Страница 19 из 23
Хутка дайшла да ўсiх вестка, што Дыянiсафан знайшоў сына i што Дафнiс-казапас - уладальнiк гэтых мясцiн, i з самага ранку з усiх бакоў пачалi збягацца людзi, каб разам парадавацца з дзецюком ды прынесцi дарункi бацьку; сярод iх першы быў Дрыяс, Хлоiн апякун.
26
Дыянiсафан папрасiў усiх iх астацца, каб яны, выказаўшы радасць, узялi ўдзел у свяце з гэтай нагоды. Было падрыхтавана шмат вiна, горы пшанiчнага хлеба, балотнай птушкi, малочных парасят, рознага печыва на мёдзе; зарэзана шмат ахвярнай жывёлы мясцовым багам.
Тут i Дафнiс сабраў увесь свой пастухоўскi скарб i падзялiў у ахвяру багам. Дыянiсу ахвяраваў пастуховую торбу i шкуру, Пану - сiрынгу i папярочную флейту; пастуховы кiй - нiмфам, i яшчэ даёнкi, што сам змайстраваў. Але звычнае да таго мiлейшае, чым неспадзяванае шчасце, што Дафнiс аплакваў кожную з гэтых рэчаў, з якою развiтваўся; i не прысвяцiў даёнкi, перш чым не падаiў яшчэ раз коз, i шкуры - перш чым не адзеў яе, i сiрынгi - перш чым не пайграў на ёй; i кожную рэч асобна ён пацалаваў i пагаварыў з козамi i кожнага казла на iмя назваў; i напiўся з крынiцы, як гэта не раз рабiў разам з Хлояй. Але ў каханнi сваiм яшчэ не прызнаўся, чакаючы лепшага часу.
27
Калi Дафнiс быў заняты ахвярамi, вось што адбылося з Хлояй. Яна сядзела, плачучы, сваю чараду пасучы, i натуральна, як водзiцца, казала: "Забыў мяне Дафнiс. Ён марыць пра багатых нарачоных. Навошта я загадала яму паклясцiся замест нiмфаў козамi? Ён пакiнуў iх гэтак жа, як i Хлою. Нават калi ён прыносiў ахвяры нiмфам i Пану, не захацеў убачыць Хлоi. Вiдаць, знайшоў у свае мацеры прыгажэйшых служанак, чым я. Будзь шчаслiвы! Але я жыць не буду".
28
Калi яна так казала, так раздумвала, валапас Лампiс з кучкаю сялян напаў на яе i выкраў, упэўнены, што Дафнiс ужо не ажэнiцца з ёю, а Дрыяс будзе рады яму. Яны цягнулi яе, а яна жаласна крычала; хтось, хто бачыў гэта, даў знаць Напэ, а тая Дрыясу, а Дрыяс Дафнiсу. Той быў сам не свой, не адважваючыся сказаць пра гэта бацьку i не могучы вынесцi болю, пабег у сад i там енчыў i казаў: "О бяда, што мяне пазналi! Як добра было б мне пасвiць чараду! Якi шчаслiвейшы я быў рабом! Тады бачыў я Хлою, тады...*, а цяпер Лампiс выкраў яе i ўцякае, а надыдзе ноч - ён з ёю спаць будзе. Я ж п'ю i раскашуюся i дарэмна кляўся Панам, козамi i нiмфамi".
* Тэкст у рукапiсе папсаваны.
29
Гэтыя Дафнiсавы словы пачуў Гнатан, якi хаваўся ў садзе; i ён, зразумеўшы, што гэта найлепшая часiна памiрыцца з iм, узяў з сабою некалькi маладых хлопцаў Астыла i кiнуўся да Дрыяса. Ён загадаў яму паказаць дарогу да Лампiсавага двара i бягом iрвануўся туды; ён заспеў яго якраз тады, калi той цягнуў Хлою ў свой дом, вырваў яе з яго рук i добра аддубасiў яго памагатых сялян. Ён хацеў звязаць яшчэ Лампiса i адвезцi яго як палоннага, але той паспеў раней уцячы. Зрабiўшы гэта, Гнатан з надыходам ночы вярнуўся. Дыянiсафан ужо спаў, а Дафнiс без сну ўсё яшчэ плакаў у садзе. Ён прыводзiць да яго Хлою, аддае яе i расказвае ўсё; i просiць яго не помнiць лiха, i прыняць яго як карыснага раба, i не пазбаўляць стала, без якога ён памрэ з голаду. Дафнiс, убачыўшы Хлою i трымаючы яе ў сваiх руках, прымiрыўся з iм як з новым сваiм дабрачынцам, а Хлою папрасiў дараваць яму, што ён так доўга не парупiўся пра яе.
30
Параiўшыся мiж сабою, яны вырашылi пра вяселле пакуль што ўтаiць, а Хлою схаваць i адкрыць сваё каханне толькi мацеры. Але Дрыяс не згадзiўся, ён настойваў, каб сказаць бацьку, i абацаў, што яго ўгаворыць.
I як настаў дзень, ён, узяўшы ў пастуховую торбу прыкметныя знакi, пайшоў да Дыянiсафана i Клеарысты, якiя сядзелi ў садзе, - каля iх былi Астыл i Дафнiс - i калi ўсе замоўклi, ён пачаў казаць: "Такая самая неабходнасць, што i Ламана, вымушае мяне гаварыць пра тое, што дасюль было таямнiцаю. Гэтую Хлою не я на свет пусцiў, не я кармiў, а iншыя яе нарадзiлi, i калi яна ў пячоры нiмфаў ляжала, яе авечка кармiла. Гэта я сам убачыў, а ўбачыўшы, здзiвiўся, а здзiвiўшыся, выгадаваў. Пра гэта сведчыць i яе краса, бо яна анi да нас не падобная; пра гэта сведчаць i прыкметныя знакi, занадта дарагiя для пастухоў. Паглядзiце, крэўных дзяўчыны знайдзiце i тады ўбачыце, цi яна годная Дафнiса".
31
I Дрыяс не сказаў гэтыя словы на вецер, i Дыянiсафан не без увагi iх выслухаў; а, паглядзеўшы на Дафнiса i ўбачыўшы, як той збялеў i крадком плакаў, адразу ж распазнаў: гэта каханне; i баючыся больш за ўласнага сына, чым за чужую дзяўчыну, з усёй стараннасцю пачаў перабiраць Дрыясавы словы. Калi ж убачыў прынесеныя прыкметныя знакi: золатам гафтаваныя чаравiчкi, бранзалеты, галаўную павязку, - ён, паклiкаўшы Хлою, казаў ёй не баяцца, бо мужа яна ўжо мае, а неўзабаве адшукаюцца бацька i мацi. I Клеарыста ўзяла яе да сябе i прыбрала яе ўжо як сынаву жонку, а Дыянiсафан, адклiкаўшы Дафнiса аднаго, спытаўся, цi Хлоя яшчэ дзяўчына; i калi Дафнiс пакляўся, што мiж iмi нiчога больш не было, апроч пацалункаў i клятваў у вернасцi, Дыянiсафан усцешыўся гэтай змове i запрасiў абаiх да стала.
32
Цяпер можна было пабачыць, якою бывае краса, калi да яе дадаць аздобы. Бо калi Хлоя была апранута, а валасы прычэсаны, а твар умыты, яна ўсiм здалася да таго прыгожаю, што i Дафнiс яе ледзь пазнаў. Цяпер кожны i без прыкметных знакаў пакляўся б, што бацькам такой дзяўчыны не мог быць Дрыяс. А ён таксама тут быў i разам з Напэ браў удзел у банкеце, лежачы на асобным ложы за адным сталом з Ламанам i Мiрталаю.
У наступныя днi зноў прыносiлi жывёлу ў ахвяру, ставiлi кратэры з вiном; i Хлоя таксама прысвяцiла багам свае скарбы: сiрынгу, пастухову торбу, шкуру, даёнкi. Узлiла вiна крынiцы ў пячоры, бо пры ёй гадавалася i часта ў ёй купалася. Прыбрала таксама вянкамi магiлу авечкi, што паказаў Дрыяс, i яшчэ раз сыграла на сiрынзе сваiм авечкам, а сыграўшы, памалiлася багiням, каб знайсцi ёй тых, што яе падкiнулi, i каб яны былi годныя яе шлюбу з Дафнiсам.
33
А калi досыць насвяткавалiся на вёсцы, уздумалi вярнуцца ў горад, расшукаць Хлоiных бацькоў i не адкладаць надалей вяселля. На золку, падрыхтаваўшыся ў дарогу, яны далi Дрыясу яшчэ тры тысячы драхмаў, а Ламану палавiну ўраджаю з палёў i вiнаграднiкаў, коз разам з iх казапасамi, чатыры пары валоў, адзення на зiму i волю яго жонцы. Пасля гэтага вырушылi конна i вазамi ў Мiтылену, з вялiкаю пышнасцю.
Гарадчукi iх тады не заўважылi, бо прыехалi яны ўночы; але назаўтра каля iх дзвярэй сабралася грамада мужчын i жанчын. Мужчыны выказвалi радасць Дыянiсафану, што знайшоўся сын, а яшчэ больш, калi пабачылi красу Дафнiса; жанкi ж разам з Клеарыстаю радавалiся, што з сынам заадно i сынавую яна прывязла. Яны дзiву далiся з Хлоi, з яе непараўнанай красы. Увесь горад усхадзiўся з-за хлопца i дзяўчыны, хвалiлi ўжо гэты шлюб i жадалi, каб яе род знайшоўся годным яе красы; i шмат вельмi багатых жанок малiла багоў, каб быць прызнанымi за мацi такой прыгожай дзяўчыны.