Добавить в цитаты Настройки чтения

Страница 1 из 22



Джонатан Свіфт

Падарожжы Гулівера

Падарожжа ў Ліліпуцію

1

Трохмачтавы брыг «Антылопа» адплываў у Паўднёвы акіян.

На карме брыга стаяў карабельны доктар Гулівер і глядзеў у падзорную трубу на прыстань. Там засталіся яго жонка і двое дзяцей: сын Джоні і дачка Бэці.

Не першы раз адплываў Гулівер у мора. Ён любіў падарожжы. Яшчэ ў школе ён траціў амаль усе грошы, што прысылаў яму бацька, на марскія карты і кнігі аб чужых краінах. Ён старанна вывучаў геаграфію і матэматыку, бо гэтыя навукі болей за ўсё патрэбны былі мараку.

Бацька аддаў Гулівера вучыцца да славутага ў той час лонданскага доктара. Гулівер правучыўся ў яго некалькі гадоў, але ўвесь час не пакідаў думаць пра мора.

Доктарская навука прыгадзілася: скончыўшы вучобу, ён паступіў карабельным доктарам на судна «Ластаўка» і плаваў на ім тры з паловай гады. А пасля, пражыўшы два гады ў Лондане, зрабіў некалькі падарожжаў ва Ўсходнюю і Заходнюю Індыю.

У час плавання Гулівер ніколі не сумаваў: чытаў кнігі, якія браў з дому, а сышоўшы на бераг, прыглядаўся, як жывуць іншыя народы, вывучаў іх мову і звычаі і падрабязна запісваў свае дарожныя ўражанні.

І гэтым разам, выпраўляючыся ў мора, Гулівер узяў з сабой тоўстую запісную кніжку.

На першай старонцы гэтай кніжкі было напісана:

«4 траўня 1699 года мы зняліся з якара ў Брыстолі».

2

Шмат тыдняў і месяцаў плыла «Антылопа» па Паўднёвым моры.

Дзьмулі добрыя вятры.

Падарожжа праходзіла ўдала.

Але аднойчы, калі пераходзілі ва Ўсходнюю Індыю, карабель трапіў у страшэнную буру. Вецер і хвалі пагналі яго немаведама куды.

Дванаццаць матросаў памерла ад ператамлення і голаду. Астатнія ледзь перастаўлялі ногі. Карабель шпурляла з боку ў бок, як арэхавую шкарлупіну.

Адной цёмнай бурнай ноччу вецер панёс «Антылопу» на вострую скалу. Матросы заўважылі гэта вельмі позна. Карабель наляцеў на яе і разбіўся ўшчэнт.

Толькі Гуліверу і пяці матросам пашчаслівіла выратавацца ў шлюпцы.

Доўга насіліся яны па моры, зусім выбіліся з сілы. А хвалі ўздымаліся ўсё большыя і большыя, і адна з іх падкінула і перакуліла шлюпку.

Гулівер апынуўся ў вадзе з галавой.

Калі ён вынырнуў, навокал нікога не было. Усе яго спадарожнікі загінулі.

Гулівер паплыў куды вочы глядзяць — туды, куды гнаў вецер і прыліў. Раз-пораз спрабаваў ён намацаць дно, але дна ўсё не было. А плысці далей ён ужо не мог: мокрае адзенне і цяжкія, разбухлыя чаравікі цягнулі ўніз. Ён захлёбваўся і задыхаўся.

І раптам яго ногі дакрануліся да зямлі.

Гэта была водмель. Гулівер асцярожна ступіў па пясчаным дне крок-другі — і паволі пайшоў наперад.

Ісці станавілася ўсё лягчэй і лягчэй. Спачатку вада даставала яму да плячэй, потым да пояса, потым толькі да каленяў. Ён ужо думаў, што бераг зусім блізка, але дно ў гэтым месцы было вельмі пакатае, і Гуліверу яшчэ доўга давялося брысці па калена ў вадзе.

Нарэшце вада і пясок засталіся ззаду.

Гулівер выйшаў на лужок, парослы мяккай і вельмі маленькай травой, прылёг на зямлю, падклаў пад шчаку далонь і моцна заснуў.

3

Калі Гулівер прачнуўся, было ўжо зусім відна. Ён ляжаў на спіне, і сонца свяціла яму проста ў твар.

Ён хацеў працерці вочы, але не змог узняць руку; хацеў сесці, але не змог паварушыцца.

Тонкія вяровачкі аблытвалі ўсяго яго ад галавы да каленяў; рукі і ногі былі моцна спавіты вяровачнай сеткай; вяровачкі абкручвалі кожны палец. Нават доўгія густыя валасы Гулівера былі туга накручаны на маленькія колікі, убітыя ў зямлю, і пераплецены вяровачкамі.

Гулівер быў падобны на вялікую рыбіну, якая трапіла ў сетку.

«Напэўна, я яшчэ сплю», — падумаў ён.

Але тут нешта жывое хуценька ўзлезла яму на нагу, прапаўзло па грудзях і спынілася ля падбародка.

Гулівер паспрабаваў зірнуць туды.



Што за дзіва! Амаль ля самага носа ў яго стаіць чалавечак — малюсенькі, алё самы сапраўдны чалавечак! У руках у яго — лук і страла, за спіною — калчан. А сам — вяршкі са тры росту.

Услед за гэтым на Гулівера ўзлезлі яшчэ дзесяткі чатыры такіх жа маленькіх стралкоў. Ад здзіўлення Гулівер крыкнуў. Чалавечкі замітусіліся і кінуліся хто куды. Яны беглі, спатыкаліся, падалі, падхопліваліся і адзін за другім саскоквалі на зямлю.

Некалькі хвілін да Гулівера ніхто не падыходзіў. Толькі ля вуха ў яго ўвесь час чуўся нейкі шум, быццам там сакаталі конікі.

Але неўзабаве чалавечкі зноў расхрабрыліся і зноў пачалі караскацца ўгору па яго нагах, руках і плячах, а самы смелы з іх падкраўся нават да Гуліверавага твару, пакратаў кап'ём яго падбародак і тоненькім чыстым галаском пракрычаў:

— Гэкіна дэгуль!

— Гэкіна дэгуль! Гэкіна дэгуль! — падхапілі тоненькія галасы з усіх бакоў.

Што азначалі гэтыя словы, Гулівер не зразумеў, хоць і ведаў шмат замежных моў.

Доўга ляжаў Гулівер на спіне. Рукі і ногі ў яго зусім анямелі.

Ён сабраў усю сілу і паспрабаваў адарваць ад зямлі левую руку.

Гэта яму ўдалося. Ён вырваў колікі, на якія былі накручаны сотні тонкіх моцных вяровачак, і ўзняў руку.

У тую ж мінуту хтосьці ўнізе гучна прапішчаў:

— Тольга фанак!

У руку, у твар, у шыю Гулівера ўпіліся сотні стрэл. Стрэлы ў чалавечкаў былі тоненькія і вострыя, як іголкі.

Гулівер заплюшчыў вочы і вырашыў ляжаць нерухома, пакуль не надыдзе ноч.

«У цемры будзе лягчэй вызваліцца», — думаў ён.

Але дачакацца ночы на лужку яму не давялося.

Непадалёк ад яго правага вуха пачуўся часты, дробны стук, быццам нехта побач забіваў у дошку цвікі.

Малаточкі стукалі цэлўю гадзіну.

Гулівер крыху павярнуў галаву — павярнуць яе болей не давалі вяровачкі і колікі — і каля самай сваёй галавы ўбачыў толькі што пабудаваны драўляны памост. Некалькі чалавечкаў прыладжвалі да яго лесвіцу.

Потым яны зніклі, і па прыступках на памост паволі падняўся чалавечак у доўгім плашчы.

За ім ішоў другі, амаль у два разы меншы ростам, і нёс край яго плашча. Напэўна, гэты быў хлопчык-паж. Ён быў не большы за Гулівераў мезены палец.

Апошнімі на памост узышлі два стралкі з нацягнутымі лукамі ў руках.

— Лангра дэгюль сан! — тры разы пракрычаў чалавечак у плашчы і разгарнуў скрутак велічынёй з бярозавы лісток.

Зараз жа да Гулівера падбеглі пяцьдзесят чалавечкаў і абрэзалі вяроўкі, прывязаныя да яго валасоў.

Гулівер павярнуў галаву і пачаў слухаць, што чытае чалавечак у плашчы. Чалавечак чытаў і гаварыў доўга-доўга. Гулівер нічога не зразумеў, але на ўсякі выпадак кіўнуў галавой і прыклаў да сэрца свабодную руку.

Ён здагадаўся, што перад ім нейкая важная асоба, відаць, каралеўскі пасол.

Перш за ўсё Гулівер вырашыў папрасіць, каб яго накармілі.

З таго часу, як ён пакінуў карабель, у роце ў яго не было ні крошкі. Ён узняў палец і некалькі разоў паднёс яго да губ.

Напэўна, чалавечак у плашчы зразумеў гэты знак. Ён сышоў з памосту, і зараз жа да бакоў Гулівера прыставілі некалькі доўгіх лесвіц.

Не прайшло і чвэрці гадзіны, як сотні згорбленых насільшчыкаў пацягнулі па гэтых лесвіцах кашы з ежай.

У кашах былі тысячы буханак хлеба велічынёй з гарошыну, цэлыя кумпякі — з грэцкі арэх, смажаныя кураняты — меншыя за нашу муху.

Гулівер зараз праглынуў два кумпякі з трыма буханкамі хлеба. Ён з'еў пяць смажаных быкоў, восем вяленых бараноў, дзевятнаццаць вэнджаных парасят і сотні дзве куранят і гусей.

Кашы хутка апусцелі.

Тады чалавечкі падкацілі да рукі Гулівера дзве бочкі з віном. Бочкі былі велізарныя — кожная са шклянку.

Гулівер выбіў дно з адной бочкі, выбіў з другой і некалькімі глыткамі асушыў абедзве.

Чалавечкі пляснулі рукамі ад здзіўлення. Потым яны знакамі папрасілі яго скінуць на зямлю пустыя бочкі.

Гулівер падкінуў абедзве разам. Бочкі перакуліліся ў паветры і з трэскам пакаціліся ў розныя бакі.