Страница 12 из 32
А там, у глыбiнi ракi, адбывалася нешта дзiўнае. Нiбы чыёсьцi дыханне падымала з глыбiнi туман, нiбы чыесьцi нябачныя рукi, што валодалi iм усю ноч, выпусцiлi яго на волю, i ён ляцеў цяпер па паверхнi ракi, цягнучы над вадой свае доўгiя ногi. Ён бег за сонцам, люляючыся ў вышынi. А сама рака святлела, усё вышэй узнiмалася неба, вiднелася глыбiня. Рыба выйшла пасвiцца да берагоў, пачала добра брацца. Божа, якая гэта была лоўля! Таня нiколi такога не бачыла.
Але калi ты глядзiш не на свой паплавок, а на чужы, то рыба гэта добра разумее. Можа, яна ў гэтую секунду здзекуецца з цябе, павярнуўшыся галавой на струмень.
А Таня штохвiлiнна падымала вочы i глядзела на Колеву вуду. Коля ж глядзеў на яе паплавок. I страх, што другi зловiць раней, не даваў iм абаiм спакою. Здабыча зрывалася з кручка, аб'еўшы прынаду.
Коля першы ўзняўся на ногi, нiчога не злавiўшы. Ён пацягнуўся, пазяхнуў, косцi яго хруснулi.
- Я так i ведаў, што нiчога з гэтага не выйдзе, - прамовiў ён услых, аднак не звяртаючыся да Танi. - Невыносна ўвесь час глядзець на ваду, адразу хочацца спаць. Лепей ужо, як Жэня, трымаць гэтых дурных рыб у акварыуме.
- Вядома, яны дурныя, - сказала Таня, - калi не адрознiваць ваду ад звычайнага шкла.
А Коля не ведаў, што б яшчэ сказаць.
Ён пайшоў па мастках, не крануўшы пальцам сваёй вуды. Дошкi гнулiся ад яго крокаў. Кошка Казак, якая паспела ўжо лапай нацягаць на масткi дробнай рыбы, паглядзела на яго з асцярогай. Яна пасунулася, даючы яму дарогу. Але кацяня Арол, пахiстаўшыся на мокрай дошцы, з цiхiм усплёскам упала ў ваду. Цi было яно так захоплена малькамi, што шнырылi ля самай дошкi, цi вельмi блiзка падышло да краю, не выпусцiўшы ў час кiпцюры, толькi Таня ўбачыла кацяня па другi боi; масткоў, куды несла яго плынь. Кацяня захлыналася, а кошка мяўкала, бегаючы па мокрым пяску.
Таня ўскочыла на ногi, ледзь крануўшыся масткоў - такая яна была лёгкая.
Яна саскочыла на бераг, увайшла ў ваду, i рака надзьмула яе сукенку - яна стала падобная на лясную кветку. Кошка таксама скочыла ў ваду. А Коля застаўся на месцы.
Таня выцягнула руку i ўзяла кацяня ў далонь. Яно стала меншае за пацука. Рыжая поўсць яго вымакла, яно ледзь дыхала.
Таня паклала кацяня на камень, i кошка аблiзала яго.
А Коля ўсё стаяў на месцы.
- Ты знарок скiнуў яго ў раку! Я сама гэта бачыла! - крыкнула Таня сярдзiта.
Коля маўчаў.
"Можа, ён баязлiвец", - падумала Таня.
I тады яна прытупнула на яго нагой.
Але i гэта не заставiла яго зварухнуцца. Ён не мог вымавiць нi слова настолькi быў здзiўлены.
Таня кiнулася прэч ад яго. Яна бегла па сцяжынцы ўгору, i каленi яе абдымала мокрая сукенка.
Коля дагнаў яе на самай вяршынi гары, каля рыбацкiх дамоў, i тут, задыхаючыся, узяў яе за руку.
- Таня, - сказаў ён, - павер мне, я не хацеў... гэта выпадкова. Кацяня само ўпала ў ваду.
- Пусцi мяне, - сказала яна, вырываючыся. - Я больш не буду лавiць! Я пайду дахаты!
- Тады i я пайду.
Ён адпусцiў яе руку i ступаў шырока, каб не адставаць.
- Не хадзi за мной! - крыкнула Таня.
Яны спынiлiся ля высокага каменя, што падпiраў хацiнку рыбака.
- Але ты прыйдзеш да нас абедаць? - спытаў Коля. - Сёння выхадны. Тата будзе цябе чакаць. Ён скажа, што я пакрыўдзiў цябе.
- Вось чаго ты баiшся! - сказала Таня, прыхiнуўшыся да высокага каменя.
- Не, ты не так зразумела мяне. Я люблю тату, а ён будзе засмучаны. Вось што ты павiнна зразумець. Я не хачу, каб тата...
- Маўчы, - сказала яна, - я добра цябе зразумела. Я не прыйду сёння абедаць. Я больш нiколi да вас не прыйду.
Яна павярнула налева, i сцяна рыбаковай хаты адразу ж закрыла яе.
Коля сеў на камень - яго ўжо нагрэла сонца, ён быў сухi i цёплы, i толькi ў адным месцы цямнела сырая пляма. Гэта мокрая сукенка Танi кранулася каменя i пакiнула на iм свой след.
Коля пакратаў яго.
"Дзiўная дзяўчынка Таня, - падумаў ён таксама, як i Фiлька. - Цi не думае яна, што я баязлiвец? Дзiўная дзяўчынка, - рашыў ён цвёрда. - Хiба можна здзiўляцца таму, што яна зробiць цi скажа?"
I, зноў паклаўшы руку на камень, ён задумаўся.
А Фiлька нiчога не бачыў. Ён сядзеў за мыском на глiне i цягаў гусцёрак плоскiх рыбак з чорнымi вачыма - i выцягнуў карпа з вялiкай галавой, якога тут жа каменем забiў на пяску.
Пасля гэтага ён вырашыў адпачыць. Зiрнуў на масткi. Дзве вуды гойдалiся над вадой, лёскi былi туга напятыя - на iх хадзiла рыба, - але нiкога паблiзу не было - нi Колi, нi Танi.
I крамянiстая сцежка бязлюдная.
Ён паглядзеў таксама ўверх, на горы. I над гарамi хадзiў толькi вецер, таксама пустэльны, якi не наганяў нават асеннiх воблакаў.
Толькi адна кошка з кацянятамi валаклася з прыстанi ўгору.
IX
I ўсё-такi Таня прыйшла абедаць. Яна паднялася на ганак з шклянымi дзвярыма i рэзка адчынiла iх, шырока расхiнуўшы перад сабой, а сабака, як заўсёды, застаўся на ганку.
Таня гучна ляснула дзвярыма. Урэшце, гэта яе права прыходзiць, калi ёй захочацца, у гэты дом. Тут жыве яе бацька. Яна ходзiць да яго. I няхай нiхто не думае, што дзеля каго-небудзь альбо дзеля чаго-небудзь iншага, напрыклад, дзеля пiражкоў з чаромхай.
I Таня яшчэ раз стукнула дзвярыма, яшчэ мацней, чым да гэтага.
Дзверы зазвiнелi i запелi шкляным голасам.
Таня зайшла i села на сваё месца за сталом. У доме ўжо абедалi, i на стале стаяла поўная мiска з пельменямi.
- Таня! - узрадаваўся бацька. - Ты прыйшла? А Коля сказаў, што не прыйдзеш сёння. Сядай хутчэй i еш. Еш як след. Цёця Надзя зрабiла сёння для цябе пельменi. Паглядзi, як Коля iх лоўка зляпiў.
"Вось як, - падумала Таня, - ён i гэта ўмее!"
Яна ўпарта глядзела на бацьку, на сцяну, на добрыя рукi Надзеi Пятроўны, што падавалi ёй то хлеб, то мяса, а на Колю зiрнуць не магла.
Яна сядзела, нiзка схiлiўшыся над сталом.
Коля таксама сядзеў на сваiм месцы, унурыўшыся, увабраўшы галаву ў плечы. Аднак вусны яго моршчылiся ад усмешкi.
- Тата, - сказаў ён, - навошта ты сказаў Танi, што я зляпiў гэтыя пельменi? Яна iх не будзе есцi.
- Хiба вы сварылiся, дзецi? - запытаў з трывогай бацька.
- Што ты, тата! - адказаў Коля. - Мы нiколi не сварымся. Ты ж сам казаў, што мы павiнны быць сябрамi.
- Але, - сказаў бацька.
А Коля, перагнуўшыся праз стол да Танi, прагаварыў шэптам:
- Хто ж гэта казаў мне, што сёння не прыйдзе абедаць?