Արամաշոտ Պապայանի դրամատուրգիայի խոսքարվեստը

1. 4. ՕՏԱՐԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ԱՐԱՄԱՇՈՏ ՊԱՊԱՅԱՆԻ ՊԻԵՍՆԵՐՈՒՄ

Օտարաբանութուններն այն բառերը կամ արտահայտություններն են, որոնք փոխառնվում են մեկ այլ լեզվից՝ դրանով իսկ խախտելով լեզվի մաքրությունը: Օտարաբանություններ են դիտվում այն փոխառությունները, որոնք շեղումներ են ընդունված լեզվական կանոնական մակարդակից: Նկատի ունենալով օտարաբանությունների «աղբյուրը»՝ կարող են լինել հունաբանություններ, լատինաբանություններ, արաբաբանություններ, ռուսաբանություններ, ֆրանսաբանություններ, թուրքաբանություններ և այլն: Օտարաբանությունները լինում են բառային և քերականական: Ա. Պապայանի երկերում հատկապես մեծ թիվ են կազմում բառային օտարաբանությունները, որոնք հիմնականում ռուսերենից են: Առանձնապես բառային օտարաբանութուններով հարուստ է «Համեցեք Հակոբ Նշանիչի ծննդին» կատակերգությունը: Բերենք այդ պիեսում օգտագործված օտարաբանություններից մի քանիսը. լեկցիա (193), պայոկ (194), պրովերկա (193), ռևիզիա (193), էլեմենտ (194), տուրիստ (195), շոֆեր (191), մինիստր (217), կոլեգիա (216), օբյեկտ (200), նոմենկլատուրա (200), ակտ(201), լիմիտ (202), բալեշչիկ(200), սապոն (205), սալյուտ (208), սոցիալիզմ(209), ինստանցիա (205), (240), մոդա (240), սկանդալ (251), օրգանիզմ (246), կոլեգա (251), ստադիոն (226), կաբինետ (249), խալադելնիկ (223) և այլն: Բերենք բնագրային օրինակներ.

Պառավ. Կարմեն, Կարմեն, դուրս արի, նաչալնիկիդ կնիկն է պահանջում (231):

Հմայակ. Հիմա «պոզնի» էլ կմարսես (233):

Մինաս. Հակոբ Նշանիչ, այ էսպես, գնդակը պտույտ գործեց ու թլըմփ սետկայի մեջ (237):

Մինաս. Քանի՞ շիշ է: Չ՞որ է, թե կիսաքաղցր: Քանի՞ արժե: Փողը որտեղի՞ց ես վերցրել: Մի ամբողջ անկետա: Չեմ հասկանում, ո՞ւր են մեզ կանչել՝ ծննդի՞ թե գոսկոնտրոլ (238):

Ա. Պապայանը բառային օտարաբանությունների գործածությամբ ցանկանում է ցույց տալ իր հերոսների ներաշխարհը, նրանց մտածելակերպը, կրթությունը: Ա. Պապայանի մյուս երկերում ևս հանդիպում ենք օտարաբանությունների: Բերենք մի քանի բնագրային օրինակներ.

Սիրանուշ. Այդ ի՞նչ է: Արմեն. Կեղծամ մորուք, բեղ: Վերցրել եմ մեր թատերական խմբի համար: Համեցեք, վաղը չէ մյուս օրը պրեմիերան է (ԵՎ, 77):

Արմեն. Ահա իմ հոգեհառ պացիենտը՝ դժվար բուժելի հիվանդ: Դիագնոզը՝ մոլորություն:

Գրապ. Արփիկն ասաց, որ պիտի գար ու գնար նրա մոտ հանգստանալու, բայց ո՞ր է գեոլոգը, սկել է ու չի երևում (ԽՊ, 127):

Վարդանուշ. Գրապ մայրիկ, այլևս չեմ կարող սպասել: Ժամի յոթին ռայսովետի նիստին պիտի հասնեմ (ԽՊ, 129):

Վարդանուշ. Սա Արփիկի դիսերտացիայի առաջին գլուխն է, խնդրել է ՝ մինչև Ստեփանավանից ետ գալը տպել (ԽՊ, 130):

Սուրեն. Ագրոնոմիս նայեք, գործով զբաղվեք, տիկին քույրիկ, գործով (ՄՀ, 50):

Սաթենիկ. Այլևս ոչ մի վայրկյան. Երթանք քնիր, քանի պրիստուպդ չի բռնել (ԵՎ, 100):

Անուշ. Գաթա, լուննի նոչ, բելի նոչ, նապոլեոն, ժոզեֆինա…(ԵՎ, 101):

Սամսոն. Ներեցեք, ո՞վ է այս մարդը, որ կասկածելի ինձի կնայե:

Արմեն. Օչերկիստ է (ԵՎ, 120):

Սաթենիկ. Ինժեներ, դերձակ, մոնտյոր և կանանց մազեր գանգրացնող (ԵՎ, 89):

Խաթուն. Դուխովոյ օրկեստրս ո՞րն է, հո պարադ չէ (ՄՀ, 14):

Կարինե. Սիրելի քաղաքացի մայրիկ, մեզ պետք է ոչ միայն զարգացած տեխնիկա, կիբեռնետիկա, այլև կուլինարիա (ԱՓ, 459):

Փեփրոն. Խնդրեմ, եթե Կարինեն դեմ չէ: Թեկուզ հենց վաղը կարող եք գնալ զագս (ԱՓ, 463):

Կարինե. Մայրիկս հորս հետ պիտիմինուտկա է անցկացնում (ԱՓ, 466):

Կարինե. Մորս նոկաուտ արեցիր, մնաց հայրս (ԱՓ, 466):

Հատկապես ռուսերեն բառորով լեփ-լեցուն է նրա «Սատանան ինչեր չի անի, եթե աստված քնած է» պիեսը՝ ցանկանալով հարազատ մնալ 80-ական թվականների խոսակցական լեզվին: Դա երևում է հատկապես Ժորժետայի խոսակցական լեզվում: Բերենք մի քանի օրինակ բնագրից.

Ժորժետա. Վռամչիկ, բեզ լիշնիխ սլով (273):

Ժորժետա. Պրելեստ: Ինչպե~ս է սազում (273):

Ժորժետա. Էտո մելոչ, Գուրգեն Բագրատովիչ (274):

Ժորժետա. Ինչո՞ւ… Էտո օչեն օրիգինալնո… Դուք ի՞նչ է, ռուսաց լեզվին դե՞մ եք (279):

Ա. Պապայանը իր պիեսներում օգտագործել է նաև անգլերեն, ֆրանսերեն բառեր: Անգլերենից են բիզնես (ԱՓ, 462), բիզնեսմեն (ԱՓ, 463), միտինգ (ՄՀ, 37), բիթլս (ԵՎ, 76), ֆրանսերենից՝ բոնժուր (ԱՓ, 465), իտալերենից՝ բրավո (ԱՓ, 465):

Այսպիսով, Ա. Պապայանը բառային օտարաբանությունների գործածությամբ ցանկանում է ցույց տալ իր հերոսների ներաշխարհը, նրանց մտածելակերպը, կրթությունը: