Страница 1 из 20
Графiня дэ Сэгюр
КАЗКI
ЗАЧАРАВАНАЯ ХАТКА
Глава 1
Хатка
Жыў сабе адзiн чалавек, на прозвiшча Прудан, што значыць Асцярожны. Быў ён удавец i жыў адзiн са сваёю дачкой, якую клiкалi Разалi.
Чалавек ён быў багаты, у яго быў вялiкi дом, а вакол дома цудоўны сад, дзе Разалi магла гуляць, колькi хацела.
Бацька выхоўваў дачку з ласкаю i любоўю, але вучыў заўжды i ва ўсiм яго слухацца. Ён забараняў Разалi задаваць недарэчныя пытаннi цi прасiць, каб ён расказаў пра тое, што, на яго думку, не павiнна яе цiкавiць. Праз вялiкi клопат i добры догляд яму ўдалося амаль цалкам пазбавiць дачку такой, на жаль, частай заганы, як залiшняя цiкаўнасць.
Разалi нiколi не выходзiла з сада, абнесенага высокiм мурам, i нiкога, апроч свайго бацькi, нiколi не бачыла. Слуг у iх у доме не было, але ўсё тут рабiлася нiбыта само сабой. Таму ў Разалi заўжды было ўсё, што ёй было трэба: i адзенне, i кнiжкi, i прылады ды нiткi на вышыванне, i цацкi. Бацька выхоўваў яе сам, i Разалi (хоць ёй было ўжо амаль пятнаццаць гадоў) зусiм не сумавала i не думала нават, што магла б жыць iначай, сярод iншых людзей.
У глыбiнi сада стаяла хатка - зусiм без вокнаў i толькi з аднымi маленькiмi дзвярыма, якiя заўсёды былi зачыненыя. Кожны дзень Разалiн бацька туды заходзiў, але ключык заўсёды насiў з сабой. Разалi думала, што гэта, напэўна, клець, у якой складзеныя садовыя прылады, i ў яе нiколi не ўзнiкала жадання спытаць пра хатку ў бацькi. Але аднойчы яна шукала лейку, каб палiць свае кветкi, i папрасiла бацьку:
- Бацька, дайце мне, калi ласка, ключык ад хаткi ў садзе.
- Навошта табе гэты ключык, Разалi? - занепакоiўся бацька.
- Мне патрэбная лейка. Я думала, яна ў гэтай хатцы.
- Не, Разалi, лейкi ў той хатцы няма.
Калi бацька казаў гэтыя словы, голас у яго быў такi насцярожаны, што Разалi зiрнула на яго i здзiўлена ўбачыла, што ён увесь збялеў i на лбе ў яго выступiлi кропелькi поту.
- Што з вамi, бацька? - спалохалася Разалi.
- Нiчога, мiлая мая дачушка, нiчога.
- Вас так узрушыла мая просьба даць мне гэты ключык? Што ж такога страшнага ў гэтай хатцы?
- Разалi, - сказаў бацька, - ты сама не ведаеш, пра што пытаешся. Iдзi лепш пашукай сваю лейку ў шклярнiцы.
- Але, бацька, што ўсё ж такое ў той хатцы?
- Нiчога, што можа зацiкавiць цябе, Разалi.
- Але чаму тады вы ходзiце туды кожны дзень i нiколi не дазваляеце мне пайсцi разам з вамi?
- Разалi, ты ж ведаеш, што я не люблю пытанняў i што цiкаўнасць - вялiкая загана.
Разалi адразу змоўкла, але прызадумалася. Думка пра хатку, на якую яна раней не звяртала вялiкай увагi, нiяк не выходзiла ў яе з галавы.
"Што ж там можа такое быць? - думала яна. - I як мой бацька збялеў, калi я папрасiла ключык... Значыць, на яго думку, каб я ўвайшла туды, мяне магла б чакаць небяспека!.. Але чаму ж ён сам туды ходзiць амаль кожны дзень?.. Напэўна, ён носiць ежу якому-небудзь лютаму зверу, якога трымае там пад замком... Але каб гэта быў люты звер, я пачула б, як ён рыкае ды варушыцца, а з гэтай хаткi не чуваць нiводнага гуку... Значыць, гэта не звер! Дый ён даўно ўжо з'еў бы майго бацьку... калi толькi не прывязаны... Але ж каб ён быў прывязаны, дык i мне не было б нiякае небяспекi. Што ж тады там можа быць?.. Вязень!.. Але бацька ў мяне добры, ён нiколi не пазбавiў бы волi i долi бязвiннага чалавека!.. Я павiнна абавязкова знайсцi разгадку гэтае таямнiцы... Але як?.. Вось бы хоць на паўгадзiнкi ўзяць у бацькi той ключык! Можа, калi-небудзь ён яго забудзе..."
Гэтыя Разалiны разважаннi былi перапыненыя бацькам, якi клiкаў яе крыху незвычайным голасам.
- Я тут, бацька, - азвалася Разалi, - ужо iду!
I яна пабегла да бацькi. Калi яна падышла да яго, то заўважыла, што твар у бацькi бледны i вельмi занепакоены. Было адразу вiдаць, што ён нечым дужа ўсхваляваны. Гэта яшчэ больш азадачыла дзяўчынку, i яна вырашыла прыкiнуцца вясёлай i бесклапотнай, каб супакоiць бацьку, а потым завалодаць яго ключыкам, калi ён, можа, перастане пра яго ўвесь час думаць, убачыўшы, што Разалi i сама пра яго забыла.
Яны селi абедаць, але бацька еў мала, ён увесь час маўчаў i быў сумны, хоць Разалi вельмi старалася ўдаваць вясёлай. Але ўрэшце сваёй весялосцю i бесклапотнасцю ёй удалося такi супакоiць бацьку, i ён забыў пра сваё хваляванне.
Праз тры тыднi Разалi павiнна было споўнiцца пятнаццаць гадоў, i бацька паабяцаў ёй зрабiць на свята прыемны сюрпрыз. I вось, калi прайшло яшчэ некалькi дзён i да дня нараджэння заставалася тыднi два, бацька аднойчы ранкам прыйшоў да Разалi i сказаў:
- Дарагое маё дзiця, я вымушаны на гадзiну ад'ехаць. Мне трэба падрыхтаваць падарунак на твой дзень нараджэння. Чакай жа мяне дома i будзь паслухмяная, не давай волi сваёй цiкаўнасцi. Праз два тыднi ты даведаешся пра ўсё, што табе хочацца ведаць: я ўмею чытаць твае думкi i знаю, што iх займае. Цяпер жа я з табою развiтваюся i яшчэ раз прашу: сцеражыся сваёй цiкаўнасцi.
Прудан ласкава пацалаваў дачку i пайшоў, але выгляд у яго быў такi, быццам яму вельмi не хацелася яе пакiдаць. Калi ён знiк з вачэй, Разалi пабегла ў бацькаў пакой, i якая ж была ў яе радасць, калi яна ўбачыла, што ключык ад хаткi ляжыць на стале!
Яна схапiла яго i хуценька пабегла ў глыбiню сада. Калi яна была ўжо каля самае хаткi, ёй прыгадалiся бацькавы словы: "Сцеражыся сваёй цiкаўнасцi". Яна завагалася i была гатовая ўжо занесцi ключык назад i не заходзiць у хатку, калi раптам адтуль даляцеў цiхi стогн. Яна прыпала вухам да дзвярэй i пачула, як нехта вельмi танюткiм галаском спявае:
- Я пад замком, гаротная,
Сяджу адна, самотная,
Загiну я ў няволi,
Не выйсцi мне нiколi.
"Цяпер усё ясна, - падумала Разалi, - там сядзiць нейкая няшчасная нябога, якую пасадзiў пад замок мой бацька".
I цiхутка пастукаўшы ў дзверы, Разалi сказала:
- Хто вы, i што я магу дзеля вас зрабiць?
- Адамкнiце мяне, Разалi. Злiтуйцеся, адамкнiце.
- Але чаму вас пасадзiлi пад замок? Цi не ўчынiлi вы якога зладзейства?
- Што вы, не-не, Разалi. Мяне трымае тут адзiн чарадзей. I калi вы мяне ўратуеце, я ў падзяку за гэта раскажу вам пра сябе ўсю праўду.
Усе ваганнi ў Разалi знiклi, i цiкаўнасць перамагла яе паслухмянасць яна ўсунула ключык у замок... Але рукi ў яе так дрыжалi, што яна не магла адчынiць дзверы. Яна была гатовая ўжо ўсё кiнуць, калi танюткi галасок сказаў: