Страница 3 из 5
- А сем'i вашых клiентаў нiколi не падавалi на вас у суд?
- Падаваць на нас у суд? - абразiўся Берстэкер - Божа праведны, а за што? Хто нас можа судзiць? Наадварот, сэр, сем'i нашых клiентаў рады, што нам без усякага скандалу ўдаецца вызвалiць iх ад праблем далiкатных i, часта, вельмi пакутлiвых. Не, не, сэр, мы ўсё гэта робiм хораша, карэктна, нашы клiенты нашы лепшыя сябры... Можа, вы жадаеце паглядзець свой пакой? Калi вы не супраць, мы вас змесцiм у нумар сто трынаццаты. Спадзяюся, вы не верыце ў прыкметы?
- Нiколькi, -адказаў Жан Манье. -Але я выхаваны ў строгiх рэлiгiйных правiлах, i, шчыра прызнаюся, думка аб самагубстве мяне трывожыць.
- Што вы, сэр! Якое самагубства! Аб гэтым i размовы не можа быць, - сказаў Берстэкер такiм безапеляцыйным тонам, што яго субяседнiк адразу сцiх. Сарконi, праводзьце пана Манье ў нумар сто трынаццаты. А што датычыцца трохсот даляраў, калi ласка, сэр, аддайце iх па дарозе нашаму касiру, кабiнет якога знаходзiцца побач з маiм.
Дарэмна шукаў Жан Манье ў нумары 113, цудоўна асветленым аранжавым захадам сонца, слядоў якiх-небудзь смертаносных прылад.
* * *
- Калi ў вас вячэра?
- У восем трыццаць, сэр, - адказаў слуга.
- Пераадзявацца трэба?
- Большасць джэнтльменаў трымаецца гэтага правiла, сэр.
- Добра. Я пераадзенуся. Падрыхтуйце мне чорны гальштук i белую сарочку.
Увайшоўшы ў салон, Манье сапраўды ўбачыў дэкальтаваных дам i мужчын у смокiнгах.
Да яго адразу ж падышоў пан Берстэкер, прыветлiвы i пачцiвы.
- О, пан Манье... Вы з'явiлiся... А я вас шукаў... Паколькi вы адзiн, я падумаў, цi не будзе вам прыемней павячэраць у кампанii з адной нашай клiенткай, мiсiс Кiрбi-Шоў.
Манье з незадавальненнем паморшчыўся:
- Я прыехаў сюды не затым, каб весцi свецкае жыццё... Але ўсё роўна... Вы можаце паказаць мне гэтую даму, не знаёмячы з ёю?
- Вядома, пан Манье... Мiсiс Кiрбi-Шоў - вунь тая маладая жанчына ў белым крэп-сацiнавым плаццi, што сядзiць каля пiянiна i гартае часопiс. Мне не верыцца, каб яе фiзiчны выгляд каму-небудзь не спадабаўся... Хутчэй наадварот... Гэта - на рэдкасць прыемная дама, добра выхаваная, iнтэлiгентная, з артыстычнай душой...
Сапраўды мiсiс Кiрбi-Шоў была вельмi прыгожая жанчына. Цёмныя валасы ў дробных буклях звiсалi аж да патылiцы, адкрываючы высокi лоб. Вочы разумныя, цёплыя, мяккiя. На якога чорта гэта мiлая iстота надумалася шукаць сабе смерцi?
- Няўжо i мiсiс Кiрбi-Шоў?.. Што, хiба i гэтая дама прыехала да вас, як i я, з той жа мэтай?
- Напэўна, - адказаў пан Берстэкер i шматзначна падкрэслiў: - На-пэў-на.
- Калi так, пазнаёмце мяне.
Пад канец вячэры, простай, але выдатнай i цудоўна сервiраванай, Жан Манье ўжо ведаў амаль усё галоўнае з бiяграфii Клары Кiрбi-Шоў. Яна выйшла замуж за чалавека багатага, добрага па натуры, якога не любiла. Пакiнуўшы яго паўгода назад, яна выехала ў Эўропу з адным вельмi прывабным i цынiчным маладым пiсьменнiкам, з якiм сустрэлася ў Ню-Ёрку. Яна думала, што гэты малады чалавек ажэнiцца з ёю, як толькi яна атрымае развод, але, апынуўшыся ў Ангельшчыне, ён даў ёй зразумець, што яна яму надакучыла i не патрэбна. Абражаная i пакрыўджаная яго жорсткасцю, яна паспрабавала растлумачыць яму, што дзеля яго ахвяравала ўсiм i становiшча яе жудаснае. Ён нахабна рассмяяўся:
- Клара, вы сапраўды жанчына мiнулага стагоддзя, - сказаў ён, здзекуючыся. - Калi б я падазраваў, што вы так нашпiгаваны вiктарыянскiмi поглядамi, я б не звязваўся з вамi, не забiраў бы вас ад мужа i дзяцей. Мiлая мая, вам трэба вярнуцца. Ваша прызванне - мець кучу дзяцей i няньчыць iх.
Тады яна ўхапiлася за апошнюю надзею - угаварыць свайго мужа, Нормана Кiрбi-Шоў, каб той узяў яе назад. Яна была ўпэўнена, што, спаткаўшыся з iм вока на вока, здолее крануць яго сэрца i дабiцца свайго. Аднак Норман, абкружаны зграяй сваякоў i кампаньёнаў, варожа настроеных супраць Клары, якiя сачылi за кожным яго крокам, быў няўмольны. Пасля некалькiх дарэмных спроб, зняважаная, даведзеная да адчаю, аднойчы ранiцай яна знайшла ў сваёй паштовай скрынцы праспект гатэля "Танатос" i зразумела, што гэта адзiны спосаб, хуткi i лёгкi, вырвацца з той страшнай пасткi, у якую яна трапiла.
- А вы не баiцеся смерцi? - запытаў Жан Манье.
- Вядома, баюся... Але яшчэ больш мяне пужае жыццё.
- Дасцiпны адказ, - заўважыў Манье.
- Гора навучыць, - уздыхнула Клара. - А цяпер раскажыце мне, як вы тут апынулiся.
Выслухаўшы расказ Жана Манье, яна яго строга адчытала.
- Не магу паверыць! - сказала яна. - Як?.. Вы хочаце памерцi толькi таму, што панiзiлася цана вашых акцый? Няўжо вы не разумееце, што праз год, праз два, самае большае праз тры, калi ў вас хопiць мужнасцi жыць, вы ўсё гэта забудзеце i, можа, нават вернеце свае страты?..
- Мае страты - не галоўная прычына. Гэта сапраўды не мела б значэння, каб у маiм жыццi захаваўся якi-небудзь сэнс... Але я ўжо казаў вам, што ад мяне адмовiлася жонка... У Францыi ў мяне няма нi блiзкай раднi, цi сябровак. I яшчэ, каб ужо да канца быць шчырым, скажу, - я калiсьцi пакiнуў сваю бацькаўшчыну праз адну вялiкую няўдачу ў каханнi. За каго ж мне цяпер змагацца?
- Як за каго? За самога сябе... За тых, хто вас пакахае, а ўсё гэта яшчэ будзе на вашым шляху... Калi вы пераканалiся, што некаторыя жанчыны ў цяжкую для вас хвiлiну паводзiлi сябе агiдна, не судзiце несправядлiва аб усiх iншых.
- Вы сур'ёзна думаеце, што на свеце ёсць жанчына... Я хачу сказаць, жанчыны, якiх я мог бы пакахаць... i якiя згадзiлiся б некалькi гадоў жыць у галечы, у беднасцi, у пастаянным змаганнi?..
- Я ў гэтым упэўнена, - сказала яна. - Ёсць жанчыны, якiя любяць барацьбу, а ў беднасцi знаходзяць для сябе нават нейкую рамантычную асалоду... Напрыклад, я.
- Вы?
- О, я толькi хацела сказаць, што...
Засаромеўшыся, яна абарвала размову, потым дадала:
- Мне здаецца, нам пара вярнуцца ў салон. У сталовай мы засталiся адны, i метрдатэль ходзiць вакол нас, як на iголках.
- А вы не думаеце, - запытаў Жан Манье, накiдваючы на плечы Клары Кiрбi-Шоў гарнастаевы паланцiн, - вы не думаеце... што ў гэтую ноч?..
- О не, -сказала яна. -Вы ж толькi што прыехалi...
- А вы?
- А я ўжо тут два днi.
Развiтваючыся, яны дамовiлiся заўтра ранiцай зрабiць невялiчкую прагулку ў горы.
* * *
Ранiшняе сонца паклала наўскос на веранду свой прамянiсты абрус. Жан Манье, асвяжыўшыся пад ледзяным душам, злавiў сябе на думцы: "Да чаго ўсё ж такi добра жыць на свеце!.." Але тут ён успомнiў, што ў яго засталося ўсяго некалькi даляраў i некалькi дзён жыцця. Ён уздыхнуў: