62-я? А папасцi мне трэба было ў Нiжнi горад, гэта больш за гадзiну хады ў слоту i непагадзь. Але я быў так задаволены сваiм мужным учынкам, што рушыў у дарогу ў вясёлым настроi, насвiстваючы на бязлюдных вулiцах старадаўнiя салдацкiя мелодыi. Мабыць, упершыню Мэдзiсан-авеню слухала ў гэтую ноч "Бравага артылерыста".