Адзiнота на стадыёне

— А хiба табе даюць?

— А хто мне можа не даваць?

— А дзе твае?

— Дачка з мужыком на поўнач па грошы паехалi i дзiця павезлi, дурнi. Казаў, каб пакiнулi, дык не. А старая мая прапiску змянiла, яе ўжо няма.

— А я i не ведаў.

— Мне таксама час прапiску мяняць, а то вернуцца мае з поўначы з грашыма, а тут я — хворы i стары.

— Ну, ты кiнь. Рана яшчэ, — тоўсты мужчына хацеў збiць гутарку ў нейкi iншы бок, але не ведаў, у якi, i таму ў яго нiчога не атрымалася.

— Што тут кiдаць? Як нi кiнь i куды нi кiнь, а надышоў час, i трэба збiрацца. Я вось пацiху i пачаў.

— Другiя жывуць, — спрабаваў пярэчыць мужчына.

— Я на iх паглядзеў i на сябе паглядзеў, — у дзедавых вачах быў спакой i ўпэўненасць, ён разважаў: — Няма ў iх радасцi, брат. Пажыў, i хопiць. Пажыў, колькi мог, а болей не трэба. Нашто намаганнi, калi радасцi ў iх анiякай няма? Суцэльны боль.

— Нейкая ўсё ж ёсць.

— Нейкая ёсць, толькi гэтая нейкая — зусiм нiякая. Ды мне i не сумна. Ведаеш, брат, не сумна мне з таго, што памру.

— А што сумаваць? Усе там будзем, — мужчына паправiў капялюш.

Тралейбус не спынiўся. Шафёр бачыў, што нiхто не збiраецца выходзiць, i не тармазiў каля заснежанага прыпынку. Святлафоры адключылi чырвонае i зялёнае святло i мiргалi цьмяным жоўтым агнём.

— Ногi пачало адбiраць. З кавенькай хаджу, — дзед пастукаў у падлогу кавенькай.

— А што з нагамi?

— Хто iх ведае.

— Можа, тромб?

— Ды не.

— А што? Вены?

— Не вены.

— А ты ў доктара быў?

— А як жа ж, быў. Толькi дактары маладосцi не даюць. Паглядзеў ён, казаць нешта пачаў, толькi я не надта каб слухаў, бо сам ведаю, калi пачало адбiраць, дык пара мне збiрацца...

— Яшчэ пажывеш, нiкуды не дзенешся, — зрабiў спробу пажартаваць немалады мужчына.

— А як ты думаў, яшчэ пажыву. Трэба тое-сёе парабiць.

— Паробiш.

— Параблю.

Тралейбус iзноў не спынiўся, бо нiхто яго не чакаў i нiхто не збiраўся выходзiць.

— А ты, вольны чалавек, чым займаешся? — спытаў дзед.

— Нешта ўсё раблю, цi рамонт, цi з машынай у гаражы, нешта раблю, рукi не маўчаць.

— А з мяне работнiк анiякi, пагалiцца i тое цяжка, дажыўся во.

— А ты ў цырульню хадзi.

— Ногi адымаюцца, баляць.

— А, ногi, я i забыўся. Слухай, мо да мяне зойдзем, пасядзiм, па чарцы возьмем? — пажвавеў мужчына.

— Не, ты што, позна ўжо.

— А што позна? Куды спяшацца? На работу нам не ўставаць, — мужчына мiргнуў дзеду.

— Твае паклалiся спаць.

— Хай леглi, хай спяць, лiха iх не возьме. А мы з табой на кухнi сядзем. Успомнiм. Пагаворым. Пасядзiм.

— Не, брат, не магу. Нашто гарэлку марнаваць, калi радасцi з яе няма?

— У нас ёсць што ўспомнiць. Ты даруй мне за тое, за месца. Не па-людску тады выйшла. Я ўсё спяшаўся некуды. А куды, спытай? Нашто? Я толькi цяпер i зразумеў, што памылiўся тады. Пайшлi, пасядзiм. Грыбы ў мяне ёсць, чарка...

— Дзякуй за чарку, за грыбы. I не думай, што я не iду да цябе з-за таго месца. Я даўно табе дараваў. Позна ўжо. Проста позна, брат.

— Дарма. Дарма адмаўляешся. А што ж гэта ён робiць? Што ж ён, лiха яму, на прыпынках не спыняецца? Я ж свой праехаў, — мужчына грукнуў кулаком у дзверы кабiны.

— Што? — азiрнуўся шафёр.

— Як што! Ты ж на прыпынках не спыняешся!

— Не шумi, дзед, не шумi. Спынiмся.

— Ты павiнен спыняцца!

— Не шумi.

Тралейбус прытармазiў i адчынiў дзверы.

— Цэлы прыпынак праехаў, — злаваўся мужчына.

— Ноч на вулiцы. Спяць усе. А ты шумiш.

— Управы на цябе няма.

— Давай, дзед, сыходзь, не трымай машыны.

— Я не трымаю, — немалады мужчына паправiў капялюш, наставiў каўнер i сышоў з тралейбуса. Развiтацца са старым дзедам ён забыўся.

Тралейбус зачынiў дзверы i хутка павёз аднаго пасажыра.

А ты не смейся

Дождж. Альтанка. Збысь i я.

— Заб'ю, — кажа.

— Як?

— Не ведаю.

— Не заб'еш.

— Чаму?

— Таму, што не ведаеш.

— Прыдумаю.

— Тады i пагаворым.

Збысь праводзiць пальцам па нiжняй губе i кажа:

— Губа трэснула.

— Даўно?

— Не гоiцца. Смяяцца не магу. Балiць.

— А ты не смейся — не будзе балець.

— Дзякуй, дапамог, — ён спрабуе ўсмiхнуцца, на губе выступае кроў. Збысь дастае брудную насоўку i прамакае ранку. На матэрыi зачырванела пляма. Выгляд крывi заварожвае.

— Нешта здарылася? — пытаю з непераадольнай непрыяззю.

— Заб'ю.

— Каго?

— Яна кiнула мяне. Дачку завезла да сваiх бацькоў, а сама жыве з гэтым... Я заб'ю яго.

Збысь расцiскае кулак. Замест маленькага безыменнага i сярэдняга пальцаў з далонi тырчаць кульцi.

Такiя людзi, як Збысь, спачатку выклiкаюць спачуванне, а потым непрыязнасць.

— Бачыш?

Маўчу. Не ведаю, што казаць. Цi патрэбны тут словы? Збысь шукае падтрымкi. А чым я магу дапамагчы? Сваёй бяды хапае, магу пазычыць. Хто ён для мяне? Сябрамi мы не былi, так, знаёмыя. Ён гаворыць пра забойства. Паказвае скалечаную руку. Нарэшце даходзiць, што i я павiнен гаварыць хоць што, толькi не маўчаць.

— Як жа гэта ты? — спачування не атрымлiваецца нi на калiва.

— Жыў на лецiшчы. Спакайней. Думаў, лес уратуе. Хацелася цiшынi. Толькi не для мяне цiшыня тая. Узяў сякеру, паклаў руку на калодку, секануў. Адскочылi толькi фалангi з пазногцямi. Болю не пачуў. Падалося, што замала, што не дапаможа. Секануў зноў. Боль быў не такi жахлiвы, як думалася. Я працверазеў. Сiла, што сцiскала душу, адпусцiла. Балелi толькi пальцы. Я — трывушчы. Адсечанае закапаў, не хацеў, каб якi сабака з'еў. Праз колькi тыдняў рука загаiлася. Усiм сказаў, што выпадкова, што сякера з дзяржальна саскочыла. Пальцы загаiлiся, а сiла, якая сцiскала душу, вярнулася. Не магу знайсцi ратунку. Убачыў цябе i падумаў, што дапаможаш. У мяне пачуццё, нi розуму, нi логiкi, адно пачуццё. Я адчуў дапамогу. Ты не ведаў, што не жартую, i знайшоў, хай часовае, выйсце. Ты адсунуў забойства. Я не памылiўся. Тупею i тлусцею ад уколаў, таму i памылiцца магу. Доктар кажа, што ўсё мiне. Увесь час хочацца есцi, хочацца салодкага. Колюць iнсулiн. Разумею, павiнны быць змены, але, калi яны наступяць, невядома. Лягчэй чакаць, калi ведаеш тэрмiн. Невядома, што чакае мяне наперадзе. Доктар абяцае хуткiя змены, а я не веру. Пачынаю тлумачыць свой стан, не разумее. Ён шукае хваробу ў целе, а яна... Не ведаю, дзе яна. Калi б хвароба была ў целе, боль забiў бы яе. А боль не забiў хваробу, яна ёсць. Урач, усё адно як папугай: пройдзе, мiне, пераломiцца, менш хваляванняў, больш гуляйце на вулiцы, нi кроплi алкаголю, хвароба мiне... Калi? Не ведаю. Можа, праз месяц, можа, праз год, можа, праз тры... Што, я сапраўды падобны да вар'ята? Так? Ты скажаш — не падобны. Падман! Схлусiш, схаваеш праўду, але падманваюць усе, я не крыўдую. Ведаеш?! Раскажу табе тое, чаго не казаў доктару, бо той не выпусцiў бы мяне з бальнiцы, а насiць халат я больш не хачу. Выю па начах, выю — ууууу, як воўк. Раскажу спачатку. Мы жылi ўтраiх — я, жонка i наша дачка. Сям'я была. Быў вечар. Я з жонкай сядзеў на канапе, а дачка, ёй тады было гады тры, выключыла святло i села памiж намi. Мы сядзелi ў цёмным пакоi. Дачка сказала, што мы — ваўкi. За акном — завiруха, люты. А яна кажа, што ўсе мы ваўкi: i ты, тата, i ты, мама, i я. Сказала i завыла — ууууу. Смешна атрымалася, тоненька. Дачка пачала смяяцца, а я сказаў, што ваўкi не смяюцца i выюць яны не так, бо ў iх выццi пакута ёсць i лютасць. Паказаў, як вые воўк — ууууу. Дачка з жонкай завылi разам са мною — ууууу... Падалося мне, што пакой ператварыўся ў лютаўскi лес. Мы потым смяялiся. Цяпер, калi засынаю, я чую нашае выццё, i робiцца невыносна, i я выю — ууууу... А смяяцца не магу. Вось i губа трэснула.

Збысевы чаравiкi забэрсаны рознымi матузкамi. Латаныя-пералатаныя джынсы ледзь дастаюць да высока нацягнутых шкарпэтак. Верхнi гузiк кашулi не зашпiлены, бо зашпiлiць яго проста немагчыма. Некалi стыльны пiнжак завузкi ў плячах i таксама не зашпiлiўся б. Неадпаведнасць вопраткi i фiгуры робiць са Збыся блазна, але блазна не цыркавога, а тэатральнага.