Страница 82 из 82
Есенберлин Јзіні¦ романында бізді¦ аталарымызды¦ сенімі оларды¦ Јміріні¦ шетінде емес, жеке басы мен жалпылай сезімні¦ на¬ыз ортасында бол¬анын
кЈрсетті. Ол кездегі бостандыє сЇйгіш жЇрегі бар сенетін єазаєтар мен ёлы јµдайды¦ арасында ешєандай кедергі — кЇмбездер де, суыє мешіттер мен ¬имараттарды¦ єабыр¬асы да, сезімсіз діни єызметшілер де, жансыз діни парыздар да, — болма¬ан. КЈшпенділерді¦ Ўбігерсіз тіршілігі Јмір мен Јлімні¦ ма¬ынасы туралы єазаєтарды¦ асыєпай ойлануына мЇмкіндік берген, Јнегелі мЎдениетіні¦ єалыптасуы мен жылдам Јсуіне жЎне оларды¦ жан дЇниесіні¦ байып, ке¦еюіне, тере¦деуіне «јµдай Патшалы¬ы сендерді¦ жан дЇниелері¦де бар», деген киелі Јсиетке сай игілікті Ўсер еткендей болды.
Ілияс Есенберлин Јзіні¦ Ўдеби сырында та¬ы да бір рухани шындыєты ашыє кЈрсетеді: барлыє адамзат — єорла¬ан «Египет єµлды¬ынан» бастап ерікті жЎне арманда¬ан дЎуірге дейін кЈшіп жЇрген кЈшпенділерді¦ µрпа¬ынан тара¬аны, Јзіні¦ кЇнЎкар жЎне жол табылмас тіршілігінен Ўділетті жЎне таєуалы Јмірге, Ўрєашанда пµтєа табынушылыєты¦ жолсыз ᵬауынан шы¬ып, сол жал¬ыз ¬ана жЎне јµдай берген мЎ¦гілікке апаратын Жол¬а тЇсуге тырысатыны туралы аєиєат.
Раємет, Ілияс-а¬а! Сізді¦ романы¦ызды¦ беттерінде тірі тарихы жазыл¬ан халыєты јµдай жарылєасын, осы жерде Јмір сЇретін барлыє халыєтар Јркендесін!
Сол жерде ке¦ жол болады, — таєуалы, тазалыє Жолы, жа¦а мен тірі Жол деп атайтын болады!
Сонда біз сол Жол¬а асыєпай шы¬ып, жЇгіріп кетпейміз, Јйткені бізді¦ алдымыздан јµдай жЇріп отырады — адамзатты сЇйетін жЎне раєымды, шыдамдылы¬ы мен єайырымдылы¬ы мол јµдай! ЖЎне де Оны¦ да¦єы Ўрєашанда бізбен бірге болмає!
Ає-Бекет
Ілияс Есенберлинні¦ жарияланба¬ан кЇнделігінен алын¬ан наєылдар мен ойлар
«Мен адам баласыны¦ аєыл-ойына єайран єаламын, алайда оны¦ Американы ашєанына да, бЇкілЎлемдік тартылыс за¦ын немесе арышты ашєанына да емес, оны¦ сЇйе білетіні мен жаєсылыє жасай алатынына, Ўділеті бола білетініне, оны¦ басєаны¦ єай¬ысы Їшін азап шеге алатынына єайран єаламын, Јйткені адамды адам ететін, Ўрі мЎ¦гілік ететін ал¬ашєы емес, екінші єасиеті — басєаша бол¬анда бЎрі де єµрып кетер еді… Тіпті е¦ µлы жа¦алыєтар ашылма¬ан кЇнні¦ Јзінде — адамзат Јмір сЇрер еді, ал егер махаббат жоє жа¬дайда — ол бір-ає сЎтте мерт болар еді».
«Баєытты болашаєты¦ басты єа¬идаларыны¦ бірі — барша¬а тЎн тілектестік. Ал теріс ниеттілік, Јкінішке орай, єазір де бар. Бµл тЇрлі жа¬дайда кЈрінеді. јайсыбір бастыєтар шындыєты айтєысы келгендерді¦ ауызын жабады, енді біреулері єабілетті жас адамны¦ Јсуіне жол бермейді. Шы¬армашы єызметкер Їшін е¦ жаманы — оны¦ шы¬армашылы¬ын танымау».
«Мен єазір неліктен тарихєа кЈп ден єойып жЇрмін? јазіргі Јмір ма¬ан єызыє емес бол¬андыєтан ба? Жоє, мЇлде олай емес! Мен осы кЇнімді, єазіргі Јмірді сЇйемін, Јйткені бЇгінгі кЇн — мені¦ µрпаєтарымны¦ Јмірі. Мен єазір артта¬ы ¬µмыр¬а Ї¦ілемін, Јйткені, солай еткенде мені¦ Ўуестігім, мені¦ дЇниетанымым тере¦ірек, мазмµндырає бола тЇседі. Мен Јмірді білмеген, тарих жайында ойлама¬ан кезде болса бір басєа, ал єазір… А¬аш биіктеп Јскен сайын, оны¦ тамыры да жерге бойлап, тере¦дей тЇспей ме, адам да солай. Ол болашає туралы кЈбірек тол¬ан¬ан сайын, Јткен тарихы жайында кЈбірек білгісі келеді. Онсыз болашаєты єµру¬а да болмайды».
«Бµл арада, барлыє мЎселе жазушыны¦ жеке басына келіп тіреледі. Ол Јмірден нені кЈрсе, Јмір, адамдар жайында нені біліп, нені пайымдаса, жадында нені µстаса, неге ала¦даса, азаматтыє, адамгершілік кЈзєарасы єалай болса, оны¦ шы¬армашылы¬ы да солай болады».
«Жазушы алыста єал¬ан уаєытты тарихи зерделеумен µзає айналыс- єан кезде, Јтіп кеткен адамдар мен оєи¬алар оны¦ санасында єайта тіріліп, ол еріксізден осыны¦ бЎрінен тек адамды ¬ана кЈреді. Менде де осылай болды. Кенесары хан¬а єатысты XІX ¬асыр оєи¬аларын зерттей келе, мен осы Јткен тарихи оєи¬аларды¦ бЎрінен де єасіретті адамны¦ тµл¬асын кЈрдім. Ол ма¬ан бЇкіл кЇрделі мінезімен, табыстарымен, сЎтсіздіктерімен кЈрінді де, мен ол жайында роман жазып шыєтым. Аєта¬ан да, єарала¬ан да жоєпын, Јмірде єалай болса, солай етіп жаздым».
Ілияс Есенберлин оры шығаруды жоспарлап отырған кітаптар:
1. «Алтын орда» трилогиясының көркем безендірілген жаңа басылымы — 1999 ж.
2. «Ілияс Есенберлиннің белгісіз нақылдары, ойлары мен сөздері» жинағы — 2000 ж.
Ілияс Есенберлин кітаптарының шығарылуына және оларды алуға қа- тысты барлық сұрақтар бойынша «І. Есенберлин атындағы қор» атты қоғамдық қорға, мына мекен-жайға хабарлауды өтінеміз: 480091, Алматы қаласы, Жамбыл көшесі, 67-үй.
Тел.: 69-45-29, 67-28-30.
Факс: 69-45-19.
Суретшілер: Сидоров Г., Бексµлтанов М.
Теруге 04.05.1998 жіберілді. Басу¬а 28.07.1998 єол єойылды. јалпы 60 х 84 1/8. ја¬азы офсеттік. Офсеттік баспа. јаріп тЇрі «ІnterTіmes». Шартты баспа таба¬ы 73 + 6,5 Шартты бояулы оттискілер. Таралымы 10 000 дана. Тапсырыс № 335.
јазаєстан Республикасыны¦ Аєпарат жЎне єо¬амдыє келісім министрлігі Республикалыє мемлекеттік єазынашылыє кЎсіпорын «Жедел басып шы¬ару баспаханасы». 480016, Алматы єаласы, Д. А. јонаев кЈшесі, 15/1.
Есенберлин І.
КЈшпенділер: Тарихи трилогия. — Алматы: «І. Есенберлин атында¬ы єоры», 1998.— 584 с., ил. 52 с.
Е 79 ІSBN 9965-01-152-4
Ілияс Есенберлинні¦ шы¬армашылы¬ында атаєты «КЈшпенділер» трилогиясы негізгі орын алады‚ ол эпикалыє єµлаш-єарымымен‚ оєи¬аларды¦ серпінділігімен‚ єазає тарихыны¦ жанды Ўрі єайталанбас тµл¬аларды¦ бейнесімен‚ тіліні¦ шынайлы¬ымен жЎне айєындылы¬ымен ерекшеленеді.
Трилогиясы тарихта ешєандай «жо¬алып кетулерді¦» болма¬анын‚ осы ¬асырларды¦ бЎрінде де єазає халєы Јзіні¦ ежелгі жерінде Јмір сЇріп‚ е¦бек еткенін сенімді тЇрде кЈрсетеді.
Е 4702250201—01 ББК 84јаз7 — 44
00(05) — 98
ІSBN 9965-01-152-4
© Безендіру — «І. Есенберлин атында¬ы єоры», 1998.