Адзiнота на стадыёне

Бэр паказаў Шведу чырвоную прыпухлую скронь.

— Нармуль. Дапамаглi, кажаш, мяне ўспомнiць, — сказаў той, разглядаючы кровападцёк.

— Дапамаглi, як бачыш. Вось я i прыйшоў спытаць. Хто мяне ў парку пад лаўку паклаў? Ішоў я праз парк. Падыходзiць адзiн i кажа: дапамажы. Другi ў тэлефоннай будцы чакае. Я спяшаўся, думаю, чорт з табой. Дастаў я жменю дробязi. А ён мне кажа — багаты мужык ты. Сам разумееш, гэта ўжо — нявыкрутка. І панеслася, i пакацiлася... Прачнуўся я пад лаўкаю.

— Дзе гэта было? — Швед устаў, засунуў кулакi ў кiшэнi халата, потым дастаў з кiшэнi папяросу, прадзьмуў, закурыў i крыкнуў у бок дзвярэй: — Тушкан, вентыляцыю ўключы.

— Зараз, — азваўся той, што адчыняў дзверы ў бамбасховiшча.

Загула вентыляцыйная сiстэма. Па пакоi прабег ледзь улоўны скразнячок.

— Каля дзiцячай чыгункi, — удакладнiў Бэр.

— А з выгляду яны як?

— Думаў, што калi я пачну, дык i пакладу абодвух.

— А дакладней можна, цi так гахнулi, што памяць адбiлi?

— Шарахнулi як мае быць, але памяцi не адбiлi. Наадварот, як бачыш, дарогу ў твой падвал успомнiў... Слухай. Адзiн меншы за мяне, рэдказубы, з вусiкамi рэдкiмi; да цырульнiка падобны цi да бармена, на iм джынсовая куртка i значок, рот з высалапленым языком — Ролiнг Стоўнз.

— Ведаю, — ашчэрыўся Швед, — ёсць такая гнiль рэдказубая. Алекс яго мянушка. Хiба ты яго не мог навучыць, як грошы сшыбаюць?

— Гэтага я навучыў, але быў i другi, той, што ў будцы стаяў. Яго не помню. Як зачапiлiся, сам разумееш, не было калi разглядаць.

— Забралi што? Цi так пабiлi?

— Грошы, гадзiннiк...

— Ясна. Эй, Тушкан, мы пайшлi, а ты сядзi, не адчыняй.

* * *

Побач са Шведам Бэр адчуваў сябе маладзейшым на гадоў дзесяць.

"Раней хадзiлi мы па вулiцах, i не было ў тых вулiц тупiкоў. Сядзелi мы ў скверах i пiлi вермут, i забаўлялiся з дзеўкамi, i слухалi музыку, i самi спявалi... Была сiстэма, i ездзiлi мы па краiне аўтастопам, i ў кожным вялiкiм горадзе нас чакалi падвалы з напiсанымi на сценах адрасамi iншых такiх падвалаў, дзе не зачыняюцца дзверы, i было вiно, i быў хлеб. Называлi нас i хiпi, i патлатымi, i джынсовымi, i падонкамi, шкодным элементам, i люмпен-пралетарыятам, i чорт ведае чым, i Бог ведае кiм... А мы пляваць хацелi на ўсе гэтыя назвы, мы ехалi, а потым iшлi, а потым зноў ехалi, i ў дарозе не было тупiкоў. Толькi Шведу не пашанцавала, трапiў ён у тунель, дзе выключылi святло, — знайшлi ў ягонай сумцы шпрыц i ампулы з кайфам. Два гады Шведа не было ў абдымках дзяўчат i на дарогах. Вярнуўся ён стрыжаны, з вялiкiм шнарам на вуху. Выпiлi мы пляшку каньяку ў вакзальным буфеце за сустрэчу, за сяброўства, за два доўгiя-доўгiя гады i разбеглiся ў розныя бакi..."

— Знойдзем. Гадам буду, а мы iх вылавiм. Калi не памылiлiся i ў парку Алекс быў — мы iх каля нямецкага рэстарана i знойдзем, — Швед заводзiў сам сябе.

У рэстаран ён зайшоў адзiн. Бэр застаўся чакаць на алеi, ён сеў так, каб быў вiдзён, на усялякi выпадак, рэстаранны ганак, дзе курылi п'янаватыя студэнты.

Швед хутка з'явiўся на ганку.

— Зробiм так. Я падыду адзiн, быццам п'яны, i паклiчу iх у двор, быццам хачу пярсцёнак iм здаць, быццам не хапiла мне сёння i я хачу дабавiць, а на кiшэнi — нулi... Карацей, напляту. Як толькi завяду iх пад арку, уставай i за намi iдзi, толькi не спяшайся, я адзiн iх пакладу.

— Адзiн такi паклаў, а потым пад лаўкай прачнуўся. — Бэр адчуў, як задрыжэла ў яго калена, яно заўсёды дрыжэла перад бойкаю, да першага ўдару.

— Спакойна, Бэр. Яны як цапы панабiралiся, а я ў форме. Ведаеш, як з бухадзелам завязаў. Не магу пiць, пячонка не дае. Іголку зусiм забыў. Толькi калi пакурыць, i тое зрэдку. Во як, даўно не бачылiся... Пакладу я iх, вярняк. Хто такi Алекс? Хто такi Цапок? Хто яны супроць Шведа? Галоўнае, каб не даць уцячы аднаму, пакуль я другога бiць буду. Зробiм не так. Ты будзеш у двары чакаць. Калi якi дзёрне, ты спынiш. Першым грохну Цапка, а Алекс хай бяжыць, ён твой. Толькi не пабяжыць Алекс, будзе спадзявацца, што яны ўдвух мне рыла надзяруць. Ідзi.

— А калi гэта не яны, не Алекс i Цапок, у парку былi? — Бэр кiўнуў на рэстаранны ганак.

— Яны, — Швед гмыкнуў.

— Пайду гляну.

— Толькi ў рэстаране ты не зачапiся.

— ...

* * *

У рэстаран Бэр зайшоў праз чорны ход. У калiдоры, каля буфета стаялi i курылi афiцыянты. Бэр узяў пачак цыгарэт i выйшаў у залу.

Цапок i Алекс сядзелi за столiкам каля эстрады, на якой тоўстая салiстка манерна расцягвала словы англамоўнага шлягера. За столiкам сядзелi яшчэ дзве дзявулi. Яны смяялiся, i Цапку з Алексам не было калi заўважыць Бэра.

* * *

У дваровай альтанцы курылi хлопец з дзяўчынай. Бэр сеў насупраць iх i сказаў цiха:

— Слухай, мне тут пачакаць трэба. Ясна? А ты з дзяўчынкай пойдзеш i пасядзiш на алейцы цi ў другiм якiм месцы. Горад вялiкi...

Хлопец з дзяўчынай сышлi. Бэр застаўся чакаць бойкi ў начным двары.

"Не атрымаецца з мяне асобы. Я — жлоб, казёл... Толькi без "казла"! Добра, хай без "казла". Проста — жлоб мiкрараёнскi, жлоб з мiкрагi... Куды лезу? Чаго пнуся? Па кабiнетах на сагнутых нагах з усмешачкай, у калiдорах з тымi, на каго брыдка глядзець, вiтаюся за руку. Пяць гадоў поўз, прынiжаўся, прыкiдваўся, i нарэшце пашкадавалi, прынялi за свайго, давялi да прыёмнай, арганiзавалi сустрэчу... Працуй, Барыс! Ты — свой, сiстэмны, цябе прынялi, залiчылi ў легiён! А ты праз парк, замест таго каб на аўтобусе па праспекце. А ты бiцца з-за дробязi. Але гэта лёс такi: i на праспекце маглi спынiць..."

Пад аркаю з'явiлiся тры мужчынскiя постацi. Швед iшоў пасярэдзiне, ён хiстаўся.

— Давай, — Бэр пазнаў Алексаў голас.

— На-а, — Швед ударыў, толькi не Алекса, а высокага Цапка, у пах. Цапок скурчыўся. Алекс не чакаў такога павароту. Ён толькi i паспеў, што руку падставiць пад Шведаў кулак, але кулакоў у Шведа два.

— Ляжаць, скаты! — Швед нахiлiўся над Цапком. — Грошы!

— За што? — застагнаў Цапок.

— За парк, за лаўку...

— Ён сам завёўся, мы не хацелi...

— Грошы! — ашчэрыўся Швед.

Цапок зрабiў спробу падняцца, яму было цяжка лежачы даставаць з кiшэнi грошы. Швед выцяў Цапка нагою ў грудзi.

— Ляжаць, сказаў!

Цапок з Алексам дасталi нарэшце грошы i аддалi iх Шведу. Бэр стаяў воддаль i глядзеў, як Цапок зняў з рукi гадзiннiк i той знiк у Шведавай кiшэнi.

— Мы пайшлi... Пакуль не выйдзем са двара — не ўставаць.

Цапок з Алексам не адказалi.

* * *

Бэр i Швед пайшлi на праспект паўз рэстаранныя вiтрыны, у якiх стаялi пузатыя нямецкiя вазы.

— На грошы.

— Многа.

— Я пакiнуў сабе гадзiннiк, а ты сабе новы купiш. Давай пройдземся. Даўно мы з табой не хадзiлi.

Бэр i Швед накiравалiся ў бок вакзала. Яны мiнулi магазiн "Падарункi", дзе на шыльдзе зiхацеў бронзавы матыль, i пайшлi па цёмнай алеi.

— Вi ол лiў iн зэ елаў субмарын1, — праспяваў Швед.

— Та-да-та та-да-та-та, — дапамог яму Бэр. Яны спынiлiся i смяялiся на алеi. Стаялi i смяялiся. Яны смяялiся гучна, яны рагаталi... Старонняму чалавеку магло б здацца, што за iх рогатам i сапраўды тоiцца нешта смешнае, але смешнага нiчога не было. Гэты рогат быў звычайнай iстэрыкай людзей, што выйшлi з бойкi пераможцамi.

— Швед, у цябе ёсць работа?

— Хочаш захалтурыць? Прыходзь да мяне, пасталярыш.

— Не, такая работа, каб на гады два, тры...

— Ёсць адна справа. Год можна пратрымацца. Усе канторы шызанулiся на вымпелах, усiм сягоння патрэбен рэкламны вымпел цi каляндар. А друкаваць iх нескладана. Мой Тушкан i падпiсаўся, а яму напарнiк патрэбны.

— Пайшлi, я пагаманю з Тушканам.

— Не, з Тушканам я сам буду гаварыць, калi што якое. А каму грошы спатрэбiлiся?

— А што гэта за Тушкан?

— А чорт яго ведае. Я ж з малалеткамi зачапiўся. Памятаеш, колькi iх у мяне ашывалася? Разагнаў. Усiх выгнаў, каб не смярдзелi. Сiкуны! Яны адзiн аднаго закладваць пачалi. I з-за чаго? З-за дзевак, з-за травы... Смех! Раз да мяне людзi прыйшлi, папярэдзiлi. Так i так, Швед, хочаш, каб падвал у цябе застаўся — ганi ад сябе шпану. Другi раз людзi прыйшлi, а каб трэцi раз не прыходзiлi, я ўсiх смаркачоў з iхнiмi сiкухамi i выгнаў. Не бiў, не палохаў, проста сказаў, каб забылi дарогу ў мой падвал. Яны забылi, а мне сумна стала. Прывык я працаваць, калi мне ў спiну глядзяць. Адным, наадварот, каб цiха, каб нiкога не было. А мне лепш, калi нехта ў пакоi сядзiць, каб, зрэшты, было каго ў краму паслаць. Сумна мне стала, тут якраз Тушкан i знайшоўся. Еду я ў электрычцы. Халадэча. За вокнамi снег з дажджом, а ён у тамбуры стаiць у адной кашулi. Пакурылi мы ў тамбуры, пагаварылi. У яго, акрамя кашулi, штаноў i чаравiкаў, нiчога i не было. Пашкадаваў я бiчугу, пусцiў у падвал.