Страница 3 из 32
Валя выбегла на корт, кінула Паўлу мячык.
— Пачынай!
Ракетка мільгала ў Паўлавых руках, а Валя зноў і зноў з трывогай адзначала, што ён рухаецца неяк запаволена, што яго ўдары страцілі былую дакладнасць. Яна лёгка адгадвала Паўлавы задумы і выйгравала адно ачко за другім.
Прайграўшы два сеты, Павел схіліўся перад дзяўчынай:
— Прызнаю, о непераможная, тваю сілу!
— Калі думкі тэнісіста лунаюць па-за кортам, яму літасці не будзе,— у тон Паўлу адказала Валя, разлічваючы, што ён зразумее намёк і нарэшце раскажа пра свае клопаты. Павел прамаўчаў.
Трыбуны вялізнай чашы Цэнтральнага стадыёна, поўныя гледачоў, гудзелі неспакойна, насцярожана, там-сям выбухаючы то крыкамі адабрэння, то роспачы — у кожнага спартсмена былі свае балельшчыкі. Некалі шматбор’е лічылася самым складаным відам спаборніцтваў, і ім займаліся толькі дарослыя. Але з цягам часу, калі на фізічнае выхаванне чалавека пачалі звяртаць не менш увагі, чым на яго адукацыю, яно стала і спортам юных.
У фінале ўдзельнічала дваццаць падлеткаў шаснаццацігадовага ўзросту. Дужыя, рослыя, яны паказвалі выдатныя вынікі. Асабліва паспяхова выступаў юнак у чырвонай майцы. Калі Павел з Валяй прабраліся на сваё месца ў ложы, ён якраз выходзіў на апошні круг. Бег ён на паўтары тысячы метраў, лёгка, як кажуць спартсмены, з запасам і значна апярэджваў бліжэйшага канкурэнта.
— Няўжо Віцька? — Валя паднесла далонь да вачэй.
I ў гэты момант юнак перасек фінішную лінію. Не паспелі сціхнуць апладысменты, як па стадыёне аб’явілі, што перамог выпускнік пятай сярэдняй школы Мінска Віктар Асадчы, устанавіўшы новы рэкорд рэспублікі.
Павел здзіўлена павярнуўся да Валі. Віця Асадчы быў яе брат. Павел ведаў, што хлопец — здольны матэматык і фізік, але пра яго спартыўныя поспехі нават не чуў. Ён папракнуў Валю:
— I ты не пахвалілася?!
— У кожнага свае таямніцы,— падкалола дзяўчына.— А Віця, калі ўжо расказваць, і ў касмаклубе займаецца...— Сказала і асеклася, бо на Паўлавым твары як цень прабег. Яна падумала, ці не з космасам звязаны сённяшні яго настрой — у касмаклубе ж і Павел займаўся. Але зноў не спытала. Калі маўчыдь, значыць, чамусьці не можа гаварыць, яна верыла яму.
Па дарозе дадому да іх далучыўся Віця.
Вечар быў ціхі і, як летам, цёплы. 3 вулічных клумбаў веяла водарам ранніх кветак. Вецер зрываў пялёсткі з каштанавых свечак, і тыя буйнымі белымі сняжынкамі павольна апускаліся на газоны, на тратуар, проста пад ногі. Звычайна такім вечарам, калі побач друг, хочацца гаварыць і гаварыць, пра патаемнае, дарагое, цікавае. Але і Павел, і Валя маўчалі. Добра яшчэ, што Віця, не астылы ад нядаўняй барацьбы, расказваў, як браў дзвюхметровую вышыню з гакам у дваццаць пяць сантыметраў, як штурхаў ядро... Занятыя сваімі думкамі, Павел і Валя зрэдку і недарэчы падтаквалі. Аднак хлопец не заўважаў гэтага. Ён усё яшчэ быццам быў на сектарах стадыёна.
Нарэшце Валя не вытрымала:
— Гэта невыносна, Паўлік! Што здарылася, навошта табе былі тыя старыя кнігі?
II
Яны стаялі каля Валінага дома. Павел прыхіліўся да дрэва, паглядзеў угору. Густая крона серабрыстай таполі закрывала неба, і толькі адзін праменьчык, дрыготкі і няпэўны,— вестка нейкай далёкай зоркі — прабіўся скрозь нерухомую лістоту. Павел прыгледзеўся і пазнаў Касіапею. Падумалася, а раптам гэта адтуль прыляталі тыя, чые сляды застаюцца неразгаданымі на нашай Зямлі.
— Ну! — Валя кранула за руку.— Ты чуў маё пытанне?
Дзівачка! Хіба ён можа не пачуць, калі гаворыць яна, Валя? Але як жа гэта не проста — узяць і расказаць пра ўсё, што поўніць цябе. Ён паціснуў плячамі, быццам падкрэсліваючы, што ў гэтым няма нічога вартага вялікай увагі:
— Аднойчы я паверыў, што на Зямлі былі прышэльцы. Гэта было даўно... Што прыляталі... Што паверыў у іх,— ён збянтэжана пасміхнуўся: — Зусім заблытаўся.
— Яно і відаць,— суха ўставіла Валя.
— А што? Сёння ўспомнілася, вольная хвіліна была, вось і надумаў асвяжыць у памяці сякія-такія дэталі. Калі ў што верыш, то яно жыве ў табе заўсёды.
— Ты пра перуанскія знаходкі? Нешта такое і я чула калісьці,— з сумненнем сказала Валя — не дапускала, што менавіта гэта, урэшце не новае для яго, магло так узрушыць Паўла. Чалавек логікі, рацыяналістычны, ён умеў стрымліваць свае пачуцці. Ва ўсякім разе, на тэнісным корце старая гіпотэза забылася б.
— Хто мне дакажа, што ў Сусвеце больш няма разумных істот? — Павел узяў легкадумны тон.— Можа, нават у гэты самы час з якой-небудзь планеты Індзейца стартуе зоркалёт у Сонечную сістэму.
— От было б здорава! — ажывіўся Віця. Душэўныя перажыванні сястры і яе жаніха яго не займалі. 3 іх размовы ён выбраў толькі ўпамінанне пра чужынцаў.— А што, калі яны сапраўды падлятаюць ужо?
Ён сказаў гэта так горача, зацікаўлена, што і Валя на імгненне паддалася яго эмацыянальнасці, перасмыкнула плячамі:
— I з свайго карабля паглядае на мяне. Бр-р...
— Няма чужынцам больш чаго рабіць! — абурыўся юнак. Ён хацеў працягу сур’ёзнай размовы.— Няўжо і для іх мае сілу наша тэорыя адноснасці?
— Як для ўсяго жывога,— адказаў Павел.— Таму і не адбыўся пакуль што паўторны прылёт. Больш таго, яны, наведвальнікі Зямлі, можа, наогул яшчэ ў дарозе да свайго дому.
— Ага,— насмешліва сказала Валя — зноў успомніла пра Паўлаву скрытнасць,— іх дзень — наша стагоддзе. Хопіць лунаць у прасторы, астраномы,— зірнула на гадзіннік: — Зайдзі, Паўлік, да нас. Пасядзім крыху на развітанне.
Ва ўтульнай гасцінай Гушча агледзеўся, нібы быў тут упершыню. Кожная рэч у гэтым пакоі сёння выклікала ў яго смутак, нагадвала пра хуткае расстанне з Валяй. Каб неяк пазбыцца гэтага адчування, сеў за піяніна, прабег пальцамі па клавішах. Па пакоі паплыла мелодыя, прывычная, адпаведная настрою.
— Ты што іграеш? — Валя заўважыла яго задуменнасць, рашыла праверыць здагадку.
— Га? — схамянуўся Павел.— Ды вось...
— «Лунную санату»,— пасміхнулася Валя.— Сёння ты лунаеш у космасе.
Гушча паглядзеў на дзяўчыну, не разумеючы.
А Віця папракнуў:
— Заладзіла — думкі... саната... космас. Не разумееш ты, што такое сапраўднае захапленне!
Звычайна Валі падабалася, што яе Павел для брата самы аўтарытэтны чалавек. А зараз гэта чамусьці выклікала раздражненне, здалося, быццам Павел належыць ужо не толькі ёй. Яна сярдзіта сказала:
— Дзецям пара спаць.
Віця як не пачуў, перацягнуў сваё крэсла да піяніна.
— Павел Канстанцінавіч,— паклаў ён далоні на клавішы, каб той не зайграў зноў,— вы ўпэўнены, што яны былі ў нас?
Павел павярнуўся да юнака:
— Калі сур’ёзна, не думаю... Дакладней, не ўпэўнены. Але вельмі хачу, каб гэта было праўдай!
— А я ўпэўнены — былі! — У Віцевым голасе гучалі хваляванне, перакананасць, упартасць.— Проста людзі яшчэ шмат чаго не разумеюць у гісторыі Зямлі. А я,— ён аж прыўстаў, захоплены думкай,— хоць на Марс, хоць куды далей паляцеў бы, абы сустрэцца з іншапланецянамі. I не паглядзеў бы, што касмічныя караблі пакуль недасканалыя. Такая мэта вартая любых нягод.
— Падрасці,— буркнула Валя, але ўзяла сябе ў рукі, дадала спакайней: — А тым часам і палёт да Марса перастане быць праблемай. Так, Паўлік?
Павел нахіліўся над піяніна, адсунуў локцем Віцевы рукі, паўтарыў заключны акорд санаты. Потым сказаў, не паднімаючы вачэй:
— На Марс... Думаю, гэта ўжо хутка.
— Чуеш? — Віця радасна паглядзеў на сястру.
— Чым бы дзіця не цешылася...— нічога такога Павел не сказаў, а Валю зноў ахапіла трывога. Было ў яго словах нешта недагаворанае, прытоенае. У яе мільганула здагадка, і Валя спытала: — Твой ад’езд, Паўлік, звязаны з гэтымі легендамі аб прышэльцах?
Павел падумаў і кіўнуў галавой.
Больш да гэтай тэмы яны ў той вечар не вярталіся.
III
Чаканне важнай перамены ў жыцці, напэўна, не праходзіць бясследна для кожнага чалавека. Нават самага моцнага духам. Павел вельмі хваляваўся. Заданне кіраўніка экспедыцыі сведчыла, што кандыдатура яго, Паўла, відаць, ідзе першай у спісу прэтэндэнтаў. Калі нічога незвычайнага не адбудзецца, паляціць ён. I як казалі ў асяроддзі касманаўтаў — на Марс. Быць першым — вялікі гонар, вялікая адказнасць. Але, стоячы каля акна ў сваёй кватэры, пазіраючы ў цёмную ноч, Павел думаў не пра славу. Чалавек дасягнуў Месяца, упэўнена асвойваў яго. Палёты ў космас сталі ледзь не будзённай справай. Ды не кожны раз гэта абыходзілася без ахвяр. Ён добра помніў імёны тых, хто не вярнуўся на Зямлю. А Марс — гэта ўжо далёкі космас.