Вясна ўвосень

Скінуліся па адным пяры і зрабілі саве дзівоснае футра. А паколькі ў кожнай птушкі свой колер, то і апярэнне ў савы з таго часу рознакаляровае. Ёсць пер’і жоўтыя, ёсць бурыя, ёсць рыжыя і шэрыя, белыя і чорныя.

Разляцелася птаства спаць. Села сава перад дуплом. Вартуе. Не спіць. Глядзіць на ўсе вочы. А ў лесе хораша. Месяц вялізны. Усё, нібы ўдзень, відаць.

Выгляне верабей з дупла - сядзіць сава, брыда гэткая. Гараць савіныя вочы, яе дзве залатыя поўні. Яму ўжо і есці хочацца, вераб’ю. Высуне галаву -пільнуе сава, гнюснасць такая. Аж плача верабей.

Тым часам днець пачало. А совы ўдзень нічога не бачаць, спяць. Пачала сава кляваць дзюбай. Пачалі ў яе вочы зліпацца. Нібы хто іх мёдам намазаў.

А птушкі заспалі. Такая ў лесе раса халодная. Так цёпла ў гнязде. Ну, яшчэ хвіліну паспім. Ну, яшчэ другую.

Выглянуў верабей - спіць сава. Дзень на дварэ, ды яшчэ з непрывычкі размарыла яе ў цёплым кажусе. Верабей чакаць не стаў. Выбраўся з дупла і давай лататы.

Толькі праз гадзіну дабудзіліся птушкі савы. Глянулі ў дупло, а вераб’ём там даўно і не пахне.

- Ах ён, нахаба! Ах ён, бусурман, бессаромныя вочы! Ну і ты, сава, добрая! Не падпільнавала, так? А нашто ж тады мы па перку скідаліся?!

- А вы чаго праспалі? - спытала сава.

- Добра, яшчэ пагаворым, - закрычалі птушкі. - У пагоню! Хапаць

вераб’я!

Ганяліся яны за вераб’ём цэлы год і неяк усё ж злавілі. Хацелі спачатку пакараць яго тым, што звязаць яму крылы. Але потым раздумалі. Прападзе верабей. І калі чалавечы суд павінен трымацца за чалавечнасць, то птушыны павінен трымацца за птушынасць. Таму звязалі вераб’ю не крылы, а ногі.

І стаў з таго часу верабей скакаць адразу дзвюма ножкамі.

А саве ўсе птушкі і да гэтага часу аніяк не могуць дараваць, што яна праспала. Надта ўжо сваіх пер’яў шкада.

І вось варта саве раніцай не дабрацца да дупла і заснуць недзе пад ялінай ці кустом, - тут усе птушкі навальваюцца на яе цэлай хмарай, скубуць ды крычаць:

- Аддай маё пер’е! Ад-дай маё пер-р-р’е!

Не верыш - спытай у старых людзей, у паляўнічых, якія гэта на свае вочы шмат разоў бачылі.

І хаця сава і суцяшае сябе, што арол ды сокал яе не чапаюць, а скубуць яе, бязвінную, адны вароны, сарокі ды пахучыя ўдоды - дрэннае гэта, па-мойму, суцяшэнне.

Дробязь тая - самае гэта нікуды не вартае на свеце. Лепей ужо з арлом схапіцца, абы толькі розная жамяра ды малеча цябе не шчыкалі і не скублі.

...Адзін толькі верабей, нават і цяпер, жыве сабе і не шманае. Ну, ногі скруцілі. Падумаеш, бяда вялікая. Скача сабе на абедзвюх адразу ды заліваецца:

Жабкі і чарапаха

На беразе маленькага ляснога возера-балотца разгарлаліся, разышліся і наладзілі канцэрт жабы. Церушыў на іхнія галоўкі цёплы дожджык, свяціла праз яго сонца. Весела было жабкам - вось яны і спявалі.

І тут прыплыла пратокай з такога самага суседняга балотца-возера вялікая балотная Чарапаха. Жыла яна адна, пачула вясёлыя спевы і вось прыплыла, вынырнула, напалову вылезла на бераг і ўся аж зморшчылася ад асалоды. Надта добра спявалі жабкі.

- Жабкі, жабкі, дзень добры.

- А ты што за цуда-юда? - спыталі жабкі.

- Я Чарапаха.

- Бачыць такое не бачылі, чуць гэткае не чулі. Значыць, не можа цябе

быць.

- Ды ёсць жа я, - сумна сказала Чарапаха. - І як жа вы добра спяваеце! Паўтарыце, калі ласка. Проста салаўі.

- Можам, - сказалі ўлешчаныя жабкі.

Ку-ма, кума Бор-ршчык вар-рыла.

- Выдатна, - сказала Чарапаха. - Выключна. Жабкі-жабкі, прыміце мяне ў

свой хор.

- А ты спяваць умееш?

- Не. Я слухаць люблю.

- Дык слухай. Здалёк. Ці прывядзі сястру, якая ўмее.

- І яна не ўмее, - сумна сказала Чарапаха. - Мы, чарапахі, не ўмеем спяваць. Голасу нам не дадзена.

- Дык нашто ты нам тады? - спыталі жабкі.

- А слухаць вас хто будзе? Хваліць?

- Нас і так усе чуюць. І ўсе хваляць

- Ну і я ціхенька сядзела б ды хваліла, - сказала добрая і разумная Чарапаха.

- Дык ты, можа, яшчэ нешта ўмееш? - спытала Галоўная Жаба ў хоры, якая аж дзьмулася ад важнасці.

- Плаваць умею. Ныраць.

- Гэта й мы ўмеем. А скакаць умееш?

- Не, - уздыхнула Чарапаха.

- Нічога ты не ўмееш... А мы яшчэ нясём ікру. Жабурынне.

- Я замест яе яйкі нясу, - сказала Чарапаха. - Вялікія.

- Ф-фу, - сказала Галоўная, - яйкі... Ну, паспрабуй усё ж заспяваць.

І Чарапаха зарыпела:

Свеціць месячык з гары На шчытах у чарапах

На глыбокія віры. Сіняе святло гарыць.

- Словы нішто сабе, - сказалі жабы, - але ж голас? Бр-р-р!

- Дык я б вам - словы, а вы б - спявалі.

- Словы ў нас не горшыя. Самі прыдумалі:

Што вар-рыла, кум-ма, кум-ма?

Борш, бор-ршч, бур-ракі.

- Добрыя словы, - сказала Чарапаха, - але галасы ў вас лепшыя.

- І што гэта за “шчыты ў чарапах”? - спытала Галоўная Жаба.

- А вось тое, што на мне.

- Гэта карычневае? - усхваляваліся жабы. - Гэта брыдкае? Ну не. Мы вось такія прыгожыя. Зялёныя. Бліскучыя. Як лакіраваныя.

- Жывыя, - сказала Чарапаха, - усе прыгожыя.

- А чаму гэта брыда завецца шчытом? - спытала Маладзенькая Жабка.

- Яна цвёрдая.

- Няўжо-о? Во-ой! Быць не можа.

Самая смелая з жабак падплыла асцярожна і дакранулася да панцыра

лапкай.

- Вой! Яна ж як жалезная!

- Ну і што? - сказала Чарапаха.

- Цвёрдая!.. Голасу не мае!

- Усё роўна вы мне падабаецеся. Спяваеце прыгожа. Мне адной сумна.

Але жабы ўжо разышліся:

- Жалезная жаба, - зарагатала самая насмешлівая.

- А мы мяккія жабкі. Зялёныя.

- Жалезная! Гы-гы-гы!

Чарапаха пачала крьіўдаваць:

- Кожная жывёла - розная. А я - карысная.

- І мы кар-рысныя... А ў цябе голасу няма... Кар-рычневая...

- Жаба ў танку, - пажартавала насмешніца.

Пакрыўдзілася бедная Чарапаха, нырнула і паплыла ў пратоку, а пасля ў сваю азярынку. А жабы, гледзячы на яе бурбалкі, зноў завялі сваю валынку з катрынкай:

Бур-ракоў не было -Бр-ручкі навар-рыла.

.Ну і што? І ці добра гэта атрымалася? Тут сабе жабкі весела спяваюць дурныя словы добрымі галасамі. А там Чарапаха, што не мае голасу, але ведае добрыя словы, ляжыць сабе пад вадой, пад святлом месяца, пакрыўджаная і адна-адзінюсенькая.

І нашто, калі ты зялёны і мяккі, лаяць таго, хто карычневы і цвёрды? Ты вось ходзіш на дзвюх нагах, а кот - на чатырох. І няхай сабе.

Дрэнна вы зрабілі, жабы. Ану, марш адразу ж у Чарапахі прабачэння прасіць, перапрашаць яе.

Вясна ўвосень

Маленькі Янка цяжка захварэў. Ляжыць увесь чырвоны, нічога не бачыць і не чуе. Нават Аленкі не пазнае. І не ведае яна, чаго дактары ў доме. Чаго мама плача, калі думае, што ніхто не бачыць яе?

А Янку здаецца: шуміць цёмнае мора пад хмарамі. Ад берага адплываюць чорныя караблі, і завозяць яны некуды ў свет усе ягоныя цацкі. Вось салдацікаў павезлі. Ну хай салдацікаў. А нашто яны Мішку забіраюць? Заўтра дзень нараджэння, а Янка з ім нават не пагуляў.

Апошняга павезлі мардастага шчанюка. Той вішчыць - цёмна ў моры.

- Можа, ты хочаш чаго, сынок? - спыталася мама.

- Сонейка, - сказаў Янка. Нават вачэй не расплюшчыў.

Якое там сонейка! Восень. Льюць шэрыя дажджы. На клёнах дурное лісце. Дурное, бо даўно яму трэба ўпасці.

Ніхто не глядзіць на Аленку. Узяла яна плашчык ды выйшла з хаты ў сад. Сонейка шукаць, браціка ратаваць.