Страница 1 из 3
Xaliq Məmmədov
Gecikmiş məktub
1-Cİ HİSSƏ
Azad:
Verilən suallar hələ də qulaqlarında səslənirdi: " İncimə, qardaş, yoldaşın kimdir, haradandır?"
--1—
Yenə xəyallar getdi arxaya, əl çatmaz, uzaq acıya, şirinə…
Səhər qaranlığında çatdıq Bakı vağzalına. Qatar fit verdi, dartılaraq dayandı. Düşdüm perrona. Vağzal san ki, dəniz idi, insan dənizi, qaynayırdı. Reproduktorun səsi qatarların hərəkət vaxtını elan edir, xalqı ehtiyatlı olmağa çağırırdı. Perronlarda adam əlindən boş yer tapmaq mümkün deyildi. Burada hər şey hərəkətdə, fırlanmaqda idi. Əgər göydə dayanıb, yuxarıdan aşağı bura baxmaq olsaydı, vağzal yəqin ki, qarışqa yuvasını xatırladardı. Bu qaynayan izdihamın içində yük daşıyan arabaçıların səsləri az qala repreduktorların səsinə çatırdı:
–Yol verin! Qaçın! Ehtiyatlı olun!
Bu böyük dəmir arabalar heç kimi tapdamadan, qıçların, ayaqların yanından keçir, müştərini birinci tutmaq üçün güllə tək hərəkət edirdilər.
Naməlum hisslər bürümüşdü məni. Həm sevinirdim, həm kədərlənirdim. Qarşımda duran Gələcək, dumanlı, "daha sən sərbəstsən, özünə güvən!" -deyən Gələcək məni bir az qorxudurdu. Nə olacaq, necə olacaq- fırlanırdı beynimdə. İlk vaxtlar qalacağam qohumların evində, sonra isə, kirayə etmək fikrim vardı. Həmişə sevmişəm asılı olmamağı…
X
Mən bu küçədə az yaşasam da, bu küçəni “bizim küçə” adlndıracam. Cavanlığımın ən gözəl cağları, ən şirin dövrü bağlı oldu bu küçə ilə, bu küçənin sakinləri ilə. İki cərgə sıralanan , əsasən, bir mərtəbəli olan evlərin arası ilə uzanan bu küçə həmişə səsli küylu olardı. Bakının bütün kəndlərində olduğu kimi, burada da qonşular o dərəcədə şirin yaşayırdılar ki, həsəd aparmaq olardı. Hamının evi bir-birinin üzünə açıq idi. Bir də görərdin, hansısa ana çağırardı uşağını:
–Ay uşaq, ay bala (filankəs) gəl bir qismət ye, sonra get oyna!
Cavab gələrdi başqa anadan, küçənin hansısa bir tərəfindən:
–Ay filankəs bacı, narahat olma, yedirtmişəm hamısını!
Küçədə hər evin qabağında oturacaqlar vardı. Həmişə də qızlı- oğlanlı, qadınlı-kişili. Haradasa domino, haradasa nərd oynayardılar, haradasa çay içərdilər kiçik stolların üstündə. Gecənin ortasınadək. Ruhi sakitlik, əmin-amanlıq, xoş əhval-ruhiyyə hökm sürərdi bu küçədə.
Solmazı ilk dəfə iri tut ağacına söykənən bu oturacaqların birində, kitab oxuyan vəziyyətdə görmüşdüm. İki il qabaq. Gəlmişdim texnikuma qəbul olmağa.
Mən 8-ci sinfi qurtarmışdım. İstəmirdim 9 və 10-cu sinifləri oxuyum. Arzulayırdım texnikuma qəbul olum, sonralar, işləyə-işləyə instituta girərəm oxumağa.
Çox yalvar-yaxardan sonra atam razılıq verdi mənim texnikuma işimi verməyə. Bir ay Bakıda oldum o vaxt. Hədər yerə gəldik. Elə ilk gündəcə qohumlar atamı döndərdilər fikrindən:
–Nə var, nə tapmısınız bu texnikumda? Yarımçıq təhsil, yarımçıq sənət nəyə lazımdır.
İstədim etiraz edəm:
–Niyə yarımçıq olur? Texnikum da təhsil ocağıdır.
–Nədən oturub evinizdə rahat orta məktəbi bitirməyəsən?
– İki il – doqquz və onuncu siniflərdə oxumağa vaxt itirənəcən, texnikumda bir sənət alaram. Sonra da, girərəm instituta.
Atamı başa saldılar:
–Hayıf etmə uşağı. Yaxşı oxuyur, qoy qurtarsın məktəbi tam orta təhsillə, girsin insituta.
Etiraz etsəm də, nə desəm də xeyri olmadı. İşimi heç yerə verə bilməyib qayıtdım dala.
Həmin o vaxtları Solmazla tanış olmuşdum. Bacısı gilə qonaq gəlmişdi. Solmaz, arıq, utancaq, çəlimsiz bir uşaq idi (elə, mən də uşaq idim onda!). Axşamlar yığışardıq küçədəki böyük meydançaya, nə isə danışıb qaqqıldaşardıq, gülərdik. Solmaz çox vaxt sakit dayanardı, gülsə, gülərdi çox astadan. Hərdən, həyətlərində bir yerdə oturardıq. Gah da çıxardıq qırağa, buruqların fırlanan çarxlarına tamaşa edərdik. Olduqca sakit xasiyyətli, mübahisə sevməyən bir qız uşağıydı. Sonra biz getdik…
--2—
Bir-iki gün keçdi, qohumlar mənim yaşamağım üçün bir kirayə ev tapdılar. Daha doğrusu, bir qoca qadının tək yaşadığı 3 otaqlı mənzildə bir otağı kirayə götürdüm.
–Qazdır, işıqdır, istifadə edirsən, ayda 15 manat verəcəksən, – ev sahibəsi bildirdi.
– Başa düşdüm sizi, – cavab verdim.
– İki ayını qabaqcadan verəcəksən.
– Ona da mən razıyam.– mənzil işim həll olundu.
Bir balaca əl gəzdirib otağı saldım qaydaya. Günortadan sonra sənədlərimi vurub qoltuğuma üz tutdum şəhərə. Mən seçdiyim yolun düzlüyünə, məqsədimə çatacağıma inanırdım. Məqsədimsə, tarixçi olmaq idi.
Budur son iki ildə fikrimi başımdan alan, arzularımı özündə cəmləyən möhtəşəm, dördmәrtәbəli әzәmәtli bir bina! Nәһәng qartal qanadları tək yanlara açılmış bir-birinə oxşar korpuslar! Minlərlə cavanların arzu – diləyi! Universitet! Sənədlərimi verdim. Amma, bir belə gənclər, oğlan-qız çoxluğunu gördüm, qorxu canımı aldı. Yolüstü kitab mağazasından bir kitab alıb qayıtdım evə.
Evlə üzbə-üz bitən tut ağacına söykənmiş oturacaqda bir qız oturmuşdu, əlində kitab. İndini bilmirəm, amma, o vaxtlar kəndlərdə, qəsəbələrdə hamı bir-biri ilə salamlaşardılar. Tanış oldu, ya, özgə, fərqi yox idi. Mən də, həmin adətə uyğun olaraq İnstinkt səviyyəsində, oturacağın qarşısından keçəndə salam verdim astadan. Başını qaldırdı, salamımı aldı, və gülümsədi üzümə. İlahi! Nə gözəl üz, nə gözəl təbəssüm! Karıxıb qaldım. Gözəllik, cazibəli baxışlar mənə unutdurdu hər şeyi. Gözəl qalxdı ayağa. Məlahətli səslə:
– Azad, tanımadın yəni? -dedi.
Gözlərindən tanıdım!
–Solmaz? Ay Allah, necə dəyişmisən, Solmaz!
– Yəni, o qədər? – Mənim onu tanıya bilməməyim Solmazın özü üçün deyəsən gözlənilməz idi.
– İnan ki, adımı çəkməsəydin, çətin olacaqdı mənə! İki il qabaqkı Solmazdan oxşarlıq heç nə qalmayıb!
– Sən də çox dəyişmisən, Azad! – məlahətli səslə dedi.– Xeyir ola, Bakıya gəlməkdə nə isə məqsədin var, oxumaq, işləmək?
– Bəli!
– Bəli, nə?
Bihuş olmuşdum. Suallarına çaş-baş cavab verirdim. Qapıdan çölə çıxan bacısı məni xilas etdi:
–Necəsən, Azad? Hə, yaxşı oldu. Keç, zəhmət olmasa, kömək et. Xalçanı asmalıyam yerinə. Ay qız, Solmaz, gəl sən də kömək et .
Bir təhər kömək etdim. Özümü iynə üstə oturmuş insan tək hiss edirdim. Qulaqlarımda bu gözəlin "Azad, tanımadın yəni?” sözləri səslənirdi. O çəlimsiz, arıq qız qaldmışdı o illərdə. İndi mənimlə xalça asan dünya gözəli Solmaz idi! Bir çətinliklə kömək etdim, asdıq xalçanı. Mənə elə gəldi ki, hərarətim qaynama nöqtəsinə çatdı. "Otur, çay iç!"-desələr də, çıxdım çölə, girdim yaşadığım həyətə, tələsik yuyundum. Qaçdım çölə.
Solmaz ayaq üstə dayanmışdı. Olduqca gözəl, mütanəsib bədənli, gözəl üzlü bu qız ilk baxışdan, ilk dəqiqədən məni ovsunlamışdı. Kim deyir, İLK BAXIŞDAN yoxdu sevgi?
Yaxınlaşdım. Artıq sakitləşmişdim. Söhbətə başladıq.
–İki-üç gündür buradayam. Səni görmədim bu günlərdə, yəqin, bu gün gəlmisən, Solmaz? Amma, çox şadam səni gördüyümə!
– Hə, elə bir az var, gəlmişəm. Mənə Almaz demişdi sənin burada olduğunu. Mən də çox sevindim.
– Çoxmu olasısan burada, Solmaz?
– Yəqinki, çox, bir neçə il! Sənədlərimi verəcəm texnikuma.
Sevincimi gizlədə bilmədim:
–Necə də gözəl olacaq! Uğur diləyirəm sənə!
– Bəs sən necə, Azad?
– Mən də oxumaq arzusu ilə gəlmişəm Bakıya. Sənədlərimi də elə bu gün vermişəm.
Mənim də sənəd verdiyimi eşidəndə çox sevindi.
–Nə yaxşı, Azad! Çox şadam eşitdiklərimə!
O gündən həyatım dəyişdi. Hər gün axşam üstü oturardıq bir yerdə, oxumaqdan, gələcəkdən, kitablardan danışardıq. 2-3 saat keçirdi bir dəqiqə kimi. İlahi, niyə saat tez keçir! Həyatımın ən gözəl, ən qaynar dəqiqələri! Arada bir sahilə çıxır, saatlarla durub mavi dalğaların haray səsinə qatardıq səsimizi. Xoşbəxt idim! Bütün varlığım Solmazın gözəlliyinin əsiri olmuşdu. Xəlvət bir guşədə onunla üz-üzə oturub nəyisə müzakirə etmək, pıçıldaşmaq həyatımın əvəzolunmaz anları idi.